فردای اقتصاد: افزایش انتظارات تورمی طی ماه‌های اخیر سبب تند شدن تب بازارها شد. آنگونه که آمارها نشان میدهد در دو ماه گذشته شاهد رالی دسته‌جمعی گزینه‌های سرمایه‌گذاری بودیم اما در این میان برخی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری همچون سکه به دلیل محدودیت‌های معاملاتی کمتر، شاهد بزرگ و بزرگتر شدن حباب قیمتی بود. در بازار سهام اما همچنان به نظر می‌رسد تقاضا آنگونه که باید نتوانسته به رشد قیمت‌ها بینجامد. یکی از سوالاتی که شاید ذهن صاحبان سرمایه را به خود مشغول کرده این است که هر بازاری بر اساس چه نرخ دلاری در حال ارزش‌گذاری است؟ کدام بازار در قیمت‌های پایین‌تری معامله می‌شود و در کدام بازار، حباب بزرگی تشکیل شده است؟
دلار ۸۳ هزار تومانی در بازار سکه
بازار سکه یکی از اصلی‌ترین مقاصد سرمایه‌های خرد در ماه‌های گذشته بوده است. تقاضا تا حدی برای سکه و طلا افزایش یافته که اکنون ربع‌سکه گویی با دلار ۸۳ هزار تومانی قیمت می‌خورد. به دلیل کاهش قدرت خرید مردم و محبوبیت سنتی سکه و طلا برای سرمایه‌های خرد، قطعات کوچک‌تر سکه و طلا افزایش قیمت بیشتری را تجربه کرده‌اند.
ربع‌سکه هم‌اکنون ۸ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان و سکه گرمی ۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان قیمت دارد. با توجه به آنکه طلای جهانی معاملات سال ۲۰۲۲ را در نرخ ۱۸۲۴ دلار بر اونس به پایان برد، با حساب کردن ارزش طلای به کار رفته در این سکه‌ها متوجه خواهیم شد که ربع‌سکه و سکه گرمی هم‌اکنون با دلار ۸۳هزار تومانی قیمت می‌خورند. همچنین قیمت ۱۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تومانی نیم‌سکه معادل دلار ۵۷۲۰۰ تومانی است. سکه طرح جدید هم ۲۰ میلیون و ۳۲۰ هزار تومان قیمت دارد، گویی که خریداران سکه امامی دلار ۴۷۴۰۰ تومانی را می‌خرند. این در حالی است که قیمت دلار آزاد هم‌اکنون حوالی ۴۰ هزار تومان قرار دارد. سکه در حالی سال ۱۴۰۱ را شروع کرد که به واسطه خوشبینی‌ها به احیای برجام در اسفند ۱۴۰۰، حباب سکه به صفر نزدیک شده بود. اما حباب سکه طرح جدید هم‌اکنون حدود ۱۵ درصد است و به طور میانگین از ابتدای سال ۱۰.۷ درصد حباب داشته است.
تشدید محدودیت‌های خرید ارز اما عاملی است که بازار طلا را داغ‌تر کرده است. این محدودیت‌ها از التهاب ارزی سال ۹۷ افزایش یافتند و طی یک سال اخیر تشدید شده‌اند. اردیبهشت امسال همگام با تصویب اصلاحیه قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، نگهداری بیش از ۱۰ هزار دلار توسط افراد ممنوع شد. همچنین اکثر راه‌های قانونی خرید ارز برای مردم بسته شده است و در سال تنها می‌توان از سهمیه ۲ هزار یورویی دلار با کارت ملی یا ارز مسافرتی استفاده کرد. دشوار شدن خرید ارز یکی از عوامل اصلی ایجاد حباب سنگین در بازار سکه طی سال‌های اخیر بوده است. البته تحریم‌ها نیز از جهت دیگر با دشوار کردن دسترسی ایرانیان به معاملات بازار جهانی در شکل‌گیری حباب بازار سکه نقش داشتند. چراکه معامله‌گران ایرانی در صورت پیش‌بینی صعود قیمت طلای جهانی، چندان گزینه دیگری به جز خرید سکه و طلا در ایران ندارند. به هر حال آنگونه که آمارها و شواهد نشان میدهد، حباب بزرگی ر بازار سکه تشکیل شده است.
