فردای اقتصاد: نتایج ششمین دور از نظرسـنجی «شـاخص اطمینان» بورسـان با مشارکت ۶۰ مدیر دارایی با متوسط سهام تحت مدیریت ۲.۷ هزار میلیارد تومان نشان می‌دهد این شاخص از ۷۰ فراتر رفته و روی عدد ۷۶.۷ ایستاده است. یعنی بیش از سه چهارم از مشارکت‌کنندگان انتظار دارند بازده یک ساله بورس بیشتر از تورم باشد. این در حالی است که در دوره پیشین این نظرسنجی یعنی پایان تابستان، شاخص اطمینان بورسان برای نخستین بار در سال جاری سطوح کمتر از ۵۰ را نشان می‌داد و حالا به نظر می‌رسد مدیران بورسی نگاهی مثبت به بورس ۱۴۰۲ دارند؛ به طوری که حدود ۷۷ درصد از مدیران دارایی انتظار دارند طی یک سال آینده، با سرمایه‌گذاری در بازار سهام، بازدهی بالاتری نسبت به تورم کسب کنند.
پرتفوی مدیران در نظرسنجی بورسان
از ۶۰ مدیر دارایی که در این نظرسنجی شرکت کردند، ۴۳ نفر (معادل ۷۲ درصد) میزان پرتفوی سهامی خود را اظهار کرده‌اند. به طور متوسط این افراد برای ۲۷۱۷ میلیارد تومان پرتفوی سهامی و ۷۴۱ میلیارد تومان پرتفوی اوراق درآمد ثابت تصمیم‌گیری می‌کنند. طبق اظهار شخصی، این افراد در طول یک سال به طور متوسط ۴۳ درصد گردش دارایی دارند؛ یعنی هر یک سهم (دارایی) در اختیار آنها حدود ۰.۴ مرتبه در طول سال معامله می‌شود.
شاخص ارزندگی اندکی کاهشی یافت
شـاخص ارزندگـی اما در نظرسنجی بهمن‌ماه افت اندکی را نشان می‌دهد و از رقم ۹۹ در شهریورماه به ۹۸.۳ کاهش یافت. همه مدیران دارایی به جز یک نفر بر این باورند که قیمت سـهام نزدیک یا کمتر از ارزش ذاتی خود است. در این میان ۴۸.۳ درصد (۲۹ نفر) قیمت سهام را خیلی پایین‌تر از ارزش ذاتی خود می‌دانند و ۵۰ درصد (۳۰ نفر) آن را نزدیک به ارزش ذاتی برآورد می‌کنند. در نظرسنجی شهریورماه، ۳۵ درصد از مدیران دارایی قیمت سهام را خیلی پایین‌تر و ۶۳ درصد نزدیک به ارزش ذاتی می‌دانستند که به موجب آن شاخص ارزندگی (Valuation Index) نیز روی عدد ۹۹ قرار گرفته بود. در تیر و مرداد این شاخص عدد ۱۰۰ را نشان می‌داد.
همچنین در سوال دیگری مدیران دارایی اعلام کردند که به طور متوسط انتظار کسب بازدهی حدود ۵۲.۵۳ درصدی از بورس طی یک سال آینده دارند که نسبت به دوره قبلی نظرسنجی، حدود ۲۴ واحد درصد رشد داشته است. در شهریورماه انتظار برای بازدهی یک ساله بورس عدد ۲۸.۶ درصد را نشان می‌داد. شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی همچنین به طور متوسط بر این باورند که شاخص کل بورس تهران بر اساس معیارهای بنیادی اکنون باید روی رقم حدود ۲میلیون واحد می‌ایستاد. در نظرسنجی شاخص اطمینان شهریورماه، رقم منصفانه برای شاخص کل بورس یک میلیون و ۶۲۰ هزار واحد برآورد می‌شد.
شاخص اطمینان اوج گرفت
در نظرسنجی بهمن‌ماه «فردای اقتصاد»، شاخص اطمینان برای اولین بار از زمان برگزاری از ۷۰ فراتر رفت و روی عدد ۷۶.۷ قرار گرفت که نشان می‌دهد کمتر از یک چهارم از شرکت‌کنندگان در ششمین دور از نظرسنجی «شاخص اطمینان» بورسان، انتظار دارند بازده یک ساله بورس کمتر از تورم باشد که در کنار کاهش شاخص ارزندگی، به نظر از امید بورسی‌ها به حرکت صعودی سهام با موج افزایشی تورم خبر می‌دهد. به این ترتیب زمانی که از ۶۰ شرکت‌کننده در این نظرسنجی پرسیده شد که میزان بازدهی بورس در یک سال آینده نسبت به تورم چگونه خواهد بود، ۴۶ نفر (۷۶.۷ درصد) اعلام کردند که سهام بازدهی بیشتر از تورم خواهد داشت و ۱۴ نفر (۲۳.۳ درصد) معتقد بودند که بازدهی بورس کمتر از تورم خواهد بود. از این رو «شاخص اطمینان» بورسان (Confidence Index) برای بهمن‌ماه به حدود ۷۷ رسید که نسبت به رقم این شاخص در دوره قبلی نظرسنجی افزایش محسوسی داشته است. شاخص اطمینان در شهریورماه روی رقم ۴۳.۲ قرار گرفته بود.
