فردای اقتصاد: امروز راس ساعت ۱۷:۳۰ به وقت تهران، سمپوزیوم اقتصادی «جکسون هول» در آمریکا برگزار شد و سخنان جروم پاول رئیس بانک مرکزی ایالات متحده پس از این رویداد، نشان از قاطعیت تمام قد فدرال رزرو برای کنترل تورم این کشور حتی به قیمت حرکت به سمت یک دوره رکودی داشت.
سمپوزیوم «جکسون هول» به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای اقتصادی جهان، نشستی سالانه است که هر ساله بر یک موضوع مهم اقتصادی که کشورها با آن مواجه هستند، تمرکز می‌کند. شرکت‌کنندگان این نشست، بانکداران برجسته بانک‌های مرکزی دنیا، وزرای دارایی، صاحب‌نظران دانشگاهی و بازیگران مطرح بازارهای مالی از سراسر جهان هستند.
گردهمایی امسال از آن جهت اهمیت داشت که اقتصادهای بزرگ جهان در حال حاضر با مشکلات زیادی از جمله تورم بالا دست و پنجه نرم می‌کنند و صحبت‌ها و اظهارنظرات افراد حاضر در این گردهمایی می‌تواند مسیر آینده اقتصاد بسیاری از کشورهای توسعه یافته را ترسیم کند.
نگاه‌ها به مرد اول فدرال رزرو
یکی از مهم‌ترین رویدادهای سمپوزیوم «جکسون هول»، سخنرانی رئیس فدرال رزرو در حاشیه آن است که مسیر حرکتی اقتصاد و سیاست‌های بانک مرکزی ایالات متحده را در چند ماه آینده مشخص می‌کند. از آن‌جا که طی چند ماه گذشته تورم کم‌سابقه‌ای اقتصاد آمریکا را با چالش‌های جدی مواجه کرده و سیاست‌های انقباضی اخیر فدرال رزرو تا حدودی ترمز افزایش قیمت‌های اخیر را کشیده است، فعالان اقتصادی و بازارهای سرمایه‌گذاری مانند سهام و بازارهای کالایی، توجه ویژه‌ای به سخنان جروم پاول، رئیس وقت فدرال رزرو در حاشیه این گردهمایی داشتند تا از سیاست‌های پیش‌روی آن‌ها برای مهار تورم آگاه شوند.
سخنان امروز مرد اول بانک مرکزی آمریکا شاید مطلب جدیدی را نسبت به گذشته ارائه نداد اما چیزی که به طور کاملا واضح از صحبت‌های اون نتیجه می‌داد، قاطعیت بی‌چون و چرای فدرال رزرو برای مهار تورم به هر قیمتی بود. سخن ابتدایی پاول تلفیقی از امیدواری و تردید بود. او صحبت‌های خود را اینگونه شروع کرد: «کاهش تورم در ماه جولای اتفاقی خوشایند بود اما کمتر از چیزی است که فدرال رزرو برای اطمینان از کنترل تورم به آن نیاز دارد». وی در ادامه افزود: «فدرال رزرو سیاست‌های هدف‌دار خود را به سطحی خواهند رساند که تورم بار دیگر به ۲ درصد باز گردد. باتوجه به اینکه تورم همچنان بسیار بالاتر از ۲ درصد است و بازار کار نیز شرایط مناسبی را سپری می‌کند، دیگر توقف کردن وجود ندارد. بازگرداندن ثبات قیمت‌ها مدتی به طول خواهد انجامید و نیازمند استفاده قدرتمند از ابزارهای بانک مرکزی است». این سخنان نشان می‌دهد که همچنان راه درازی در مسیر پر پیچ و خم مهار تورم پیش پای فدرال رزرو وجود دارد و گویا «جکسون هول» نیز واکسنی به جز «نرخ بهره» برای کنترل قیمت‌ها به فدرال رزرو تجویز نکرده است.
درد رکودی مهار تورم آمریکا
جروم پاول در ادامه صحبت‌های خود درباره نگرانی مهمی صحبت کرد که این روزها اظهارنظرهای متفاوتی در رابطه با آن شنیده می‌شود. افزایش نرخ بهره برای کنترل تورم، نگرانی بابت ورود اقتصاد به یک دوره رکود را افزایش داده است و برخی داده‌ها نیز سیگنال‌هایی از احتمال بروز این پدیده مخابره می‌کنند. پاول در ادامه سخنان خود به این موضوع اشاره کرد و افزود: «کاهش تورم احتمالا مستلزم عبور از دوره‌هایی با رشد پایین‌تر از میانگین باشد و به احتمال زیاد دردی از سیاست‌های انقباضی به نیروی کار و خانواده‌ها وارد خواهد شد. هزینه‌های ناخوشایندی برای کنترل تورم وجود دارد اما نمی‌تواند ثبات قیمت‌ها را جبران کند. سابقه‌های تاریخی با قدرت بالایی درباره عقب‌نشینی از سیاست‌ها تا رسیدن به هدف هشدار می‌دهند». این بخش از صحبت‌های پاول کمی با موضع‌گیری گذشته فدرال رزرو درباره تورم تفاوت داشت به طوری که حتی آن‌ها در نشست سال گذشته تورم را موقتی می‌دانستند. اگرچه آن‌ها قبل‌تر نیز احتمال رکود را به طور کامل رد نمی‌کردند اما به نظر می‌رسد که اکنون این اتفاق را بسیار نزدیک‌تر به خود می‌بینند.
