فردای اقتصاد: رقابت ایران و روسیه در بازار نفت بعد از شروع جنگ اوکراین و اعمال تحریم‌های غرب علیه روسیه قوت گرفت. گفته می‌شد روسیه با تخفیف‌های حدود ۲۰ دلاری بازار نفت ایران در چین را تصاحب کرده است. حالا اما خبر آمده که باز هم صادرات ایران در مسیر افزایشی قرار گرفته چراکه ایران برای رقابت با نفت روسی قیمت نفت خود را کاهش داده است.
معامله‌گران گفته‌اند، نفت خام ایران برای ماه آگوست با اختلاف ۱۱ دلار در هر بشکه نسبت به نفت شاخص برنت به چین عرضه شده که حدود ۸ دلار کمتر از نفت خام اورال روسیه است. این در حالی است که اختلاف قیمت نفت ایران و برنت در اواخر جولای حدود ۳.۵ تا ۴ دلار در هر بشکه بوده است.
برآوردهای متفاوت از صادرات نفت ایران
ایران به طور کلی ارقامی از میزان صادرات خود منتشر نم کند و هیچ رقم قطعی برای صادرات نفت این کشور وجود ندارد، بنابراین آمارها از میزان صادرات نفت ایران تخمین‌هایی است که اغلب در محدوده وسیعی قرار دارد. شرکت‌های ردیابی نفتکش از روش‌های مختلفی از جمله داده های ماهواره‌ای، داده‌های بارگیری بندر و مشاهدات انسانی برای نظارت بر میزان صادرات نفت ایران استفاده می‌کنند.
SVB تخمین می زند که صادرات نفت خام ایران در ماه جولای با ۱۱۰ هزار بشکه در روز افزایش نسبت به ژوئن به ۸۱۰ هزار بشکه در روز رسیده است. شرکت پترولجستیک نیز که نفتکش‌ها را دنبال می‌کند، میزان صادرات نفت ایران در ماه ژوئن ۸۵۰ هزار بشکه در روز برآورد کرده بود. پترولجستیک مدعی است که صادرات نفت ایران در جولای کاهش یافته و به حدود ۷۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است. این موسسه اعلام کرده که نرخ صادرات ایران به چین در ماه جاری میلادی مشابه جولای بوده است.
دانیل گربر، مدیر اجرایی شرکت پترولجستیک گفت: در چهار ماه اول سال صادرات نفت ایران به چین به شکل قوی انجام شد اما در ماه مه مقدار عرضه نفت ایران کاهش یافت. در ژوئن دوباره صادرات افزایش و در ماه جولای کاهش یافت. در ماه آگوست تقریبا سطح جولای باقی مانده است.
در همین حال، Vortexa تخمین می‌زند که واردات چین از ایران در جولای که همگی به پالایشگاه‌های مستقل یا ذخیره‌سازی تجاری عرضه می‌شود، حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز بوده است، در حالی که در ژوئن حدود ۷۰۰ هزار بشکه در روز بود.
کپلر نیز اعلام کرده که صادرات نفت خام ایران در ماه ژوئن به ۹۵۰ هزار بشکه در روز رسید که بالاترین سطح ماهانه در سه سال اخیر است اما در جولای باز کاهش یافته است.
صادرات فرآورده های نفتی ایران نیز رو به افزایش بوده است و مشاور FGE تخمین می‌زند ایران در ماه ژوئن حدود ۷۹۰ هزار بشکه در روز فرآورده صادر کرده است و پیش بینی می‌کند محموله‌ها تا سه‌ماهه چهارم به نزدیک یک میلیون بشکه در روز برسد. بیش از نیمی از آن گاز مایع و نفت کوره بوده است.
افزایش صادرات نفت ایران در دوران بایدن
علیرغم تحریم‌های ایالات متحده، ایران در دوره ریاست جمهوری جو بایدن، صادرات نفت را عمدتا به چین افزایش داده است، اما به تازگی به دلیل رقابت با نفت خام روسیه، صادرات نفت کاهش یافته است. سارا وخشوری از مشاور انرژی SVB گفته است: «ایران از زمان دولت بایدن صادرات نفت و محصولات پتروشیمی بیشتری داشته است.»
اما لی، تحلیلگر Vortexa Analytics، می‌گوید: واردات نفت خام چین در ماه آگوست بهبود یافته زیرا مزیت قیمتی نفت روسیه موجب جذابیت و افزایش واردات از سوی چین شده است. لی مدعی است: نفت خام ایران در ماه جولای با رقابت شدیدی از سوی اورال روسیه مواجه شد زیرا در شرایطی که خرید نفت ایران با ممنوعیت تحریم‌های آمریکا مواجه است، بشکه‌های نفت غیرتحریمی روسیه در سطوح تخفیف مشابه عرضه می‌شد.
چین با واردات نفت خام روسیه و ایران با تخفیف‌های شدید، رقابت‌پذیری اقتصاد خود در مقابل غرب را افزایش داد چراکه غرب مجبور است که قیمت‌های بسیار بالاتری برای گریدهای نفت خام جایگزین روسیه از خاورمیانه، آفریقا و ایالات متحده بپردازد.
بعد از خروج ترامپ از برجام و به خصوص با افت تقاضا برای نفت در شرایط پندمی در سال ۲۰۲۰ صادرات نفت ایران به شدت کاهش یافت. برآوردهای مختلفی در این خصوص ارائه می‌شود. اداره اطلاعات انرژی آمریکا کف صادرات نفت ایران را ۱۹۰ هزار بشکه اعلام کرده است. آژانس بین‌المللی انرژی هم مدعی است که صادرات نفت ایران تا حدود ۲۰۰ هزار بشکه در سال ۲۰۲۰ افت کرده است. اما کمترین برآورد از سوی رویترز و به نقل از برخی موسسات دنبال‌کننده، ارئه ده که میزان صادرات نفت ایران را حدود ۱۰۰ هزار بشکه اعلام کرده است.