۴۱ صاحبنظر و فعال اقتصاد با شرکت در نظرسنجی «فردای اقتصاد» به سه سوال کلیدی درباره اقتصاد ایران در سال جدید پاسخ دادند.
۱- مهمترین ریسک‌های سرمایه‌گذاری در کشور در ۱۴۰۲ چیست؟ ۲- مهمترین فرصت‌های اقتصاد ایران در ۱۴۰۲ چیست؟
پاسخ به این دو سوال از سوی ۴۱ صاحبنظر و فعال اقتصادی را در این گزارش بخوانید: ریسک‌ها و فرصت‌های اقتصاد ایران در ۱۴۰۲
در گزارش پیش‌رو، در نظرسنجی از صاحبنظران و فعال اقتصادی اولویت‌های اقتصاد ایران در سال جاری مورد بررسی قرار گرفته است و این سوال مطرح شده که اولویت‌هایی که دولتمردان باید در ۱۴۰۲ به آن توجه کنند، چیست؟
محمد قاسمی، رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران
اولویت‌ها: پیگیری جدی برای دستیابی به توافق نهایی در مذاکرات هسته‌ای، الحاق به FATF و رفع موانع مبادلات مالی، رفع فیلترینگ و افزایش دسترسی رقابت‌پذیر به اینترنت به‌ویژه برای استارتاپ‌ها و ایده‌های جدید و خلاقانه، ایجاد فضای اعتماد و مشارکت فراگیر و رفع موانع برای مشارکت سیاسی گسترده در انتخابات مجلس.
محسن جلال‌پور، رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران
اولویت‌ها: اولویت اصلی پیش از تیم اقتصادی دولت، تیم روابط خارجی است. اقتصاد ایران مانند ته‌مانده استکانی است که آلودگی‌های فراوانی در آن مانده و قسمت زلال آن در سال‌های تحریم مصرف شده است و نیاز دارد که به اقتصاد بین‌الملل متصل شود. هرچند در جهان و فضای اقتصاد بین‌الملل نیز مشکلاتی برای ایران وجود دارد، اما اگر اقتصاد محدود ایران به اقتصاد بین‌الملل متصل شود، بسیاری از ناسالمی‌ها، عدم شفافیت‌ها به شفافیت و سلامت می‌گراید و فساد کاهش می‌یابد. بنابراین اولویت نخست، اتصال اقتصاد ایران به اقتصاد بین‌الملل است.
دوم؛ تثبیت تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌هاست که حتما نیاز به آن دارد که شرایط باثباتی در کشور حاکم باشد. سوم؛ تصمیم به داشتن قانون خوب، نیز جایزه و امتیاز برای سرمایه‌گذاری کسانی است که از داخل یا از خارج از کشور قصد دارند در اقتصاد ایران سرمایه‌گذاری کنند.
حسین سلاح‌ورزی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران در دوره نهم
اولویت‌ها: اصلاح و متعادل‌سازی مالیه عمومی از طریق بودجه‌ریزی عملیاتی و شفاف‌سازی بهای تمام‌شده خدمات دولتی، بهبود روابط بین‌المللی کشور، اطلاع‌رسانی گسترده و شفاف در خصوص مشکلات، چالش‌ها، تلاش‌ها و دستاوردهای دولت در حوزه مسائل اقتصادی.
در عین حال، بخش خصوصی برای جبران شکاف رقابت‌پذیری باید بر هم‌افزایی در شبکه‌سازی و تبادل دانش برای بهبود سازماندهی صنعتی و تسهیل سرمایه‌گذاری‌های مشترک در توسعه نوآوری متمرکز شود.
دولت متدلوژی‌های استاندارد حسابداری اجتماعی و RIA را به‌عنوان ابزاری برای تسهیل و تقویت گفت‌وگوی مولد با بخش خصوصی در بدنه خود ترویج و معیار تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری قرار دهد.
جهانبخش سنجابی شیرازی، فعال اقتصادی
اولویت‌ها: کاهش تورم و تثبیت وضعیت معیشتی مردم، آشتی ملی و کاهش شکاف اعتماد بین مردم و دولت/کاهش نارضایتی‌های عمومی، نگهداری و انباشت حضور مردم در صحنه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، تقویت نقش کشور در حوزه‌های داده و ستانده در مناسبات اقتصاد بین‌الملل که اگر در اولویت قرار نگیرد، سال خوبی را در پیش رو نخواهیم داشت.
سیدحمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی
اولویت‌ها: دولتمردان به تنهایی کاری نمی‌توانند انجام دهند. تعویض مدیران ناکارآمد، اجتناب از خشونت‌های کلامی، جایگزین کردن مدیران ملی می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.
حسین سلیمی، فعال اقتصادی
اولویت‌ها: اول؛ تعاملات سیاسی با کشورهای همسایه به‌ویژه با عربستان و دیگر کشورهای همسایه که آغاز شده، ادامه یافته و به نتیجه برسد. دوم؛ تصویب قوانین FATF و ارتباط بانکی با کشورهای خارج که هزینه انتقال را کاهش می‌دهد. سوم؛ اتخاذ تصمیم‌های اقتصادی برای برقراری ثبات اقتصادی در جهت کاهش تورم یا جلوگیری از افزایش تورم. چهارم؛ افزایش انگیزش و تشویق، معافیت‌های مالیاتی برای جلب و جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در جهت تولید و صادرات که ایجاد اشتغال را نیز در برداشته باشد.
مسعود دانشمند، فعال اقتصادی
اولویت‌ها:ایجاد اعتماد، تعامل با نظام جهانی، عدم دخالت تصمیم‌های سیاسی در اقتصاد
فرشید شکرخدایی، رئیس کمیسیون توسعه پایدار، محیط زیست و آب اتاق بازرگانی ایران در دوره نهم
اولویت‌ها: اتمام قیمت‌گذاری دستوری، کوچک کردن دولت و کاهش هزینه‌های نهادهای غیرمولد، تسهیل صادرات و محیط کسب‌وکار
حسن فروزان‌فرد، رئیس کمیسیون حمایت قضایی و مبارزه با فساد اتاق بازرگانی تهران در دوره نهم
اولویت‌ها: اول؛ تمرکز بر کنترل هزینه‌های دولت به‌منظور کنترل رشد نقدینگی و در نتیجه کنترل افزایش افسارگسیخته نرخ تورم، دوم؛ تعیین تکلیف در زمینه اقتصاد سیاسی و تعاملات بین‌المللی. باز ماندن پرونده مذاکرات هسته‌ای و سایر توافقات، اقتصاد ایران را در حالت بلاتکلیفی قرار می‌دهد که هم از توسعه جلوگیری کرده و هم موجب فرار سرمایه خواهد شد. سوم؛ اصلاح مکانیزم‌های حکمرانی در سطح ملی و رفتن به سمت شفافیت و زمینه‌سازی برای مشارکت عمومی که در نهایت زمینه پاسخگویی را در عرصه‌های مختلف در سطح گروه‌های حاکمیتی فراهم می‌کند.
شهاب جوانمردی، نایب رئیس کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان اتاق بازرگانی ایران در دوره نهم
اولویت‌ها: بازسازی سرمایه اجتماعی، تثبیت و کاهش نرخ تورم، بهبود روابط با کشورهای همسایه و سایر کشورهای جهان به‌منظور ایجاد آرامش در محیط کسب‌وکار
حمیدرضا صالحی، نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در دوره نهم
اولویت‌ها: در حال حاضر بخش بزرگی از بودجه به شرکت‌های دولتی اختصاص دارد. یکی از اولویت‌های مهم دولت آن است که هر سال سهم دولت را در بودجه کاهش داده است. دوم؛ توجه به تقویت نهادهای صادراتی. سوم؛ تعیین تکلیف قیمت حامل‌های انرژی برای پنج سال آینده تا بنگاه‌های اقتصادی بدانند که باید تصمیم‌های خود را بر چه مبنایی در دستور کار قرار دهند. چهارم، تنش‌زدایی از روابط خارجی ایران به‌منظور ایجاد ثبات در اقتصاد کشور. پنجم، رقابتی کردن اقتصاد ایران و فاصله گرفتن از توزیع رانت و ایجاد فساد / یکی از نمودهای ایجاد رانت و فساد چند نرخی بودن ارز است.
