فردای اقتصاد: بورس تهران همانطور که انتظار می‌رفت، کار خود را در محدوده منفی آغاز کرد و این روند منفی با نوسانات بسیار اندکی تا انتها ادامه داشت. شاخص کل بورس طی معاملات روز جاری با کاهش ۰.۷۸ درصدی مواجه شد و به محدوده ۱.۵۴۵ میلیون واحدی رسید. در سمت دیگر شاخص هم‌وزن نیز با کاهش روبرو بود و ۰.۹۷ درصد از ارتفاع خود را از دست داد. ارزش معاملات نیز طی بازار امروز بار دیگر در محدوده ضعیفی نسبت به گذشته رسید و عدد ۳۷۲۳ میلیارد تومان را به ثبت رساند و همچنین شاهد خروج پول ۴۶۳ میلیارد تومانی از سمت کدهای حقیقی بود. به نظر می‌رسد که با وجود جو تورمی موجود در کشور و صعود دوباره نرخ دلار به نیمه بالایی کانال ۴۵ هزار تومان، وجود چالش‌های سیاستگذاری و همزمان با آن اعمال تحریم‌های جدیدی که این‌بار صنعت نفت و پتروشیمی را هدف قرار داده است، اجازه صعود به بورس تهران را نمی‌دهد.
صدای پای رکود در متغیرهای بورسی
پس از روزهای خوبی که بازار سهام در پاییز و همچنین اولین ماه زمستان سال جاری تجربه کرده بود، اکنون به نظر می‌رسد که صدای پای رکود بیش از هر زمان دیگری به گوش می‌رسد. ارزش معاملات که برای مدتی طولانی در زیر ۴ هزار میلیارد تومان قرار داشت، در اواسط دی ماه توانسته بود در روزهای اوج خود به بیش از ۱۱ هزار میلیارد تومان نیز برسد اما شروع بهمن ماه همه چیز را تغییر داد و گویی که سرمای زمستان امسال تا عمق استخوان بورس نیز نفوذ کرد. ارزش معاملات خرد سهام طی روز جاری پس از مدت‌ها بار دیگر به زیر ۴ هزار میلیارد تومان رسید و عدد ۳۷۲۳ میلیارد تومان را به ثبت رساند که کمترین مقدار از تاریخ ۲۰ آذر ماه بوده است.
این سیگنال رکودی تنها در ارزش معاملات خود را نشان نداده و اگر نگاهی نیز به وضعیت ورود و خروج پول کدهای حقیقی به سهم داشته باشیم، متوجه شرایط مشابهی می‌شویم. از ابتدای بهمن ماه امسال تا کنون، که با انتشار نامه مخالفت شورای رقابت با عرضه خودرو در بورس کالا نیز مصادف است، نزدیک به ۱۰۳۰۰ میلیارد تومان پول از سمت حقیقی‌ها از چرخه معاملات خارج شده است تا این موضوع نیز از نگرانی دوباره فعالان بورسی خبر دهد. این درحالیست که در یک روز به تنهایی بیش از ۲ هزار میلیارد تومان پول از بازار خارج شده است.
بی‌توجهی بورس به دلار تا کجا ادامه دارد؟
یکی از نکات مهم روزهای اخیر برای بورسی‌ها و فعالان اقتصادی کشور، افزایش دوباره نرخ دلار بازار آزاد به بالای کانال ۴۵ هزار تومان و لمس عدد ۴۶ هزار تومان بود. اتفاقی که نشان می‌دهد با وجود تلاش‌ها و برنامه‌های تیم اقتصادی دولت و رئیس جدید بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز، انتظارات تورمی همچنان در اوج خود قرار دارند و محرک قدرتمندی برای بازارها هستند. وزارت خزانه‌داری آمریکا پنجشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که ۹ شرکت فعال در تولید، فروش و ارسال پتروشیمی و نفت ایران را تحریم کرده است. تحریم‌های دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا ۶ تولیدکننده پتروشیمی مستقر در ایران یا شرکت‌های تابعه آنها و سه شرکت در مالزی و سنگاپور را با عنوان تسهیل فروش فرآورده‌های نفتی هدف قرار داده است.
