فردای اقتصاد: بورس تهران معاملات دومین روز کاری هفته را منفی به پایان رساند. شاخص کل سهام امروز با افت ۱.۸۵ درصدی مواجه و یک بار دیگر ابرکانال یک میلیون و ۸۰۰ هزار واحدی را واگذار کرد. نماگر اصلی تالار شیشه‌ای ۷ اسفندماه بود که پس از ۳۱ ماه به این محدوده بازگشت اما در همین برش زمانی ۱۰ روزه، دو مرتبه سطح ۱.۸ میلیون واحدی را از دست داده است. این بار عقبگرد قیمت دلار در بازار آزاد در روز شنبه، اصلی‌ترین دلیل عقب‌نشینی قیمت سهم‌ها بود. بازار سهام در سال ۱۴۰۱ به دلایلی عمدتاً پیش‌بینی ناپذیر، از بازارهای موازی خود جا ماند. دلیل این جاماندگی از یک طرف به کاهش قیمت کامودیتی‌ها بازمی‌گشت و از سوی سیاست‌گذاری‌های محدودکننده دولت در قبال بسیاری از صنایع و همزمان با آن برخی سنگ‌اندازی‌ها در مسیر عرضه خودرو در بورس کالا و امثال آن نفس بورس را گرفت تا با وجود رشد پرشتاب قیمت‌ها در بازارهای سفته‌بازی، بورس از غافله جا بماند. از ابتدای اسفند اما بورس روی خوش خود را نیز به سهامداران نشان داد و در مدت زمان کوتاهی توانست سه مرز را پشت سر بگذارد و در هفتمین روز این ماه به ارتفاع یک میلیون و ۸۰۰ هزار واحدی برسد. با این حال هنوز موانعی بر سر راه رشد بورس دیده می‌شود.
عامل اول: دلار
از سرگیری رابطه دیپلماتیک ایران و عربستان بعد از هفت سال بهانه‌ای شد تا روز گذشته قیمت دلار به کانال ۴۳ هزار بازگشت تا در میانه معاملات روز شنبه شاهد افزایش عرضه‌ها و عقبگرد شاخص کل از سقف روزانه باشیم. این روند نزولی امروز نیز ادامه یافت تا نماگر اصلی بازار سهام یک بار دیگر به سطوح کمتر از یک میلیون و ۸۰۰ هزار واحدی عقب‌نشینی کند. امید به کاهش تنش‌ها در روابط بین‌الملل و شاید احیای برجام را شاید بتواند اصلی‌ترین دلیل این کاهش پرشتاب قیمت قلمداد کرد. بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که از سرگیری روابط تهران-ریاض می‌تواند به معنای افزایش احتمال دستیابی به توافق احیای برجام، کاهش تنش‌ها و گشایش در فضای سیاست‌خارجی ایران در سال ۱۴۰۲ باشد. این تحلیلگران همچنین تاکید می‌کنند که برداشت مقامات سعودی این است که ایران و آمریکا به سمت احیای برجام پیش می‌روند و به همین دلیل عربستان نیز تصمیم گرفته در چنین فضایی، تنش‌ها با تهران را کاهش دهد و خود را برای دوران پس از احیای برجام و آماده و فضای همکاری را تقویت کند. طی دو روز گذشته بخشی از بازار به نظر نگران کاهش نرخ دلار بوده و از این رو در سهام صادرات‌محور شاهد افزایش نسبی عرضه‌ها در نیمه دوم معاملات امروز بودیم. با این حال نباید فراموش کرد که بخش زیادی از معاملات دلاری شرکت‌ها با نرخ‌های بسیار پایین‌تر از نرخ آزاد این ارز انجام می‌شود. این در حالی است که از نگاه بسیاری از کارشناسان، بعید به نظر می‌رسد قیمت دلار از ۴۰ هزار تومان پایین‌تر بیاید از این رو شاید وزن چندانی نتوان به کاهش قیمت این ارز داد.
به جرات می‌توان گفت سهامداران ماه‌هاست که دیگر از احیای برجام ناامید شده بودند و از این رو دلار به قطب‌نمای جدید بازار سهام تبدیل شده بود. در این میان اما بسیاری نگرانی تشدید تنش‌ها و ریسک‌های سیاسی و نظامی بودند و از این رو تمایلی به ورود سرمایه خود به بورس و خرید سهام نداشتند. حالا از توافق بر موضوع از سرگیری روابط دیپلماتیک ایران و عربستان، این ریسک‌ها را به شکل قابل توجهی کاهش خواهد داد و حتی به اعتقاد برخی از کارشناسان و تحلیلگران روابط بین‌الملل می‌تواند به معنای افزایش احتمال دستیابی به توافق احیای برجام، کاهش تنش‌ها و گشایش در فضای سیاست‌خارجی ایران در سال ۱۴۰۲ باشد. موضوعاتی که در نهایت شرکت‌های بورسی و سهامداران را منتفع خواهد کرد تا تبعیت چندساله بورس از رشدهای تورمی، این بار جای خود را به رشدی واقعی و بر مبنای عملکرد واقعی اقتصاد ایران دهد. رشدی که طبیعتا از پایداری بالاتر برخوردار بوده و شکنندگی سال‌های گذشته را نخواهد داشت. در این شرایط است که صاحبان پول می‌توانند با فراغ بال و خیالی آسوده، سرمایه خود را وارد چرخه معاملات سهام کنند به جز کسب سود، به موتور رشد اقتصادی کشور تبدیل شده و بازار سهام نیز نقش مولد خود را ایفا کند.
عامل دوم: فشار فروش‌های هر ساله در پایان سال
یکی از رخدادهایی که هر ساله در روزهای پایانی سال و با نزدیک شدن به تعطیلات نوروزی شاهد آن هستیم، افزایش فشار فروش در بازار به واسطه نیاز نهادهای حقوقی به نقدینگی برای پرداخت عیدی، سنوات و سایر پرداختی‌های پایان سال است. ضمن آنکه بسیاری از این نهادهای حقوقی در پایان سال مجبور به تسویه اعتبارات اخذ شده هستند. از این‌رو طبیعتاً هر سال اسفند، ماه پرعرضه‌ای از سوی بزرگان حقوقی است. از این‌رو سهامداران نیز ترجیح می‌دهند در این ایام، از شرکت‌های حقوقی بزرگ دوری کنند و در نمادهایی سهامدار باشند که احتمالاً فشار فروش پایان سال در آنها کمتر باشد.
نگاهی به آمار معاملاتی بورس یکشنبه
معاملات امروز بورس با افت ۱.۸۵ درصدی شاخص کل و کاهش ارتفاع ۱.۷۵ درصدی نماگر هم‌وزن پایان یافت. ارزش معاملات خرد سهام نیز با کاهش ۲۵ درصدی به کانالهزار میلیارد تومانی بازگشت و شاهد خروج ۹۶۱میلیارد تومان پول حقیقی‌ها از جریان دادوستد سهام بودیم. در این روز ۸۲ درصد از سهام با افت قیمت مواجه شدند و یک پنجم از شرکت‌ها روانه صف فروش شدند.