بهرام سبحانی، رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران
اولویت‌ها: مهار تورم، حرکت به سمت تک‌نرخی کردن ارز، تنش‌زدایی در عرصه بین‌المللی، تلاش برای وفاق ملی، ایجاد اشتغال
سیده فاطمه مقیمی، عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی تهران در دوره نهم
اولویت‌ها: قانون خوب به‌عنوان پشتوانه برای محیط کسب‌وکار، از بین بردن قوانینی که باعث تزلزل در امنیت سرمایه‌گذاری می‌شوند، جلوگیری از کاهش ارزش پول ملی
هادی تیزهوش تابان، رئیس اتاق بازرگانی گیلان در دوره نهم
اولویت‌ها: کاهش تورم، کنترل و مدیریت قیمت ارز، بهبود وضع معیشت مردم
کیوان کاشفی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران در دوره نهم
اولویت‌ها: بهبود روابط با کشورهای دنیا و همچنین ترمیم شکاف بین مردم و حاکمیت نه در شعار که در عمل، کنترل تورم و پیش‌بینی‌پذیر کردن نسبی اقتصاد، جلوگیری از خروج ثروت‌های مالی و انسانی کشور
مهدی پورقاضی، فعال اقتصادی
اولویت‌ها: رفع شکاف عمیق و بی‌اعتمادی بین حاکمیت و مردم/شنیدن صدای مردم. موارد دیگری که دولت باید به آن توجه کند پرشمار است: بحران آب، کمبود برق، محیط‌زیست و آلودگی هوا، مهاجرت و...
رضا پدیدار، رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران در دوره نهم
اولویت‌ها: اعطای اعتبار مالی به دارندگان دانش تولیدی و صنعتی انقلاب صنعتی چهارم، اعطای مدل‌های اعتباری و سرمایه‌گذاری شرکت‌های دانش‌بنیان با رویکرد سیستم‌های هوشمند صنعتی و تولیدی، قبول قراردادهای تولیدی با نهادهای دولتی و وابسته به دولت به‌عنوان ضمانت‌نامه بانکی و پرداخت منابع مورد نیاز به پشتوانه قراردادهای فوق.
فریال مستوفی، رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران در دوره نهم
اولویت‌ها: کاهش ریسک اقتصادی و سیاسی کشور از طریق برقراری ثبات اقتصادی و تثبیت قیمت‌ها و اصلاح سیاست‌های کلان داخلی و بین‌المللی اقتصادی، فراهم کردن زمینه‌ها و بسترهای اصلی سرمایه‌گذاری در کشور از طریق برقراری امنیت سرمایه‌گذاری، ثبات قوانین، بهبود محیط کسب‌وکار، ایجاد اصلاحات در سیستم بانکی جهت هم‌سو شدن با استانداردهای بانکی جهانی که یکی از مهمترین عوامل در پیشبرد قراردادهای تجاری بین‌المللی است. ارتقای جایگاه ایران از طریق پیوستن به کنوانسیون‌های تجاری و مالی بین‌المللی.
در نهایت برای جمع‌بندی، باید توجه داشت در شرایط فعلی اقتصاد کشور، بدیهی است که هر اقدامی برای بهبود فضای اقتصادی چنانچه به طور موثر انجام شود، سرآغازی بر مسیر بهبود وضعیت سرمایه‌گذاری در کشور است.
ولی‌اله افخمی‌راد، رئیس اسبق سازمان توسعه تجارت
اولویت‌ها: اصلاح سیاست خارجی و آشتی با دنیا، پیوستن به FATF، اصلاح سیاست‌های اقتصادی
حسین ابویی‌مهریزی، معاون اسبق برنامه‌ریزی وزارت صمت
اولویت‌ها: تجدیدنظر در شیوه حکمرانی، برگزاری انتخابات رقابتی و سالم مجلس، اصلاح اساسی شیوه شناسایی و بکار گماردن مدیران و جایگزینی فوری شایسته‌سالاری به‌جای قوم و قبیله‌گرایی به‌ویژه در حوزه‌های دیپلماسی و اقتصاد کشور.