اما دلیل بی‌توجهی امروز بورس به صعود دلار را می‌توان در سه موضوع دنبال کرد. در ابتدا باید گفت که تحریم‌های جدید آمریکا که موجب افزایش دوباره نرخ دلار شد، به نوعی صنعت پتروپالایشی کشور را مورد حمله قرار داده و این موضوع می‌تواند تا حدی بر وضعیت عملیاتی و مالی شرکت‌های حاضر در این صنعت تاثیرگذار باشد که یکی از دلایل عمده معاملات منفی نمادهای این گروه طی روز جاری نیز بود. در نگاهی دیگر اما باید اعتراف کرد که ضعف سیاستگذاری و عدم رفتار حرفه‌ای سیاستگذاران اقتصادی در کشور، طی چند وقت اخیر یکی از بزرگترین ضربات خود را به بورس تهران وارد کرده است. چالش اخیر صنعت خودروسازی و مباحث مرتبط با عرضه خودرو در بورس کالا نیز یکی از واضح‌ترین مثال‌ها برای این موضوع است که پس از کش و قوس‌های فراوان هنوز به طور کامل نتیجه مشخصی را ارئه نمی‌کند. موضوع بعدی را نیز باید به نرخ دلار نیمای 28500 تومانی نسبت داد که به عدم نفع شرکت‌ها از افزایش نرخ دلار منجر شده و اجازه نمی‌دهد ارزش واقعی بورس با نرخ دلار بازار آزاد همراه شود. بنابراین طبیعی است که سهامداران این روزها با احتیاط بسیار بالایی به معاملات خود بپردازند زیرا انتظار می‌رود که هر لحظه اتفاق جدیدی توسط سیاستگذاران رقم بخورد و از سمت دیگر بازار سهام نسبت به رقبای خود از چنان قیمت ارزنده‌ای با متغیرهای کنونی برخوردار است که فروشندگان حاضر به فروش سهام خود نیستند. با این حال اما بعید به نظر می‌رسد که بورس تهران به این روند پرشتاب جدید دلار بی‌توجه باشد و احتمالا به زودی آن را همراهی کند.
مکث بازارهای جهانی با چاشنی انتظار
بازارهای جهانی نیز طی روزهای گذشته با رنگی سرخ همراه بودند و اکثر کامودیتی‌ها به جز نفت، کاهش قیمت را تجربه کردند. طی آخرین معاملان صورت گرفته در هفته میلادی جاری، طلا حوالی ۱۸۶۶ دلار نوسان کرد، مس در محدوده ۸۸۵۰ دلا ایستاد و روی نیز به نزدیکی مرز ۳هزار دلار رسید. در این میان اما نفت به دلیل سیاست کاهش تولید کشور روسیه در پاسخ به تحریم‌های غرب، روند صعودی مناسبی داشت و به محدوده ۸۶.۵ دلار رسید. این موضوع می‌تواند یکی از دلایل فشار فروش موجود بر گروه‌ها و نمادهای بزرگ بازار باشد.
پس از انتشار آمار بهتر از انتظار بیکاری کشور آمریکا و سخنان جرومی پاول در رابطه با احتمال تداوم افزایش نرخ بهره در نشست‌های آتی، روند قیمت کامودیتی‌ها منفی شد و در حال حاضر بازارها درحال انتظار برای انتشار آمار تورم ماه ژانویه هستند که قرار است روز سه‌شنبه منتشر شود. وضعیت تورم این ماه می‌تواند پیام‌های مختلفی به بازارهای جهانی مخابره کند و فعلا انتظار مشخصه اصلی معاملات است. از سمتی آمار تورم کشور چین نیز نشان داده است که تقاضای مورد انتظار این کشور پس از بازگشایی، هنوز به سطوح پیش‌بینی شده نرسیده‌اند.
جمع‌بندی
به طوری کلی می‌توان گفت که بورس تهران در این روزها صحنه جدال بین محرک‌ها و موانع صعودی است به طوری که از سمتی متغیرهای بنیادی همه خبر از یک رالی افزایشی می‌دهند اما برخی مشکلات همچنان در این مسیر، موانعی قرار می‌دهند. از طرفی اکنون به ماه انتهایی سال نیز نزدیک می‌شویم که خود این موضوع می‌تواند به دلیل نیاز صندوق‌ها، هلدینگ‌ها و شرکت‌های بزرگ به نقدینگی برای پرداخت حقوق و دستمزد به کارمندان، بورس را با فشار فروش مواجه کند. بنابراین می‌توان انتظار داشت که با پایداری شرایط کنونی، بورس تهران مسیری کم‌نوسان را تا انتهای سال دنبال کند اما اگر شاهد اتفاقات دور از انتظار (برای مثال رشد شدید نرخ دلار) طی روزهای آتی باشیم، بازار سهام نیز با پشت سر گذاشتن موانع موجود می‌تواند به رالی صعودی بازارها بپیوندد.