هماهنگی بازار مسکن با دلار ۵۰ هزار تومانی
طبق آخرین گزارش بانک مرکزی، در ماه گذشته متوسط قیمت یک متر مربع مسکن در تهران به بیش از ۴۸ میلیون تومان رسید. با توجه به میانگین ۳۷ هزار تومانی قیمت دلار در ماه گذشته، می‌توان گفت که قیمت دلاری مسکن به ۱۳۰۰ دلار بر متر مربع رسیده است. چنین اعدادی در شرایطی است که طی دو دهه اخیر متوسط قیمت قیمت دلاری مسکن در تهران حدود متری ۱۰۰۰ دلار بوده است. اما سوال این است که مسکن با چه نرخ دلاری قیمت می‌خورد؟
برای محاسبه قیمت دلار در بازارهای مختلف، ارزش ذاتی دارایی مورد نظر محاسبه می‌شود. مسکن اما با توجه به غیرقابل انتقال بودن قیمتی منطقه‌ای دارد و احتساب ارزش ذاتی آن چندان ساده نیست. به عنوان مثال بسیاری از تحلیلگران اعتقاد دارند که حتی قیمت هزار دلاری هر متر مربع ملک را نمی‌توان به عنوان ارزش ذاتی قرار داد زیرا که همین عدد هم نتیجه یک حباب ساختاری در بازارهای دارایی اقتصاد ایران است که معلول سیاستگذاری‌های غلط و شرایط کلی اقتصاد کشور است. اما اگر با توجه به شرایط کنونی اقتصاد ایران همان عدد ۱۰۰۰ دلار بر متر مربع را قیمت منطقی ملک در تهران دانست، رسیدن قیمت مسکن به محدوده ۴۸ (بر اساس گزارش بانک مرکزی) تا بیش از ۵۰ میلیون تومان (بر اساس گزارش مرکز آمار) می‌تواند به این معنی باشد که مسکن در اقتصاد ایران با دلار نزدیک به ۵۰ هزار تومانی در حال قیمت خوردن است و حدود ۲۵ درصد اضافه پرش نسبت به بازار ارز دارد. چیزی که جذابیت ملک‌بازی را می‌تواند به شدت کاهش دهد.
نرخ‌های متفاوت دلار در سبد بورس کالا
محصولات عرضه شده در بورس کالا نیز بر اساس نرخ‌های مختلف دلار معامله می‌شوند و هر محصول شرایط مختص به خود را تجربه می‌کند. وضعیت قیمت دلاری محصولات عرضه شده در بورس کالا طی چند وقت اخیر با افزایش پرسرعتی که ارز در بازار آزاد و همچنین سامانه نیما تجربه کرد، با تحولاتی همراه شده است اما همچنان بسیاری از محصولات نسبت به نرخ‌های کنونی بازار آزاد، در سطوح پایینی قرار دارند. البته این موضوع با سیاست‌های پولی و ارزی رئیس جدید بانک مرکزی مبنی بر ثبات نرخ دلار نیمایی در عدد ۲۸۵۰۰ تومان می‌تواند دستخوش تغییراتی شود.
اگر محصولات فلزی و پتروشیمی را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار دهیم، پیداست که شرایط برای برخی کالاهای پتروشیمی بسیار بهتر از فلزی‌ها دنبال می‌شود. برای مثال شمش فولادی بورس کالا طبق معاملاتی که طی دو هفته گذشته صورت گرفته است، براساس نرخ‌های CIS با دلاری حدود ۳۱ هزار تومان معامله می‌شوند و براساس نرخ فوب خلیج فارس، دلار آن‌ها حوالی ۳۳ هزار تومان است. در موردی دیگر، مس در بورس کالا بر اساس نرخ‌های LME (بورس کالای لندن) با دلاری حدود ۳۰ هزار تومان قیمت می‌خورد. همانطور که پیداست نرخ دلار محصولات فلزی در بورس کالا تقریبا در نزدیکی دلار نیما در نوسان بوده اما همچنان فاصله قابل توجهی با دلار فردوسی دارند.
