فردای اقتصاد: مرکز خدمات سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی تهران با هدف ایجاد بستر مشارکت و نقش‌آفرینی بخش خصوصی در کنار متولیان دولتی برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های ابتکارهای جهانی از جمله ابتکار کمربند و راه، سال گذشته اقدام به تشکیل «اتاق فکر کمربند و راه» با مشارکت بالغ بر ۳۰۰نفر از بخش خصوصی، دولتی، دانشگاهی و نهادهای حاکمیتی کرد و در نشست عمومی این اتاق فکر، تشکیل کارگروه‌های تخصصی برای تدوین نقشه راه و تعیین جهت‌گیری و نسبت ایران با ابتکار کمربند و راه را کلید زد. در نشست اتاق فکر کمربند و راه دلایلی که ایران نتوانسته در روند اجرایی این پروژه تاکنون موفق باشد، بررسی شد.
به گزارش اتاق تهران، در ابتدای این جلسه فریال مستوفی، رئیس مرکز خدمات سرمایه‌گذاری اتاق تهران، گفت: ابتکار کمربند و راه، طرحی بزرگ است که هر کشوری فراخور ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خود از آن بهره می‌برد یا متضرر می‌شود؛ اگر ما متضرر شده‌ایم باید به درون نگاه کرده و خود را نقد کنیم؛ اگر نه در عرصه بین‌الملل کشورها منافع ملی خود را پیگیری می‌کنند.
مستوفی با تاکید بر اینکه باید از ظرفیت همه ابتکارات بین‌المللی استفاده کرده و از آن در راستای توسعه اقتصادی و پیشرفت کشورمان بهره بگیریم به ابتکاراتی مانند همکاری برای سرمایه‌گذاری و زیرساخت جهانی گروه هفت و دروازه جهانی که توسط اتحادیه اروپا معرفی شده است، اشاره کرد و گفت: علاوه بر این، ما نیاز داریم با همه کشورهای جهان بر اساس منافع ملی، همکاری و مبادله اقتصادی داشته باشیم و خود را محدود به کشورهای خاصی نکنیم. در دنیای به شدت در هم‌تنیده امروز، انزوا بیش از آن که به نفع ما باشد موجب زیان خواهد شد و ما فرصت‌های رشد و توسعه اقتصادی را از دست می‌دهیم.
این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران ادامه داد: این اتاق فکر با هدف توسعه دانش و شبکه در جهت مشارکت در زنجیره‌های جهانی ارزش و گسترش همکاری‌های اقتصادی با سایر کشورها شکل گرفته است. ما با کمربند و راه شروع کردیم، اما به هیچ وجه محدود به آن نخواهیم ماند و باید بتوانیم از همه ظرفیت‌های بین‌المللی، همچنین همکاری با کشورهای دیگر استفاده کنیم. کشور ما از چالش‌های درون‌ساختاری اقتصادی و عدم انطباق با نظام اقتصاد جهانی رنج می‌برد، بنابراین نیازمند مشارکتی اندیشیده شده هستیم که همگام با افزایش رشد اقتصادی، ایجاد اشتغال و کاهش فقر به توسعه پایدار، تخصص‌گرایی، روابط بادوام و ایجاد پیوندهای قوی‌تر منجر شود و کمبود سرمایه، فناوری و مهارت‌های مدیریتی را برطرف کند.
در ادامه این جلسه، فریدون وردی‌نژاد، سفیر اسبق ایران در چین و مشاور دبیرکل اتاق تهران، با اشاره به اینکه در مناسبات بین‌المللی تغییراتی ایجاد شده و این مناسبات روزآمد شده است، افزود: چینی‌ها اکنون در زنجیره تامین منطقه، محور شده‌اند و ایران نیز باید سهم، توانایی و مزیت خود را در این زنجیره منطقه‌ای کسب کند.
وی با بیان اینکه کسب این ظرفیت از طریق همکاری با پیمان شانگهای، اتحادیه همکاری اوراسیا، ابتکار کمربند و راه و سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو ممکن است، ادامه داد: بعد از تعیین تکلیف این موارد می‌توان به چگونگی همکاری با آسه‌آن و بریکس نیز اندیشید.
