فردای اقتصاد: شش روز از شروع آخرین ماه سال ۱۴۰۱ می‌گذرد و بورس تهران تاکنون ۴ روز رویایی با رکوردشکنی‌های قابل توجه و یک روز منفی و مثبت کوچک را سپری کرده است. شروع اسفند ماه برای بورسی‌ها همواره با نگرانی‌هایی همراه بوده و تاحدودی احتیاط در معاملات، سرلوحه فعالیت سهامداران می‌شود. با این حال، نگاهی به اسفند سال‌های گذشته نشان می‌دهد که اگرچه بخشی از این نگرانی‌ها منطقی به نظر می‌رسد اما در نهایت، بورس تهران برخلاف انتظارات به کار خود پایان می‌دهد.
نمودار این گزارش که روند بازدهی بورس تهران را در دو نماگر اصلی یعنی شاخص کل و شاخص هم‌وزن در اسفند ماه سال‌های مختلف به نمایش می‌گذارد، به خوبی نشان می‌دهد که برخلاف تصورات، بازار سهام اغلب در آخرین ماه سال با رنگ سبز همراه بوده است. اما سوال این است که این نگرانی‌ها چه دلیلی دارد؟ چرا بورس تهران برخلاف انتظارات در اسفند ماه صعود می‌کند؟ آیا این روند صعودی در اسفند ۱۴۰۱ نیز تکرار خواهد شد؟
تا به اینجای کار نیز که ۸ روز از اسفندماه ۱۴۰۱ می‌گذرد، شاهد ثبت یک بازدهی ۱۸ درصد از شاخص کل سهام بودیم و امید می‌رود این روند صعودی هر چند با شتاب کمتر اما ادامه پیدا کند.
حقوقی‌های فروشنده بازمی‌گردند
کارشناسان عمده دلیل افزایش فشار فروش در ماه پایانی سال را از سمت حقوقی‌ها می‌دانند. در ماه پایانی هر سال، صندوق‌های بازنشستگی، هلدینگ‌ها و شرکت‌های کوچک و بزرگ برای پرداخت حقوق و مزایای (عیدی، سنوات و...)، به نقدینگی بیشتری نیازمند می‌شوند و از آنجا که بازار سهام نیز از نقدشوندگی بالایی برخوردار است، فروش سهام همواره یکی از ساده‌ترین گزینه‌هاست. از همین رو کدهای حقوقی برای رفع نیاز به نقدینگی اقدام به فروش سهام خود خواهند کرد.
طی سالیان گذشته و به واسطه ضعیف‌تر شدن وضعیت اقتصادی در سطح کلان کشور و همچنین صندوق‌ها و شرکت‌ها، این نیاز به نقدینگی بیش از پیش احساس می‌شود و حتی در برهه‌هایی از سال نیز بارها درباره مشکلات صندوق‌ها و کمبود نقدینگی آن‌ها شنیده‌ایم. بنابراین می‌توان گفت که این نگرانی در سال جاری نیز با توجه به تورم بیش ۵۰ درصدی، افزایش حقوق و دستمزد، مشکلات کسب و کار و...، تفکری منطقی است و حتی می‌تواند در روزهایی از ماه اسفند به فشار فروش‌های نسبتا سنگینی منجر شود. حال سوال این است که چرا بازدهی بورس در اسفند ماه سال‌های گذشته مثبت بوده است؟
بورس تهران سوار بر موج تورمی
در پاسخ به این سوال بهتر است بگوییم که تورم‌های سنگین طی سالیان گذشته همواره جزئی جداناپذیر از اقتصاد کشور بوده و به یک محرک تاثیرگذار بر روند بازارها تبدیل شده است. شوک ارزی وارد شده به اقتصاد ایران از سال ۹۶ و خروج آمریکا از برجام در سال ۹۷ و تشدید دوباره تحریم‌ها، باعث شد که طی سالیان گذشته، کشور با افزایش قیمت‌های شدیدی در کالاها و کلاس‌های دارایی مختلف مواجه شود. اگر دوباره نگاهی به نمودار بازدهی‌ها بیاندازیم، به طور واضحی پیداست که میزان افزایش شاخص‌های اصلی بورس تهران در این سال‌ها با شدت بیشتری نسبت به گذشته ادامه یافته است.
در این میان اما وضعیت نرخ تورم در فصل زمستان به دلایل مختلفی، اغلب شتاب بیشتری می‌گیرد و موجب می‌شود که شدت رشد نماگر بازارهای مختلف نیز افزایش یابد. نزدیکی به پایان سال و عید سال جدید باعث شده که تقاضا برای ارز و کالاها افزایش یابد و خود به محرکی برای رشد بیشتر قیمت‌ها منجر می‌شود. در کنار این موضوع با نزدیک شدن به پایان سال، شرایط اقتصادی سال آینده نیز به شکل بهتری قابل پیش‌بینی است و زمانی که همچون سال جاری، انتظارات از تشدید شرایط تورمی خبر می‌دهد، سرمایه‌های راکد را بیش از پیش برای خرید دارایی‌های سرمایه‌گذاری راغب می‌کند. حتی اسفند سال ۹۹ نیز که بورس تهران در شرایط بسیار سختی به سر می‌برد، کار خود را با یک بازدهی مثبت به پایان رسانده بود. به همین دلیل است که تقاضای شکل گرفته در بازار سهام از این سمت، عرضه‌های ایجاد شده از سمت فروش حقوقی‌ها را خنثی کرده و به افزایش نماگرهای بورس تهران منجر می‌شود.
تکرار بورس سبز برای اسفند ۱۴۰۱؟
شرایطی که درباره ماه‌های پایانی سال در بالا اشاره شد، در اسفند ۱۴۰۱ با شدت بیشتری در حال پیش روی است. نرخ دلار اکنون به بیش از ۵۰ هزار تومان رسیده، تورم نقطه‌ای برای بهمن ماه اعداد بیش از ۵۳ درصد را لمس کرده، نقدینگی در سطح جامعه از ۶هزار هزار میلیارد تومان فراتر رفته، چشم‌انداز احتمال احیای برجام از هر زمانی کم‌رنگ‌تر است و انتظارات تورمی برای سال آینده نیز در اوج خود قرار دارد که همگی از یک سال تورمی دیگر برای ۱۴۰۲ خبر می‌دهند.
از سمتی دیگر بورس تهران در رالی صعودی اخیری که از اواسط پاییز شکل گرفت، از بازارهای موازی خود جاماندگی قابل توجهی دارد و به دلایل مختلفی که عمده آن به سیاستگذاری نادرست اقتصادی کشور بازمی‌گردد، نتوانست با صعود بازارها همراه شود و خود را به عنوان یک بازار کارا و مولد نمایش دهد. بسیاری از سهام اکنون در قیمت‌های جذابی به سر می‌برند و ادله برای اثبات ارزندگی بورس کم نیست. برخی از ابهامات مهم بودجه‌ای و ارزی نیز این روزها از سر راه بازار سهام برداشته شده‌اند و مسیر برای صعود هموارتر از هر زمانی به نظر می‌رسد. بنابراین پیش‌بینی می‌شود که اسفند ۱۴۰۱ بتواند همچون سال‌های گذشته، بازدهی مثبتی را برای سهامداران به ارمغان بیاورد.