امروز و کمی قبل‌تر از شروع گردهمایی «جکسون هول»، دو آمار مهم نیز منتشر شد که نکات درخور توجهی دارند. شاخص مصرف شخصی (Personal Spending) برای ماه جولای در حالی عدد ۰.۱ درصد را به ثبت رساند که انتظارات حول ۰.۴ درصد می‌چرخید و در ماه گذشته نیز ۱.۱ درصد بود. در سمتی دیگر شاخص هزینه‌های مصرف شخصی (Personal Consumption Expenditures) که به اختصار به آن PCE نیز گفته می‌شود و نماگری (متفاوت از CPI) برای سنجش افزایش هزینه‌هاست، در ماه جولای کاهش یافت. این شاخص در بازه ماهانه با کاهش ۰.۵ درصدی نسبت به ماه قبل، عدد ۰.۱ درصد را به ثبت رساند که ۰.۲ درصد از انتظارات نیز کمتر بود و در بازه سالانه نیز با ثبت ۴.۶ درصد، ۰.۱ درصد نسبت به ماه قبل کاهش یافت. با وجود اینکه بخشی از این کاهش مربوط به پایین آمدن هزینه بنزین بوده است، این موضوع نشان می‌دهد که سیاست‌های انقباضی فدرال رزرو تا حدودی کارساز بوده و تقاضا هم سو با عرضه درحال کاهش است اما نکته مهمی که شاید کمتر به آن توجه شود، احتمال حرکت آهسته و آرام شاخص‌های خرد به سمت رکود است. طی ماه‌های گذشته، روند مناسب این دو داده، از اصلی‌ترین اسنادی بود که مخالفان ورود اقتصاد به رکود به آن اتکا می‌کردند اما اکنون به نظر می‌رسد که شرایط درحال تغییر است. حتی در شاخص دیگری به نام انتظارات تورمی دانشگاه میشیگان، شاهد کاهش چشم‌انداز تورم در ماه‌های آینده هستیم به طوری که این نماگر با ثبت عدد ۴.۸ درصد، با کاهش ۰.۴ درصدی نسبت به ماه قبل همراه شده است.
واکنش سریع بازارها به تداوم سیاست انقباضی
همانطور که در ابتدا نیز اشاره شد، شاید مهم‌ترین نتیجه‌ای که بتوان از صحبت‌های امروز رئیس فدرال رزرو دریافت کرد، جدیت بانک مرکزی آمریکا برای کاهش تورم تا هدف ۲ درصدی باشد. پاول در سخنان خود در رابطه به مقدار افزایش نرخ بهره در نشست بعدی به طور مشخص به عدد خاصی اشاره نکرد و افزود: «تصمیم ما برای میزان افزایش بعدی نرخ بهره در نشست ماه سپتامبر به مجموع داده‌های دریافتی و چشم‌انداز درحال تحول بستگی دارد» اما همان صحبت‌های ابتدایی کافی بود که پس از سخنان پاول، نظرسنجی‌ها از احتمال ۵۸.۵ درصدی افزایش ۰.۷۵ واحدی نرخ بهره در نشست بعدی خبر دهند.
واکنش بازارهای سهام نیز به این سخنرانی نسبتا قدرتمند بود به طوری که در زمان نگارش این گزارش، شاخص نزدک (Nasdaq) از زمان بازگشایی خود پس از سخنان جروم پاول، بیش از ۲.۷ درصد ریزش کرده است و شاخص S&P۵۰۰ نیز نزدیک به ۲.۲ درصد کاهش را تجربه می‌کند. از سمت دیگر کامودیتی‌ها نیز که تا قبل از شروع سمپوزیوم رخت سبزی بر تن کرده بودند، درحال عقب‌نشینی از سقف‌های روزانه خود هستند به طوری که نفت بار دیگر به زیر کانال ۱۰۰ دلاری بازگشت، مس از بالای مرز ۸۳۰۰ دلار به نزدیکی ۸۱۵۰ دلار آمده و طلا نیز حوالی ۱۷۳۷ دلار به ازای هر انس در نوسان است. البته همواره پس از چنین رویدادهایی، به دلیل برداشت‌های متفاوتی که از سمت فعالان بازارهای مالی می‌شود، واکنش بازارها بسیار سریع و پرنوسان است. به هرحال امروز بازارهای جهانی آخرین روز کاری خود را پشت سر می‌گذارند و نحوه اتمام معاملات آن‌ها می‌تواند وضعیت مشخص‌تری از برآیند برداشت سرمایه‌گذاران از صبحت‌های رئیس فدرال رزرو را گزارش بدهد.