فردای اقتصاد: لایحه بودجه ۱۴۰۲ منتشر شد؛ این بودجه در تبصره ۱۴ خود زنگ خطری داشت برای صنایع، علی‌الخصوص پتروشیمی‌ها؛ به همین‌دلیل در این بین پیش‌بینی می‌شود متانول‌سازان و اوره‌سازان به دلیل همبستگی‌بالای میزان تولید محصولاتشان با گاز خوراک بیشترین آسیب را ببینند. همچنین دیگر مشکل این شرکت‌ها یعنی کمبود گاز که در روزهای اخیر به دلیل برودت هوا بسیاری از شرکت‌ها را به مرز تعطیلی کشانده است، گاز دو اوره‌ساز را به صورت کامل قطع و باقی اوره‌سازان و متانول‌سازان را مجبور به کاهش ظرفیت تولید ۵۰ تا ۷۰ درصدی کرد.
در کنار این موضوع، اخذ مالیات و عوارض صادراتی از صادرات مواد خام و نیمه خام فولادی نظیر اسلب و بیلت و بلوم و از محصولات پتروشیمی نظیر متانول و اوره، پلی اتیلن و قیر در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ در تبصره ۶ قانون بودجه تدارک دیده شده است که البته برای پتروشیمی‌ها موضوع جدیدی نیست.
داستان فرمول مصوب گاز صنایع
اما در میان پتروشیمی‌هایی که از گاز خوراک استفاده می‌کنند با رشد ۴۰درصدی سقف گاز پرداختی از محل فرمول سابق شرکت ملی نفت که ترکیبی از میانگین دو هاب اروپایی، آلبرتای کانادا و هنری هاب آمریکا در لایحه بودجه ۱۴۰۲ مواجه شده‌اند. سایر صنایع نیز با افزایش سهم از سقف گاز خوراک روبرو شده‌اند؛ فولادی‌ها از۴۰درصد به ۵۰درصد، معدنی‌ها از ۳۰درصد به ۴۰درصد سیمانی‌ها نیز از ۱۰درصد به ۲۰درصد سقف ۷هزارتومانی از محل بودجه سال آینده. ترکیب افزایش سقف خوراک پتروشیمی‌ها و همچنین افزایش ۱۰درصدی نسبت صنایع، منجر به افزایش ۷۵ درصدی نرخ گاز فولادی‌ها، رشد ۱۸۰ درصدی نرخ گاز سیمانی‌ها و همچنین افزایش ۸۶ درصدی نرخ گاز معدنی‌ها می‌شود.
داستان تصویب نرخ خوراک به زمستان ۱۳۹۴ بازمی‌گردد که از آن تاریخ فرمول سابق به فرمول زیر تغییر یافت تا علاوه بر عامل نرخ صادراتی گاز (درفرمول سابق) نرخ‌های بین‌المللی نیز در کنار نرخ ارز اثرگذاری بالایی در نرخ‌های جدید گاز خوراک صنایع داشته باشد.
اما در ادامه با آغاز جنگ روسیه و اوکراین و جهش قیمت گاز در هاب‌های اروپایی و سپس آمریکایی فرمول کنونی را تا نزدیک به ۴۰ سنت پیش برد و همین‌دلیل به ترتیب پس از پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و سیمانی‌ها که ۴۰ و ۱۰ درصد سقف ۵هزار تومان را در به ازای هر مترمکعب را باید پرداخت کنند از این داستان متضرر می‌شوند.
اما داستان یکی از پتروشیمی‌ها در این بین کمی متفاوت است؛ پتروشیمی زاگرس، چهارمین متانول‌ساز بزرگ دنیا پس از افزایش ناگهانی قیمت گاز که پس از جنگ روسیه و اوکراین رخ داد زمستان۱۴۰۰ خود را با میانگین نرخ گاز ۳۵سنتی با زیان ۲هزار و۵۰۰ میلیارد تومانی به پایان برد.
همبستگی تولید متانول با مصرف گاز
نقش و اهمیت گاز خوراک برای تولید متانول را می‌توان با نگاهی به همبستگی میزان مصرف و تولید متانول پتروشیمی زاگرس مشاهده کرد. پتروشیمی زاگرس عدم النفعی که از محل کاهش ظرفیت اسمی خود در سال ۱۴۰۰ متحمل شد با توجه به سود ناخالص خود در سال ۱۳۹۹ (تحقق سود ناخالص ۸هزار و۱۰۰ میلیارد تومانی با تحقق ۹۱درصدی ظرفیت اسمی) بیش از ۴هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. این موضوع با توجه به تقاضای بالا و رشد قیمت جهانی در سال ۱۴۰۰ که به سطوح تاریخی ۴۳۰ دلار نیز رسید، به این عدم‌النفع این شرکت اضافه کرد.
با توجه به سهم بالای گاز در مواد اولیه متانول، می‌توان با نگاهی به روند رشد نرخ گاز در صورت‌های مالی زاگرس و مقایسه روند رشد نرخ گاز و بهره‌وری(میزان تحقق ظرفیت اسمی تولید) کاهش بهره‌وری خطوط تولید این شرکت را از پنج سال گذشته مشاهده کرد.
حال با توجه به کاهش بهره‌وری زاگرس به دلیل افزایش نرخ گاز خوراک، چهارمین متانول‌ساز بزرگ دنیا با موضوع دیگری در روزهای اخیر دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ یعنی کمبود گاز. این شرکت از ۱۷ آذر با قطعی گاز ۵۰درصدی واحدهای تولیدی خود مواجه شده است تا به نوعی در فرم یک‌ماهه بیش از ۸۰۰ میلیارد تومان عدم‌النفع را در این یک ماه در مقابل این قطعی گاز مشاهده کند.