فردای اقتصاد - ژاپن و هلند پس از دستیابی به توافقی با ایالات متحده، صادرات ابزارهای تولید تراشه‌های الکترونیکی به چین را محدود خواهند کرد که هدف از آن سخت‌تر کردن توسعه سلاح‌های پیشرفته برای ارتش چین است.

چند نفر از مطلعین نسبت به توافق سه جانبه آمریکا، هلند و ژاپن گفتند که کشورها روز جمعه پس از آخرین دور مذاکرات سطح بالا در کاخ سفید به توافق رسیدند. این توافق سه ماه پس از اعمال کنترل‌های یکجانبه صادراتی توسط واشنگتن صورت گرفت که شرکت‌های آمریکایی را از فروش تجهیزات پیشرفته برای ساخت تراشه به گروه‌های چینی منع کرد.

کاخ سفید از اظهار نظر در این رابطه خودداری کرده است. اما این قرارداد نقطه عطفی در تلاش‌های ایالات متحده برای همکاری با متحدانش برای جلوگیری از تلاش‌های چین برای توسعه صنعت نیمه هادی خود است.

دولت جو بایدن دو سال است که با این کشورها مذاکره کرده است، اما به دلیل نگرانی آنها در مورد تأثیر آن بر شرکت‌های ابزار تولید تراشه، به ویژه ASML در هلند و توکیو الکترون و نیکون در ژاپن، با مقاومت مواجه شده است.

در ماه اکتبر، ایالات متحده کنترل صادرات یکجانبه گسترده‌ای را اعلام کرد که برای اخلال و پیچیده‌تر کردن فرآیندها و تلاش چین برای دستیابی یا توسعه نیمه هادی‌های پیشرفته برای استفاده در ابررایانه‌ها و سایر کاربردهای نظامی مرتبط با هوش مصنوعی، مدل سازی سلاح های هسته‌ای و سلاح‌های مافوق صوت طراحی شده بود.

گروه‌های ابزار تولید تراشه ایالات متحده که بر این بخش تسلط دارند، یعنی Applied Materials، Lam Research و KLA نگران بودند که حرکت انجام شده در اکتبر محدودیت‌هایی را بر آنها اعمال کند اما نه ASML و Tokyo Electron. در همان زمان، آلن استیوز، بالاترین مقام وزارت بازرگانی برای کنترل صادرات، این اقدام را توجیه کرد و گفت که این اقدام به متحدان ثابت می‌کند که ایالات متحده در این بازی نقش ویژه‌ای دارد و مایل به اتخاذ تصمیمات سخت است.

استیوز و تارون چابرا، مقام ارشد شورای امنیت ملی که نیروی اصلی اجرایی‌سازی این اقدام است، در ماه‌های اخیر تلاش‌ها را برای متقاعد کردن متحدان طی بازدید از توکیو و لاهه افزایش داده‌اند.

چند منبع آگاه در این رابطه گفتند که این سه کشور تصمیم گرفته‌اند به دلیل ماهیت حساس بحث‌ها جزئیات را علنی نکنند. واشنگتن می‌خواست به ژاپن و هلند فضا بدهد تا درباره نحوه ابلاغ محدودیت‌ها خودشان تصمیم بگیرند. هنوز مشخص نیست که کشورها از چه مکانیسم‌هایی برای اعمال محدودیت بر شرکت‌های ابزار تراشه خود استفاده خواهند کرد.

توکیو و لاهه نگران این هستند که این موضوع طوری دیده شود که آنها با سیاست آمریکا را همراه شده‌اند تا به طور خاص چین را هدف قرار دهند.

پل تریولو، کارشناس مسائل چین و فناوری در شرکت مشاوره آلبرایت استونبریج، گفت: یکی از دلایلی که ایالات متحده جزئیاتی را در رابطه با این معاهده ارائه نکرده این بود که مقامات آمریکایی می‌خواستند این توافق را به عنوان یک پیروزی به تصویر بکشند، اما با محدودیت‌هایی مواجه بودند.

مقامات ایالات متحده احتمالاً قصد دارند هر توافقی را به عنوان یک پیروزی قلمداد کنند، اما با عصبانی کردن بیشتر متحدان با اعلام عمومی پس از برداشتن یک‌جانبه محدودیت‌ها، زمانی که دولت بر همکاری با متحدان تاکید می‌کند و با انتقاد از سوی سایر بخش‌ها در مورد مفاد این توافقنامه مواجه است، خودداری کنند.

نخست‌وزیر هلند، مارک روته در این رابطه گفت در حالی که توجه عمومی در صادرات ابزارهای مرتبط با تراشه‌ها به ژاپن، هلند، ایالات متحده و چین معطوف شده بود، الان این را مشاهده می‌کنیم که بحث گسترده‌تری در جریان است.

افزایش فشار بر متحدان در این قرارداد در ماه‌های اخیر پس از آن صورت گرفت که جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده در ماه سپتامبر از تغییر قابل توجهی در سیاست‌ها خبر داد. او در یک سخنرانی گفت که ایالات متحده باید رویکرد "مقیاس لغزشی" خود را در تلاش برای جلوتر نگه‌داشتن دو نسل از تراشه‌ها کنار بگذارد و در عوض سیاست حفظ موقعیت کنونی به جای پیشروی و توسعه را پیش بگیرد.

روته در مصاحبه‌ای با فایننشال تایمز گفت که هلند با کسانی که تصور می‌کردند تراشه‌های پیشرفته غربی نباید در تسلیحات برخی کشورها استفاده شود، "سختگیرانه" برخورد کرده است. او گفت که کشورهای غربی و شرکای آسیایی باید در لبه پیشران این صنعت باقی بمانند و جایگاه خود را حفظ کنند و این نکته را افزود که این بحث گسترده‌تر از یک شرکت هلندی است

در بیانیه ASML آمده است که درک می‌کند که «گام‌هایی به سوی توافقی بین دولت‌ها برداشته شده است که به زعم ما، بر فناوری ساخت تراشه‌های پیشرفته، از جمله ابزارهای لیتوگرافی پیشرفته اما نه محدود به آن متمرکز خواهد شد. قبل از اجرایی شدن آن باید این طرح به تفصیل توضیح داده شود و در قانون اجرا شود که امری زمان‌بر است.

ASML اضافه کرد که بر اساس نظرات مقامات دولتی و درک آن از جدول زمانی انتشار یافته، «ما انتظار نداریم این اقدامات تأثیر با اهمیتی بر انتظاراتی که برای سال 2023 منتشر کرده‌ایم داشته باشد».

این معامله اولین بار توسط بلومبرگ گزارش شده است.