فردای اقتصاد: بدترین شگفتی‌های بازارهای مالی اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که ناگهان چیزی که بدیهی انگاشته می‌شد، زیر سوال می‌رود. سرمایه‌گذاران در سال ۲۰۲۲ دوران سختی را سپری کردند اما با توجه به اینکه روندهای زیادی در طول سال تغییر جهت داد، شگفتی واقعی این است که چرا در سالی که مهمترین متغیرهای اقتصادی روندی معکوس به خود گرفتند، شرایط بدتر از چیزی اکنون هست، نشد.
پایان دوران پول ارزان
مورخان مالی آینده، با نگاهی به دهه ۲۰۱۰، شگفت زده خواهند شد از اینکه مردم واقعاً فکر می‌کردند نرخ بهره برای همیشه نزدیک به صفر خواهد ماند. حتی در سال ۲۰۲۱، شرکت‌ها و رسانه‌های سرمایه‌گذاری معتبر مقالاتی با عناوینی مانند: «چرا نرخ بهره پایین می‌ماند» منتشر می‌کردند. هزینه‌های استقراض ده‌ها سال در حال کاهش بوده است زیرا به نظر می‌رسید که ترکیبی از بحران مالی جهانی ۰۹-۲۰۰۷ و همه‌گیری کووید-۱۹ برای همیشه نرخ بهره را در مرز صفر درصدی چسبانده باشد.
در سال ۲۰۲۲ اما تورم زیاد این فرضیه را کاملا تغییر داد. فدرال رزرو آمریکا سریعترین چرخه انقباض خود را از دهه ۱۹۸۰ آغاز کرد و محدوده هدف برای نرخ بهره معیار خود را با افزایشی بیش از چهار درصد، به ۴.۲۵-۴.۵ درصد رساند و سایر بانک‌های مرکزی نیز این روند را دنبال کردند. بازارها انتظار دارند در سال ۲۰۲۳ روند صعودی نرخ‌ها متوقف شود و قله‌هایی بین ۴.۵ تا ۵ درصد در بریتانیا و آمریکا و ۳ تا ۳.۵ درصد در منطقه یورو باشد. اما احتمال اینکه این نرخ‌ها هیچگاه سقوط نکنند نیز بسیار اندک است. به عنوان مثال، مدیران فدرال رزرو فکر می‌کنند که نرخ بهره آمریکا در سال ۲۰۲۳ بالاتر از ۵ درصد به اوج خود می‌رسد؛ قبل از اینکه در بلندمدت به حدود ۲.۵ درصد کاهش یابد. تمامی این موارد نشان می‌دهد که دوران پول ارزان به پایان رسیده است.
مرگ بازارهای گاوی
ضرب المثل معروفی می‌گوید: «بازارهای گاوی از پیری نمی‌میرند، آنها توسط بانک‌های مرکزی به قتل می‌رسند». در سال ۲۰۲۲ نیز همینطور بود، اگرچه دوره زمانی بازارهای گاوی از بقیه دوران‌ها بیشتر به طول انجامید. از کف بازارها پس از بحران مالی در سال ۲۰۰۹ تا اوج آن در پایان سال ۲۰۲۱، شاخص s&p ۵۰۰ که یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های سهامی آمریکایی به شمار می‌رود، ۶۰۰ درصد افزایش یافت اگرچه وقفه در مسیر صعودی - مانند افت ناگهانی در ابتدای همه‌گیری - چشمگیر بود اما کوتاه مدت بود.
شاخص سهام S&P۵۰۰ با کاهش ۲۵ درصدی، به پایین‌ترین حد خود در سال جاری رسیده و همچنان ۲۰ درصد پایین‌تر از سقف خود قرار دارد که نشان می‌دهد سقوط بازار سهام امری تایید شده باشد. شاخص سهام جهانی MSCI نیز ۲۰ درصد کاهش یافته است. البته سهام تنها کلاسی از دارایی‌ها نیست که مورد تهاجم فروشندگان قرار گرفته است. قیمت سهام تا حدی به این دلیل کاهش یافت که نرخ بهره روندی افزایشی را در پیش گرفت و بازده اوراق قرضه را نیز افزایش داده تا دارایی‌های پرریسک‌تر را در مقایسه با آن جذاب‌تر کند. شاخص های گردآوری شده توسط بلومبرگ، قیمت اوراق قرضه جهانی، آمریکا، اروپا و بازارهای نوظهور به ترتیب ۱۶، ۱۲، ۱۸ و ۱۵ درصد کاهش یافته‌اند. چه قیمت‌ها بیشتر کاهش یابد چه در همین حوالی باقی بماند، باید اعتراف کرد که "بازار گاوی در همه چیز" به پایان رسیده است.
