فردای اقتصاد: ارزیابی وضعیت ایران در شاخص جهانی نوآوری طی سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۲ نشان می‌دهد که جایگاه ایران در این شاخص طی سال‌های مذکور ارتقا یافته و با امتیاز ۳۲.۹ به رتبه پنجاه و سوم از میان ۱۳۲ کشور رسیده است. به طور هماهنگ، امتیاز ایران در شاخص جهانی نوآوری طی سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۲ تا حدودی صعودی بوده و از امتیاز ۲۶.۱ در سال ۲۰۱۴ به امتیاز ۳۲.۹ در سال ۲۰۲۲ رسیده است؛ البته در سال ۲۰۲۰ افت اندکی در امتیاز و رتبه ایران در این شاخص مشاهده می‌شود.
همچنین جایگاه ایران در زیرشاخص ورودی نوآوری طی سال‌های مذکور صعودی بوده و از رتبه ۱۰۷ در سال ۲۰۱۴ به رتبه ۷۳ در سال ۲۰۲۲ ارتقا یافته است. البته هنوز رتبه ایران در این زیرشاخص نامناسب است. روند رتبه ایران در زیرشاخص خروجی نوآوری نیز طی سال‌های مورد بررسی همواره در حال بهبود بوده و از رتبه ۱۲۵ در سال ۲۰۱۴ به رتبه ۳۸ در سال ۲۰۲۲ بهبود یافته است. بر اساس شاخص جهانی نوآوری، ایران منابع ورودی نوآوری را به نسبت کارا به محصولات خروجی نوآوری تبدیل می‌کند. همچنین بر اساس گزارش شاخص جهانی نوآوری ۲۰۲۲، ایران در ارکان نهادها رتبه ۱۳۱، سرمایه انسانی ۵۴، زیرساخت ۷۵، پیچیدگی بازار ۱۱، پیچیدگی کسب‌وکار ۱۱۵، خروجی‌های دانش و فناوری ۵۰ و خروجی خلاقانه رتبه ۳۳ را داراست.
بر اساس ارکان اصلی این شاخص، ایران هر چند به لحاظ سرمایه انسانی، خروجی‌های خلاقانه و خروجی دانش و فناوری وضعیت متوسطی دارد، اما از نظر نهادها، پیچیدگی کسب‌وکار و زیرساخت‌ها با بیشترین چالش‌ها برای نوآوری مواجه است.
شاخص جهانی نوآوری از سال ۲۰۱۳ تاکنون با همکاری سازمان جهانی مالکیت فکری، موسسه مطالعات اقتصاد جهانی و با همکاری دانشگاه کرنل آمریکا بررسی و اندازه‌گیری می‌شود. در سال ۲۰۱۴ تغییرات زیادی در مولفه‌ها و نحوه محاسبه شاخص رخ داد، بنابراین شروع دوره زمانی این مطالعه از سال ۲۰۱۴ است. این شاخص مشتمل بر ۸۱ متغیر فرعی است که به دو زیرشاخص اصلی، ورودی نوآوری و خروجی نوآوری تقسیم می‌شود. شاخص جهانی نوآوری از میانگین ساده زیرشاخص‌های ورودی و خروجی به دست می‌آید. ارکان اصلی نیز از میانگین ساده ارکان فرعی به دست می‌آیند.
ذی‌نفعان توسعه نوآوری و ارکان آن در کشور، بنگاه‌ها و کارآفرینان به عنوان تولیدکنندگان از یک طرف و همه آحاد جامعه به مثابه مصرف‌کنندگان از طرف دیگر هستند. به‌طور کلی، جایگاه ایران در ارکان فرعی خلق دانش و دارایی‌های نامشهود نسبت به سایر ارکان فرعی مناسب‌تر است و در ارکان فرعی تحقیق و توسعه و تاثیر دانش وضعیت متوسطی دارد، اما جایگاه ایران در ارکان فرعی کارکنان دانشی، پیوندهای نوآوری، جذب دانش و انتشار دانش مناسب نیست، بنابراین اتخاذ سیاست‌های تشویقی افزایش هزینه‌کرد بخش خصوصی در تحقیق و توسعه سیاست‌های حمایتی برای آموزش‌های در حین کار و آموزش‌های رسمی کارکنان در بخش خصوصی و دولتی، ارتقای همکاری و ارتباط صنعت و دانشگاه، افزایش همکاری‌های بین‌المللی در تحقیق و توسعه در دانشگاه و صنعت، افزایش حمایت از حقوق مالکیت فکری و تسهیل انتقال بین‌المللی فناوری باید در دستور کار سیاستمداران قرار گیرد.
وضعیت کشورهای منتخب در نوآوری
بر اساس گزارش شاخص جهانی نوآوری در سال ۲۰۲۲، سوئیس بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ در رتبه اول قرار گرفته است. سوئد بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ جزو سه کشور برتر بوده و چین در سال ۲۰۱۹ به جمع ۱۵ کشور برتر وارد شد و در سال ۲۰۲۲ در رده یازدهم و فرانسه در سال ۲۰۲۲ در رتبه دوازدهم قرار گرفت. هند و فیلیپین در سال ۲۰۲۰ در جمع ۵۰ کشور برتر قرار گرفتند. کره جنوبی از رتبه دوازدهم در سال ۲۰۱۸ به جمع ۶ کشور برتر در سال ۲۰۲۲ وارد شد. در سال ۲۰۲۲، ترکیه با رتبه ۳۷ در جمع ۴۰ کشور برتر قرار گرفت و ایران به رتبه ۵۳ رسید.