در محصولات پتروشیمی اما شرایط متفاوت است. به نظر می‌رسد که این محصولات با توجه به تقاضایی که دارند و کاهش تولیدی که در فصل زمستان ایجاد شده است، قیمت‌های بهتری را در بورس کالا به ثبت می‌رسانند. برای مثال محصول PVC براساس نرخ‌های CFR، در حال حاضر با دلاری در محدوده ۴۶ تا ۴۹ هزار تومان قیمت می‌خورند و این درحالی است که حدود ۵۰ دلار از هزینه حمل آن‌ها نیز کسر شده است. در موردی دیگر می‌توان به محصول پلی پروپیلن اشاره کرد که بدون کسر هزینه حمل و نقل، دلار ۵۵ هزار تومانی را تجربه می‌کند و با کسر هزینه حمل و نقل به عددی حدود ۵۲ هزار تومان برای دلار می‌رسد. در میان محصولات پتروشیمی اما محصول پت با دلار پایین‌تری قیمت می‌خورد و براساس معاملات اخیر، نرخ اسکناس آمریکایی برای آن چیزی حدود ۳۲ هزار تومان است.
بورس و دلار ۳۲ هزار تومانی
بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران معتقدند ارزش روز سهام در اساس مفروضات ۳۶۵ روز آینده قیمت‌گذاری می‌شود و حتی نوسانات مقطعی و هیجانات اثرگذار بر بازار نیز، به دلیل تغییر همین مفروضات است. برای پاسخ دادن به این سوال که بورس در حال حاضر با چه دلاری معامله می‌شود می‌توان نگاهی به گزارش اجماع تحلیگران انداخت. ۱۰۳ تحلیلگر از ۶۶ نهاد مالی مشارکت کننده در بیست و ششمین گزارش اجماع تحلیلگران، قیمت دلار نیما برای سال آینده را حدود ۳۲ هزار تومان برآورد می‌کنند و معتقدند در حال حاضر بازار سهام بر مبنای این نرخ در حال قیمت‌گذاری است. شواهد نیز این ادعا را تائید می‌کند. مدت زمان زیادی نگذشته از آن روزی که بورس کالا در اطلاعیه‌ای اعلام کرد عرضه‌کنندگان محصولاتی مانند آلومینیوم، مس، روی، سرب، گروه محصولات پتروشیمی و... در بورس کالا که نرخ دلار در فرمول قیمت پایه محصولاتشان لحاظ می‌شود، می‌توانند نرخ دلار محاسباتی خود را از دلار نیما تا دلار توافقی تغییر دهند. همین اطلاعیه با وجود تمام مخالفت‌هایی که پس از انتشار آن روی خروجی رسانه‌ها رفت کافی بود تا شاخص کل سهام رشدی ۴.۵ درصدی را ثبت کند و شاهد هجوم پول به جریان دادوستد سهام باشیم. اما در عرض تنها یک روز و در زمانی که هیئت دولت، صندلی رئیس کل بانک مرکزی را از صالح‌آبادی گرفت و به فرزین منتقل کرد، اتفاقی خلاف جهت رخ داد و آن نیز ارتباط مستقیمی با نرخ دلاری داشت که درآمد اغلب شرکت‌های بورسی به آن وابسته است. دلار نیمایی. رئیس جدید بانک مرکزی تصمیمی مجادله‌برانگیز را در همان ساعات اول اعلام کرد و گفت بر اساس سیاست جدید بانک مرکزی برای تثبیت نرخ ارز، نرخ تعادلی هر دلار آمریکا در سامانه نیما ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان تعیین خواهد شد. تصمیمی که برای دو روز متوالی صف‌های فروش را سنگین کرد و به خروج قابل توجه سرمایه از تالار شیشه‌ای منجر شد. از این رو به نظر می‌رسد قیمت سهام در حال تطبیق با انتظارات آتی دلار نیمایی هستند که چیزی در حدود ۳۰ تا ۳۲ هزار تومان برای ۱۴۰۲ است.