وردی‌نژاد، در ادامه از ضرورت تغییر نگاه به همکاری‌های بین‌المللی سخن گفت و افزود: در عین حال، باید انتظارات خود را متوازن کرده و امکانات را برای بهره‌گیری از این ظرفیت و مشارکت در این طرح، متمرکز کنیم. نکته حائز اهمیت اینکه راهکار پیوستن به این زنجیره، تشکیل کنسرسیوم‌های دو و چندجانبه با سایر کشورهاست. در حال حاضر، بر اساس نقشه کمربند و راه، یک الی دو محور ممکن است از کشور ما عبور کند اما در صورت تداوم این شرایط، این جاده‌ها نیز ما را دور خواهند زد. بنابراین باید بررسی کنیم که چگونه می‌توانیم این همکاری را سازمان دهیم.
محسن شریعتی‌نیا، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی به ضرورت مشارکت ایران در طرح‌های بین‌المللی از جمله ابتکار کمربند و راه پرداخت. او در آغاز سخنان خود با اشاره به اینکه دهه ۱۳۹۰ از نظر اقتصادی یک دهه از دست رفته است، ادامه داد: در سال ۲۰۱۳ که برای نخستین بار طرح کمربند و راه مطرح شد، ایران به عنوان قلب جاده ابریشم معرفی شده بود، اما اکنون پس از ۱۰سال و در آستانه سال ۲۰۲۳ مشاهده می‌کنیم که اتفاقی در مشارکت ایران در این پروژه رخ نداده است؛ بنابراین اکنون باید به این مساله بیندیشیم که چگونه از فرصت دهه دوم، یعنی تا سال ۲۰۳۵ که زمان پایان این پروژه است، استفاده کنیم و آن را از دست ندهیم.
شریعتی‌نیا در ادامه گفت: مساله‌ای که در دهه نخست، با آن مواجه بودیم گرفتار شدن در کلیشه کریدور بود و میزان مشارکت ایران از منظر ساخت کریدورها سنجیده شد. در حالیکه این یک مگاپروژه در زنجیره جهانی است و کشورها بر اساس ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های خود در آن مشارکت می‌کنند.
وی با بیان اینکه در دهه نخست اجرای این پروژه ۹۵۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری صورت گرفته و بخش بزرگی از پروژه‌ها اجرایی شده است، ادامه داد: طرح‌های بزرگی در ایران در قالب این پروژه آغاز شد که کریدورهای تهران- اصفهان و مشهد-تهران از جمله آنها بود. اما این پروژه‌ها به دلیل تشدید تحریم‌ها نیمه‌کاره ماند. با وجود این، بر اساس محاسبات بانک جهانی، ایران از جمله کشورهایی است که در صورت مشارکت، پتانسیل آن را دارد که صادرات خود را تا ۱۰درصد افزایش دهد و از برندگان جاده ابریشم باشد. اما مایه تاسف است که ایران به‌رغم چنین پتانسیلی، نتوانسته است دستاوردی از آن داشته باشد.
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: پیوستن ایران به زنجیره‌های جهانی به تاخیر افتاده و چنانچه این تاخیر ادامه پیدا کند، ایران مجبور خواهد شد، از موضع فروتر از دیگر کشورها بخواهد که برای مشارکت ایران در پروژه کمربند-راه با او همکاری کنند. بنابراین مشارکت در این طرح با حفظ منافع ملی، یک ضرورت است.
وی در ادامه گفت که در تدوین نقشه راه مشارکت ایران در طرح کمربند-راه، اقداماتی چون تحلیل وضعیت کنونی این پروژه، تبیین انتظارات و الزامات ایران و سایر کشورها، تحلیل نقاط قوت و ضعف ایران برای مشارکت در این طرح، تحلیل فرصت‌ها و تهدیدها، و تبیین جایگاه مطلوب ایران در این طرح انجام خواهد گرفت.