منصور معظمی، مدیرعامل اسبق ایدرو
اولویت‌ها: تعیین تکلیف برجام و FATF، رسیدگی به وضعیت معیشت مردم، ایجاد وفاق ملی
محمود دودانگه، معاون اسبق وزیر صمت و صاحبنظر حوزه تجارت
اولویت‌ها: بهبود روابط سیاسی و اقتصادی با جهان، -بازمهندسی و ارتقای کیفیت نظام حکمرانی اقتصادی، اعتمادسازی بین مردم و حاکمیت
فاطمه دانشور، فعال اقتصادی
اولویت‌ها: تنش‌زدایی از کشور و خروج ایران از انزوا، بهبود وضعیت اقتصادی بنگاه‌ها و به‌دنبال آن بهبود وضعیت معیشت مردم و کاهش تورم و بیکاری، استفاده از مدیران توانا و با دانش، جلوگیری از صدور دستورالعمل‌های خلق‌الساعه دست بردارد، کاهش دخالت های دولت، تصمیم‌گیری در حوزه کلان در مشورت با بخش خصوصی
عباس آرگون، نایب رئیس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران در دوره نهم
اولویت‌ها: تعیین تکلیف برجام و رفع محدودیت‌ها و تحریم‌های بین‌المللی و پیوند با اقتصاد جهانی، کنترل تورم و افزایش ارزش پول ملی، ثبات‌بخشی به قوانین و مقررات، پیش‌بینی‌پذیر کردن نرخ ارز و حذف ارز چندنرخی، بهبود فضای کسب‌وکار، عدم قیمت‌گذاری دستوری و توجه به مکانیسم بازار
جمشید نفر، دبیر کنفدراسیون صادرات ایران
اولویت‌ها: بازگشت نشاط اجتماعی و اعتماد مردم به حاکمیت
ابوالفضل روغنی گلپایگانی، فعال اقتصادی
اولویت‌ها: سال ۱۴۰۱ سال خوبی برای صنعت نبود و رشد صنعتی ناشی از تورم بود. بنگاه‌ها در سال ۱۴۰۲ در تنگنا و مضیقه شدید مالی هستند و افزایش نرخ بهره تسهیلات بانکی برای فعالان صنعتی آنها را با چالش همراه می‌کند؛ بنابراین اولویت نخست باید توجه به تأمین مالی بنگاه‌های تولیدی باشد.
ایران جزیره نیست و باید در میدان بازارهای جهانی فعالیت کند. مطابق با آمارها، در عمده بخش‌های صنعتی بیش از نیاز داخل تولید داریم. بنابراین دولت باید دیپلماسی اقتصادی و سیاسی در روابط خارجی و بهره‌گیری از فرصت صادرات برای تأمین ارز مورد نیاز کشور را در دستور کار قرار دهد. سروسامان دادن به نظام تولیدی، تجاری و بازرگانی و ایجاد هماهنگی بین این بخش‌ها در قالب استراتژی توسعه صنعتی اولویت دیگری است که باید در دستور کار قرار گیرد.
بهرام شکوری، فعال اقتصادی
اولویت‌ها: بهبود روابط سیاسی-اقتصادی بین‌المللی، ایجاد ثبات مقررات در داخل و در نهایت مدیریت عرضه پول و کنترل هزینه‌های دولت اقدامات اساسی سیاست‌گذار در سال جاری باید باشد.
سجاد غرقی، نایب رئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تهران در دوره نهم
اولویت‌ها: رفع موانع مبادله بانکی (برطرف کردن تحریم و احیای برجام)، توافق‌های منطقه‌ای، پیوستن به FATF
روح‌اله لطیفی، سخنگوی کمیسیون روابط بین‌الملل و توسعه تجارت خانه صمت
اولویت‌ها: اصلاح قوانین مرتبط با تولید و جذب سرمایه، ثبات در بازار ارز، افزایش روحیه تولید و ایجاد مشوق‌های تولید صادراتی
مهدی کرباسیان، رئیس اسبق هیات عامل ایمیدرو
اولویت‌ها: رفع تحریم، افزایش رفاه مردم، سرمایه‌گذاری و توجه به توسعه و آینده کشور
احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان
اولویت‌ها: دولت از تصمیم‌گیری در بخش‌هایی که سهام کمی دارد، دست بردارد. مشخصا در صنعت خودرو. دولت باید دست از شرکت‌داری بردارد و صرفا رگولاتوری و سیاستگذاری کند. عدم دخالت در قیمت‌گذاری و عقب‌نشینی از قیمت‌گذاری دستوری
آرش محبی‌نژاد، دبیر انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان کشور
اولویت‌ها: حاکمیت باید توجه کند که قدرت اقتصادی بودن به‌قدر قدرت سیاسی بودن اهمیت دارد و باید آن را در اولویت قرار داد.
اصلاح فضای کسب‌وکار به‌نحویکه بخش مولد اقتصاد و اشتغال‌زا صرفه اقتصادی بالا داشته باشد و نه سفته‌بازی. دریغ نکردن نقدینگی به‌خصوص برای سرمایه‌گذاری ثابت و به‌روز کردن تجهیزات و ماشین‌آلات و زیرساخت‌های تولیدی کشور که مطلقا اثر تورمی ندارد، در کنار تأمین سرمایه در گردش.
مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو
اولویت‌ها: ورود متخصصان اقتصاد و سرمایه‌گذاری به میدان و خروج غیر متخصصان، جلوگیری از ایجاد واسطه‌گری و انحصارطلبی توسط کمپانی‌های بزرگ، جلوگیری از قدرت گرفتن ائتلافاتی که در این سال‌ها چیزی به جز ایجاد رانت برای اقتصاد نداشته‌اند.