تبخیر سرمایه در بازارها
سرمایه نه تنها در سال‌های آخر بازار گاوی ارزان بود، بلکه به ظاهر در همه جا نیز قرار داشت. برنامه‌های تسهیل کننده و سیاست‌های انبساطی بانک‌های مرکزی که در طول بحران مالی برای تثبیت بازارها ابداع شده بود، در طول همه‌گیری بار دیگر از سر گرفته شد. بانک‌های مرکزی آمریکا، بریتانیا، منطقه یورو و ژاپن با هم بیش از ۱۱ تریلیون دلار پول تازه را به اقتصاد تزریق و از آن برای جمع آوری دارایی‌های امنی مانند اوراق قرضه دولتی و کاهش بازدهی آنها استفاده کردند.
این امر سرمایه‌گذاران را در جستجوی بازده به گوشه‌های سوداگرانه‌تر بازار سوق داد و این دست از کلاس‌های دارایی رونق گرفتند. در دهه منتهی به سال ۲۰۰۷، شرکت‌های آمریکایی ۱۰۰ میلیارد دلار از مخاطره‌آمیزترین بدهی‌های پربازده را در سال منتشر کردند که آنها در دهه ۲۰۱۰ به طور متوسط به ۲۷۰ میلیارد دلار رسیدند و در سال ۲۰۲۱ نیز به ۴۸۶ میلیارد دلار افزایش یافتند. این عدد اما طی سال جاری به سه چهارم سال ۲۰۲۱ کاهش یافته است. فدرال رزرو و بانک انگلستان برنامه‌های خرید اوراق قرضه خود را معکوس کرده‌اند و بانک مرکزی اروپا نیز در حال آماده شدن برای انجام همین کار است و به نظر می‌رسد که نقدینگی در حال تخلیه باشد. عرضه اولیه‌های عمومی (ipos) در سال ۲۰۲۱ همه رکوردها را شکستند و ۶۵۵ میلیارد دلار در سطح جهان جمع آوری کرد، اکنون اما IPO های آمریکایی سخت‌ترین سال خود از سال ۱۹۹۰ را تجربه می‌کنند.
غلبه ارزش بر قیمت
دوره صعودی بازار سهام، زمان آزاردهنده‌ای برای سرمایه‌گذاران «ارزش‌محور» بود که به دنبال سهامی با نسبت قیمت به درآمد (P/E) ارزان هستند. نرخ‌های بهره پایین و ریسک‌پذیری ناشی از سیاست‌های تسهل کننده و انبساطی، این رویکرد محتاطانه را کاملاً از بین برد و در عوض، سهامی که سودهای انفجاری آتی را با قیمتی بالا در مقایسه با درآمدهای فعلی (که اغلب نیز وجود ندارد) نوید می‌دادند، به سرعت در مسیری صعودی پیش رفتند. از مارس ۲۰۰۹ تا پایان سال ۲۰۲۱، شاخص سهام جهانی msci با ضریب ۶.۴ افزایش یافت که معادل افزایشی بیش از دو برابر شاخص ارزش‌محور خود بود.
امسال، افزایش نرخ بهره شرایط را تغییر داد. برای داشتن ۱۰۰ دلار در مدت ده سال با نرخ‌های ۱٪، باید ۹۱ دلار را به حساب بانکی واریز کنید اما با نرخ‌های ۵٪، فقط باید ۶۱ دلار را کنار بگذارید. پایان پول ارزان افق دید سرمایه گذاران را کوتاه می‌کند و آنها را وادار می‌کند که سودهای فوری را به سودهای آینده دور ترجیح دهند. اکنون رشد افسارگسیخته قیمت سهام تمام شده و بار دیگر دوران سهام ارزش‌محور بازگشته است.
سقوط کریپتویی
کسانی که فکر می‌کنند ارز دیجیتال برای هیچ چیز به جز قمار و فعالیت‌های مشکوکی مانند پولشویی خوب نیست، نمی‌توانند به نمونه‌ای بهتر از سقوط ftx اشاره کنند. صرافی رمزارز ftx به ظاهر چهره قابل احترام این صنعت بود که توسط سام بنکمن، یک بشردوست و اهداکننده سیاسی ۳۰ ساله اداره می‌شد. با این حال، در ماه نوامبر، شرکت با از دست دادن حدود ۸ میلیارد دلار از سرمایه مشتریان خود، به سمت ورشکستگی سقوط کرد و مقامات آمریکایی اکنون آن را یک "کلاهبرداری عظیم چند ساله" می‌نامند. اکنون بنکمن دستگیر شده و با اتهامات جنایی روبرو است که اگر مجرم شناخته شود، ممکن است باقی عمر خود را در زندان بگذراند.
سقوط ftx نشانه ترکیدن حباب اخیر کریپتو بود. در اوج خود در سال ۲۰۲۱، ارزش بازار همه ارزهای دیجیتال تقریباً به ۳ تریلیون دلار رسید که از حوالی ۸۰۰ میلیارد دلار در ابتدای سال افزایش یافته بود و از آن زمان تاکنون به حدود ۸۰۰ میلیارد دلار کاهش یافته است. مانند خیلی چیزهای دیگر، ریشه این ماجرا در دوران پول ارزان و فراوان و ذهنیتی است که ایجاد شده بود.