فردای اقتصاد: سرمایه‌گذاری در کریدور رقیب ایران به‌صرفه است؟ در حال حاضر، کریدور میانی (Middle Corridor) یا کریدور ترانس‌کاسپین بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. این کریدور از طریق دریای خزر، چین و قزاقستان را به جمهوری آذربایجان و گرجستان پیوند می‌زند و از طریق این دو کشور، به ترکیه متصل می‌شود و از طریق ترکیه کالاها به اتحادیه اروپا راه می‌یابند. با این حال، این کریدور ظرفیت رقابت با کریدور ترنس‌سیبریا (چین-سیبری-روسیه-اروپا) را ندارد، زیرا کمتر از یک‌بیستم ظرفیت کریدور ترنس‌سیبریا ظرفیت حمل بار دارد، اما در رقابت با مهم‌ترین کریدور شرق- غرب، در حال افزایش ظرفیت ترانزیتی خود است.

ارزیابی کارشناسان این است که با سرعتی که کشورهای میزبان کریدور میانی یا ترنس‌کاسپین افزایش ظرفیت می‌دهند و حمایت‌های بین‌المللی که جلب می‌کنند، این افق را می‌توان پیش‌بینی کرد که این کریدور تبدیل به یک کریدور جدی در ترانزیت شرق- غرب شود و به این ترتیب، کریدورهای شرق-غرب ایران با این رقیب جدید و تازه‌نفس بیشتر مورد تهدید واقع شود.

در این میان، مدیر بخش اقتصاد کلان، تجارت و سرمایه‌گذاری در منطقه اروپا و آسیای مرکزی بانک جهانی اخیرا به رسانه‌های جمهوری آذربایجان گفته است که کریدور میانی هنوز فاقد برخی از زیرساخت‌ها است و برخی از بخش‌ها هنوز توسعه نیافته‌اند، اما سرمایه‌گذاری در این کریدور می‌تواند سودآور باشد.

شیفت از کریدور شمالی به کریدور میانی

بر اساس گزارش پایش تحولات تجاری مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران، او گفته است که به دلیل مشکلات کریدور میانی، در گذشته بیشتر تجارت بین چین و اروپا از طریق کریدور شمالی انجام می‌شد که از روسیه می‌گذرد. اکنون با جنگ در اوکراین و تحریم روسیه، بخش قابل توجهی از این تجارت به سمت کریدور میانی که از آسیای مرکزی و قفقاز می‌گذرد، منتقل شده و این کریدور چین را به اروپا متصل می‌کند.

از منظر وی، موقعیت جغرافیایی جمهوری آذربایجان در مسیر تجاری شرق به غرب که اروپا و چین را به هم متصل می‌کند، فرصت‌های زیادی را برای این کشور ایجاد می‌کند. رشد حمل و نقل و لجستیک و افزایش تقاضا برای خدمات در این حوزه می‌تواند به رشد اقتصادی جمهوری آذربایجان کمک کند. موقعیت استراتژیک در کریدور میانی، جمهوری آذربایجان را قادر می‌سازد تا برای زنجیره‌های ارزش جهانی جذاب‌تر شود و بتواند بهتر در زنجیره‌های ارزش جهانی ادغام شود.

از منظر این مقام بانک جهانی، در دنیای جهانی شده، شرکت‌هایی پیشرو هستند که در کشورها سرمایه‌گذاری می‌کنند و از آنها به عنوان مرکز تولید برای دسترسی به بازارهای جهانی استفاده می‌کنند. قطعات مختلف محصولات در چندین کشور تولید و سپس با هم مونتاژ می‌شوند.

با تغییر مسیر کریدور چین-اروپا به جمهوری آذربایجان، ممکن است برخی از این سرمایه‌گذاران بزرگ خارجی برای استفاده از ارتباط این کشور با بازارهای جهانی، چین و اروپا تشویق شوند که به جمهوری آذربایجان بیایند. از منظر وی مزیت جغرافیایی به جمهوری آذربایجان کمک می‌کند تا سرمایه جذب کند و بیشتر در بازار جهانی ادغام شود.

شراکت با گرجستان و قزاقستان

البته او تاکید کرده که کریدور میانی در حال حاضر به خوبی کار نمی‌کند. کریدور میانی هنوز فاقد برخی از زیرساخت‌ها است و برخی از بخش‌هایی از آن توسعه نیافته است. بنابراین، برای کاهش هزینه‌های استفاده از کریدور میانی برای تجارت، جمهوری آذربایجان باید با کشورهای شریک اصلی مانند گرجستان و قزاقستان هماهنگ شود تا در زیرساخت‌های مورد نیاز برای عملیاتی کردن این کریدور سرمایه‌گذاری کند.

جمهوری آذربایجان همچنین باید با دقت برای کاهش موانع تجارت از نظر رویه‌ها در مرزها، به‌ویژه برای حمل و نقل تراتزیتی برنامه‌ریزی کند. این اقدامات از منظر مدیر منطقه‌ای بانک جهانی در واقع بخشی از یک مدل رشد جدید مبتنی بر بخش خصوصی پویا است، زیرا برای دستیابی به آن نیاز است که جمهوری آذربایجان حداقل در سه حوزه اقدامات اساسی صورت دهد.

اولا؛ ایجاد محیطی برای شکوفایی بخش خصوصی، به گونه‌ای که استانداردهای جهانی کنش در محیط رقابتی ایجاد شود. دوم؛ ایجاد شرایط محیطی که می‌تواند سرمایه‌گذاری را جذاب کند. البته جمهوری آذربایجان در زمینه جذب سرمایه‌گذار در بخش انرژی سابقه قوی دارد. اقدام سوم؛ هم ادغام در بازارهای جهانی است. از منظر وی، هیچ کشوری در جهان وجود ندارد که بدون ادغام در بازارهای جهانی به درآمد سرانه بالایی دست یافته باشد. برای جمهوری آذربایجان به عنوان یک کشور کوچک، یک بازار داخلی کوچک با جمعیت نسبتا محدود، دسترسی به بازارهای جهانی برای فروش در مقیاس بسیار بزرگتر امری اساسی است. بنابراین برای توسعه جهانی، کشورهای کوچکتر نیاز به ادغام در بازارهای جهانی دارند که به مثابه موتور رشد آنان عمل کند.

توصیه مدیر ارشد بانک جهانی به سرمایه‌گذاری در کریدور میانی در حالی صورت می‌گیرد که ایران پتانسیل‌های بسیاری بیشتری برای تبدیل شدن به حلقه وصل چین به اروپا دارد، اما به دلیل شرایط تحریم تقریبا نادیده گرفته شده است و جمهوری آذربایجان بازی را از آن برده است.

اخبار مرتبط:

کدام کشورها ایران را از مگاپروژه چینی خارج می‌کنند؟