فردای اقتصاد: حمله روسیه به اوکراین نقشه جهانی نفت را دوباره ترسیم کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که به دنبال این واقعه ناوگان بزرگی از تانکرهای نفتکش که هر یک عظمتی به بزرگی یک آسمان خراش دارند مسیرهای متداول خود را تغییر داده و راهی سفرهای طولانی‌تر شده‌اند.

وال استریت ژورنال داده‌های شرکت ردیابی کشتی Spire Global را که شامل مسیرهای حدود ۳۰۰۰ کشتی است بررسی کرده و نشان داده این نفتکش‌ها که از بنادر روسیه سفرشان آغاز می‌شود، مسیرشان در فاصله آوریل ۲۰۲۲ تا نوامبر ۲۰۲۲ یعنی بعد از حمله پوتین به اوکراین چه تفاوتی نسبت به قبل ازحمله (آوریل تا نوامبر ۲۰۲۱) کرده است. این اطلاعات با استفاده از سیگنال‌های ردیابی موقعیت که توسط کشتی‌ها صادر می‌شود و اظهارات مقامات به دست آمده و نشان می‌دهد که چگونه عواقب ناشی از جنگ، روابط تجاری طولانی مدت را قطع کرد و کرملین را برای یافتن پول مورد نیاز برای تأمین مالی خود راهی مقاصد دورتری کرده است.

روسیه تاکنون توانسته بخش قابل توجهی از صادرات نفت خام خود را تغییر مسیر دهد، اما برای این تغییر مسیر مجبور به تحمل هزینه بسیاری شده است. آنها نفت خود را با تخفیف زیادی به تعداد انگشت شماری از خریداران از جمله هند، چین و ترکیه می‌فروشند. در همین حال، مسیرهای حمل و نقل طولانی‌تر بازار نفتکش‌های جهانی را دستخوش تغییر کرده و هزینه حمل و نقل را افزایش داده است، زیرا تعداد زیادی نفتکش تحت عنوان «ناوگان سایه» برای کمک به صادرات روسیه برای دور زدن تحریم‌های غربی دست به کار شده‌اند.

در ماه فوریه، قرار است دور جدیدی از تحریم‌ها به رهبری ایالات متحده و تحریم اتحادیه اروپا بر گازوئیل و سایر سوخت‌های تصفیه شده از روسیه ادامه یابد. در این دور از تحریم مانند نفت‌خام بر محصولات پالایشی روسیه هم سف قیمتی اعمال خواهد شد. تجزیه و تحلیل تغییر مسیر محموله‌های نفت خام، پیش نمایشی از این است که تحریم‌های ماه آینده چگونه چالش‌های لجستیکی پیچیده‌تری را برای بازارهای انرژی به همراه خواهد داشت.

اروپای شمالی

در سال ۲۰۲۱، تانکرهایی که بنادر روسیه در دریای بالتیک را ترک می‌کردند، به سمت خریدارانی در اسکاندیناوی، بریتانیا و هلند حرکت و اغلب در روتردام، یکی از بزرگترین قطب‌های نفتی جهان، محموله نفت‌خام خود را تخلیه می‌کردند. این سفرها به فاصله کمی بعد از حمله پوتین به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ متوقف شد و تحریم‌های ماه  گذشته اتحادیه اروپا بر واردات نفت روسیه نتوانست تغییر چندانی در آن ایجاد کند. پالایشگاه‌های اروپایی حالا ماه‌ها است که برای تامین نفت خام به خاورمیانه، غرب آفریقا و آمریکا روی آورده‌اند.

اقیانوس آتلانتیک

روسیه از طریق دریای آتلانتیک نفت‌خام خود را به پالایشگران آمریکایی مستقر در خلیج مکزیک می‌رساند. ایالات متحده در ماه مارس، واردات محموله‌های نفت روسیه را ممنوع کرد و سفر نفت‌کش‌ها از طریق اقیانوس آتلانتیک به تولیدکنندگان سوخت ساحل خلیج مکزیک محدود شد.

کانال سوئز

بعد از قطع خرید نفت توسط پالایشگران اروپایی و آمریکایی، روسیه بسیاری از محموله‌های خود را از طریق دریای مدیترانه و کانال سوئز به سمت آسیا هدایت کرد. این امر باعث شد هزینه‌های حمل و نقل در سال گذشته به شدت افزایش یابد و به کاهش قیمت نفت روسیه کمک کند. یکی از گریدهای اصلی نفت خام این کشور، معروف به اورال که گرید اصلی صادراتی از غرب روسیه به اروپا است، اخیرا حدود ۴۵ دلار در هر بشکه معامله شده در حالی که شاخص نفت برنت به ۸۵ دلار رسیده است.

دریای عرب

تخفیف قیمتی حدود ۵۰ درصدی در نفت اورال روسیه یک پیروزی بالقوه برای پالایشگاه‌هایی است که مایل به خرید نفت خام این کشور هستند، از این رو خرید نفت روسیه از سوی کشورهای آسیایی به خصوص چین و هند افزایش یافته است. به گفته شرکت رهگیری کشتی Kpler، هند که قبل از جنگ تقریباً هیچ نفتی از روسیه وارد نمی‌کرد، برآورد می‌شود که در این ماه به طور متوسط روزانه ۱.۵ میلیون بشکه نفت از این کشور وارد کرده است. به گفته مت اسمیت، تحلیلگر Kpler، افزایش سفرهای نفتکش‌ها به سمت آسیا باعث ایجاد فشار بر بازار کشتیرانی و افزایش قیمت حمل و نقل دریایی شده است.

چین

هرچند چین یکی از خریداران عمده نفت مسکو بوده اما بعد از جنگ فروش نفت روسیه به این کشور به خصوص از طریق سواحل شرقی روسیه به شکل چشم‌گیری رشد داشته است. دیو ارنزبرگر، رئیس گزارش‌دهی بازار و راه‌حل‌های معاملاتی در S&P Global Commodity Insights گفته است: « اقتصاد در وحشیانه‌ترین حالت خود است. چین تا جایی که ممکن است نفت خام روسیه را ارزان خواهد خرید و محصولات خود را به بازارهایی صادر خواهد کرد که نفت روسیه را مصرف نمی‌کنند.»