احتمال سقوط آزاد بورس افزایش یافت؟
در بخشی از این نظرسنجی از مدیران پرسیده شده چه میزان احتمال سقوط آزاد شاخص بورس همانند اتفاقی که در دی ۹۲ یا مرداد ۹۹ رخ داد را می‌دهند. در بهمن‌ماه شـاخص احتمـال سـقوط آزاد بـه رقـم ۳۵ دسـت یافـت که رشد قابل توجهی نسبت به شهریورماه داشت. بر این اساس در حال حاضر حدود ۳۵ درصد از مدیـران دارایـی احتمـال ریـزش سنگین در ۶ ماه آینده را بیش از ۱۰ درصد می‌دانند.
طبق استاندارد نظرسنجی شیلر در دانشگاه ییل، ۲۱ مدیر از ۶۰ نفر احتمال ریزش سنگینی مشابه دی ماه ۹۲ یا مرداد ۹۹ را در ۶ ماه آینده بیش از ۱۰ درصد می‌دانند. همچنین ۶ نفر از مدیران دارایی شرکت‌کننده در این نظرسنجی، احتمال ریزش سنگین بورس را بیش از ۳۰ درصد اعلام نکرده‌اند؛ در شهریورماه هیچ یک از مدیران دارایی احتمال چنین سقوطی را مطرح نکرده بودند. بنابراین، «شاخص احتمال سقوط آزاد» بورسان (Crash Index) با رشد ۸۹ درصدی نسبت به نظرسنجی پیشین، عدد ۳۵ را نشان می‌دهد.
هرچه این عدد به صفر نزدیک‌تر باشد، یعنی شانس مواجهه بورس با یک ریزش چشم‌گیر پایین‌تر است و عدد ۱۰۰ بیانگر بالاترین شانس سقوط آزاد قیمت‌ها خواهد بود.
تغییر محسوس شاخص فرصت خرید
از شرکت‌کنندگان همچنین پرسیده شد که در صورت افت ۳ درصدی شاخص کل در معاملات امروز، فردا شاخص چه تغییری خواهد کرد؟ ۳۶ نفر از ۶۰ مدیر دارایی گفتند که بازار صعود خواهد کرد، ۴ نفر معتقد بودند همانجا می‌ماند و ۷ نفر هم بر این اعتقادند که بازار مجددا ریزش خواهد کرد. در این میان ۱۳ نفر هم نظری نداشتند. این نشان می‌دهد ۷۶.۶ درصد مدیران دارایی ریزش سنگین قیمت‌ها در بورس در یک روز را موقتی می‌دانند و آن را فرصتی برای خرید سهام می‌دانند. از این متغیر با عنوان «شاخص فرصت خرید» بورسان (Buy-On-Dips) یاد می‌شود. هرچه این شاخص نزدیک به ۱۰۰ باشد، یعنی سرمایه‌گذاران در حالت آماده‌باش کامل برای خرید در ریزش‌ها هستند. در شهریورماه ۵۵.۶ درصد از شرکت‌کنندگان، ریزش سنگین قیمت‌ها در بورس را موقتی می‌دانستند.
روش محاسبه شاخص‌ها
شاخص اطمینان (Confidence Index): برای محاسبه این شاخص، پیش‌بینی بازده یک‌ساله بورس با پیش‌بینی مدیران از تورم مقایسه می‌شود. این شاخص نسبت افرادی است که انتظار بازدهی بیش از تورم دارند به کل افراد مشارکت‌کننده. عدد ۱۰۰ به معنای آن است که همه مدیران دارایی انتظار سودآوری یک‌ساله بیش از تورم دارند و با «اطمینان» در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند.
شاخص ارزندگی (Valuation Index): مدیران دارایی قیمت روز سهام را خیلی بالاتر یا خیلی پایین‌تر یا نزدیک به ارزش ذاتی ارزیابی می‌کنند. این شاخص، نسبت مدیرانی است که قیمت روز سهام را خیلی پایین‌تر یا نزدیک به ارزش ذاتی پیش‌بینی کرده‌اند به کل مشارکت‌کنندگان.
شاخص فرصت خرید (Buy-On-Dips Index): از مدیران پرسیده شده اگر بورس فردا ۳ درصد بریزد، پس‌فردا چه وضعی خواهد داشت؟ (بالا می‌رود؛ پایین می‌آید؛ همانجا می‌ماند). این شاخص نسبت افرادی که انتظار دارند بعد از ریزش، قیمت‌ها بالا رود را به مجموع سه گزینه یادشده محاسبه می‌کند. طبعا افردای که انتظار رشد پس از ریزش ناگهانی دارند، اصلاح قیمتی را «فرصت خرید» برای خود می‌دانند و عدد شاخص بیانگر درصد این گروه از کل مشارکت‌کنندگان است.
شاخص احتمال سقوط آزاد (Crash Index): مدیران احتمال آنکه در ۶ ماه آینده ریزشی مشابه دی ۱۳۹۲ یا مرداد ۱۳۹۹ را برآورد کرده‌اند. این شاخص، نسبت مدیرانی است که احتمال این ریزش را بیش از ۱۰ درصد ارزیابی کرده‌اند به کل مشارکت‌کنندگان.