تا چند سال قبل، گوشی‌هایی که کشف نمی‌شدند توسط مالخران تکه‌تکه شده و قطعات آن به تعمیرکاران موبایل فروخته می‌شد تا قابل ردیابی نباشد اما چند سالی است بازار خریدوفروش گوشی‌های دسته دوم در افغانستان داغ شده و گوشی‌های سرقتی در ایران به‌خصوص تهران، راهی این کشور می‌شوند. این گوشی در بازار افغانستان به‌خصوص هرات، به یک‌سوم قیمت واقعی فروخته می‌شوند و کار به‌جایی رسیده که این گوشی‌ها در فروشگاه‌های موادغذایی هم فروخته می‌شود.

گوشی‌ها از کجا می‌آید

ظهیر که از موبایل‌فروشان هرات است، می‌گوید: تعداد موبایل‌های دست‌دوم زیاد شده و اغلب آنها ظاهری سالم دارند. همین باعث شده تمایل به خرید آنها زیاد شود. نمی‌توان به‌طور دقیق گفت چه تعداد از آنها سرقتی یا از ایران وارد شده‌ است. اما با توجه به قیمت ارزان آن قابل پیش‌بینی است. موبایل‌های سرقتی فقط از ایران وارد نمی‌شود و گاهی از امارات و پاکستان می‌آیند. دزدان آنها در بسته‌های‌صدتایی و به روش‌های مختلف به افغانستان ارسال می‌کنند.

 سفارش سرقت

سرقت گوشی‌های تلفن‌همراه و انتقال آن به افغانستان به صورت چرخه‌ای، حرفه‌ای انجام می‌شود که گاهی مالخران افغان پشت قضیه هستند. سعید از دزدان حرفه‌ای تلفن‌همراه است که تا قبل از دستگیری با پرسه‌زنی در خیابان‌ها موبایل‌قاپی می‌کرد. او می‌گوید: «بعد از سرقت، تعدادی از موبایل‌ها را در بازار داخلی به مالخرانی می‌فروشیم که آنها را خرد کرده و قطعه‌فروشی می‌کنند اما تعدادی را هم به مالخری افغان می‌فروختم که بسته‌هایصدتایی را به مرز افغانستان انتقال می‌داد و از آنجا در بازار این کشور می‌فروخت. در آنجا گوشی‌ها قابل ردیابی نیست و ترس گرفتاری نداریم.»
از او درباره قیمت خرید گوشی‌های سرقت می‌پرسم که ادامه می‌دهد: «قیمت خرید و نوع گوشی متفاوت است اما اگر گوشی را برای خرد کردن و قطعه‌فروشی، بفروشی چون دردسر دارد یک‌دهم قیمت واقعی آن می‌خرند ولی اگر بخواهی به قاچاقچی بفروشی قیمت دو برابر می‌شود. گوشی‌های آیفون برای خرد کردن خوب است و گوشی‌های سامسونگ و شیائومی را به افغانستان می‌فرستند.»
با محدودیت‌هایی که اپل در افغانستان اجرا کرده، به نظر می‌رسد تمایل به خرید گوشی‌های آیفون کم شده و گوشی‌های سامسونگ و شیائومی بیشتر طرفدار پیدا کرده است.
محسن هم سال‌هاست کارش موبایل‌قاپی است و سفارشی سرقت می‌کند، می‌گوید: «الان مالخرانی که گوشی قاچاق می‌کنند، بیشتر گوشی‌های سامسونگ مدل A و شیائومی سفارش می‌دهند. ما هم طبق سفارشی که می‌دادند پرسه زده و سراغ افرادی می‌رفتیم که این گوشی‌ها را داشتند. ما هر روز گوشی‌ها را به مالخر می‌دادیم و این‌که چطور قاچاق می‌کرد به ما مربوط نمی‌شد. همین‌که پول را نقد می‌داد کافی بود.»

 روش‌های قاچاق

برای بررسی روش‌های انتقال گوشی‌های سرقتی، سراغ مالخری افغان رفتم. نعمت می‌گوید، اولین‌بار است به این اتهام دستگیر شده اما تحقیقات پلیسی نشان می‌دهد مدت‌هاست گوشی قاچاق می‌کند. به گفته نعمت، قاچاقچیان به دو روش گوشی‌ها را انتقال می‌دهند. معمول‌ترین روش با کمک باربری‌ها انجام می‌شود. مالخران بسته‌های گوشی را در میان بارها قرار داده و به مرز دوغارون انتقال داده و از آنجا به کمک رابط‌ها به داخل افغانستان می‌برند. در روش دوم بسته‌ها را به افرادی که قاچاقی از ایران خارج شده، می‌دهند و آن‌سوی مرز تحویل می‌گیرند. برای انتقال صد گوشی حدود ۱۰ میلیون تومان می‌دهند. با توجه به این‌که مالخر نقش مهمی در چرخه سرقت دارد، پلیس می‌تواند با شناسایی قاچاقچیان گوشی‌های سرقتی، این چرخه را بر هم زده و با کساد کردن بازار دزدان تاثیر مهمی در کاهش گوشی‌قاپی در کشور داشته‌ باشد.

انتقال گوشی‌های سرقتی به افغانستان و عراق

سرقت گوشی‌های هوشمند و قاچاق‌شدن به آن‌سوی مرز، موضوعی است که رئیس پلیس تهران هم آن را تایید می‌کند. سردار رحیمی در گفت‌وگو با «جام‌جم» گفت: «در چند سال اخیر سارقان علاوه بر این‌که گوشی‌های تلفن‌همراه را در داخل کشور به فروش می‌رسانند به فروش گوشی‌های سرقتی به افراد تبعه‌افغانستان نیز اقدام می‌کنند و آنها گوشی‌های سرقتی را به کشور خود منتقل و به قیمت بالاتر می‌فروشند. تعدادی از خریداران گوشی‌های سرقتی نیز، آنها را به کردستان عراق انتقال می‌دهند.»
از وی درباره درصد گوشی‌هایی که از کشور خارج می‌شود پرسیدیم که در پاسخ گفت: «به‌طور دقیق نمی‌توان گفت چند درصد گوشی‌ها از کشور خارج می‌شوند. با اطلاع از این موضوع در پلیس آگاهی طرح‌های ویژه‌ای برای شناسایی این قاچاقچیان گوشی‌های سرقتی و مالخران اجرا کرده‌ایم و توانستیم تعدادی از انتقال‌دهندگان گوشی‌ها به خارج از کشور را شناسایی و دستگیر کنیم. با دستگیری این افراد، انتقال گوشی‌های سرقتی به خارج از کشور کاهش پیدا کرده‌است.»

محمد غمخوار - دبیر گروه حوادث