سعید مدنی، مدیرعامل سابق سایپا
اولویت‌ها: حل مشکل عظیم فساد در کشور از طریق واقعی کردن جایگاه قوه قضاییه، -حل مشکل سیاسی با دنیا و رفع سوءتفاهم ایران‌هراسی، حل مشکل برجام، عضویت در سازمان‌های جهانی، اصلاح قانون تعارض منافع و اجرای دقیق آن، بکارگیری نیروهای متخصص و با تجربه در همه ارگان‌های کشور، فعال‌سازی واقعی سازمان‌های مدیریتی و توسعه‌ای و برنامه‌ریزی.
محمدرضا بهزادیان، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در دوره نهم
اولویت‌ها: بهره گرفتن از حضور شایستگان برای تصمیم‌گیری اقتصادی در دولت و پرهیز از باندبازی و گروه‌گرایی، راستگویی و صادق بودن با مردم و فعالان اقتصادی، مبارزه واقعی با رانت و فساد، حرکت به سوی اقتصاد آزاد بر مبنای عرضه و تقاضا در بازار داخلی و خارجی
سیدمحمد جعفری، رییس کمیسیون تسهیل تجارت و مدیریت واردات اتاق بازرگانی ایران در دوره نهم
اولویت‌ها: ثبات سیاست‌های کلان اقتصادی کشور، ساماندهی روابط با کشورهای همسایه، پرهیز از ابلاغ تصمیمات خلق‌الساعه و غیرکارشناسی در حوزه اقتصاد
ابراهیم بهادرانی، مشاور عالی رئیس اتاق بازرگانی تهران در دوره نهم
اولویت‌ها: عضویت در سازمان‌های جهانی و رفع ضدیت با کشورهای جهان به منظور کاهش هزینه مبادله، اعتقاد به قوانین اقتصادی و عدم اقدام اعمالی که باعث به هم خوردن قواعد اقتصادی شود، نظیر سرکوب قیمت‌ها، کاهش هزینه‌ها و ایجاد تعادل در بودجه کشور و تراز بانک‌ها به منظور کاهش تورم
احمد دنیانور، عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران
اولویت‌ها: اول؛ صادرات و تسهیل امر صادرات و حرکت در راستای انتقال وجوه حاصل از صادرات به کشور، دوم؛ تغییر ساختار بودجه و بودجه‌ریزی، سومین اقدام، رفع تنش‌های بین‌المللی است. اینکه اقتصاد را بخواهیم جدا از بازار بین‌المللی ببینیم امری ناشدنی است. اگر در کشور سرمایه‌گذاری خارجی رخ ندهد و سرمایه‌گذاری داخلی با تهدید روبه‌رو باشد، کشور آینده اقتصادی نخواهد داشت.
سیدمصطفی هاشمی طبا، وزیر اسبق صنایع
اولویت‌ها: متاسفانه دولتمردان و مجلس به اولویت‌ها توجه ندارند. رشد اقتصادی بدون استحکام زیربناهای اقتصادی معنی ندارد و به همین جهت سه اولویت قابل ذکر را چنین می‌نگارم: توجه به کشاورزی مدرن و صرفه جویی آب (مسئله آب و خاک)، کنترل مصرف انرژی و کاهش آن، عدم رشد نقدینگی (که البته با توجه به تصویب بودجه ۱۴۰۲ امری پیچیده است).
امیرحسن کاکایی، کارشناس صنعت خودرو
اولویت‌ها: اول؛ برنامه‌های دولت درست و همگانی پیش رود و رانت افراد خاص را بردارد. اقتصاد به سمت شفافیت برود و اگر قرار است مالیات پرداخت شود مشمول همه باشد. دوم؛ عدم اعلام وعده‌های دروغ که خطرناک است و بازار را بهم می‌زند. سوم؛ خصوصی‌سازی و حکمرانی خوب. دولت و مجلس وقت بگذارد و نظام تنظیم‌گری‌شان را درست کند تا تکلیف سرمایه‌گذاران روشن شود. پیشنهاد می‌کنم که سیاست را از اقتصاد جدا کنیم. اینکه سیاسیون دائما بر اساس دیدگاه‌های سیاست‌زده شان و نه نگاه ملی، عمل می‌کنند، اقتصاد را به نابودی می‌کشاند. اگر بر اساس معیارهای اقتصادی سیاستگذاری کنیم، خیلی از مسائل‌مان قابل حل است.
اخبار مرتبط: