فردای اقتصاد: افزایش نرخ شکر در بازارهای جهانی از جمله خبرهایی است که این روزها بسیار به گوش می‌رسد. از آنجا که این محصول به عنوان یکی از اصلی‌ترین مواد اولیه تولید بسیاری از محصولات دیگر به شمار می‌رود، تغییرات قیمتی آن می‌تواند اثر مستقیمی بر قیمت دیگر خوراکی‌ها بگذارد و آنها را دستخوش تغییراتی جدی کند. نرخ شکر در بازارهای جهانی که این روزها برخی از آن به عنوان طلای سفید نیز یاد می‌کنند، از ابتدای سال ۲۰۲۳ تاکنون با افزایش نزدیک به ۱۵۰ دلاری به ازای هر تن همراه بوده است و قیمت آن در بازار لندن طبق آخرین معاملات به بیش از ۶۷۳ دلار رسیده است. از آنجا که بخش عمده‌ای از شکر مصرفی در ایران به صورت وارداتی مورد استفاده قرار می‌گیرد، بهتر است که به بررسی تاثیر این موضوع بر بازار داخلی و همچنین عملکرد شرکت‌های قند و شکر حاضر در بورس تهران بپردازیم. اینکه اصلا چرا نرخ این محصول در بازارهای جهانی تا این حد افزایش یافته است؟ این افزایش قیمت چه تاثیری بر نرخ شکر در بازار داخلی دارد؟ و اینکه شرکت‌های حاضر در بورس تهران چه تاثیری از این موضوع خواهند پذیرفت؟ در ادامه امید بابایی، معصومه طاهرخانی و سعید رضاپور، کارشناسان بازار سرمایه، به این سوالات پاسخ می‌دهند.
امید بابایی، کارشناس بازار سرمایه: با توجه به قیمت فعلی نفت و همچنین استقبال از انرژی‌های پاک، تقاضای جهانی برای استفاده از اتانول بالا رفته است. این افزایش تقاضا که به طبع آن افزایش قیمت را همراه دارد، باعث شده تولید کننده نیشکر به جای تولید شکر، به تولید اتانول بپردازد و این امر منجر به کاهش عرضه شکر شده و قیمت آن را افزایش می‌دهد. علت دیگر افزایش قیمت شکر، بارش باران فراوان در هندوستان می‌باشد. نیشکر محصولی است که در هوای گرم و خشک کشت می‌شود، در صورتی که هوا خیلی گرم یا مرطوب باشد تولید نیشکر با مشکل مواجه خواهد شد. با توجه به بارش اخیر در کشور برزیل، عرضه این محصول با مشکل مواجه شده است. لازم به ذکر است کشور هندوستان با تولید حدود ۳۲ میلیون تن شکر در سال دومین تولید کننده بزرگ شکر در جهان می‌باشد که حدود ۱۶ درصد شکر مصرفی دنیا را تولید میکند.
در حال حاضر و با توجه به نرخ ۶۷۳ دلار بر هر تن شکر سفید و احتساب سود وارد کننده و کرایه حمل و با احتساب دلار ۲۸ هزار و پانصد تومانی، نرخ هر کیلو شکر حدود ۲۴ هزار تومان به دست می‌آید که به نظر می‌رسد با توجه به آنکه به طور میانگین ۴۰ درصد شکر مصرفی در ایران از طریق واردات تامین می‌شود نرخ شکر در سال ۱۴۰۲ برای شرکت‌های این صنعت حدود این مقدار باشد. لازم به ذکر است این مقدار برای سال گذشته حدود ۱۸ هزار و پانصد تومان بوده و افزایش حدود ۳۰ درصد خواهد بود.
قیمت شکر و چغندر قند به عنوان ماده اولیه اکثر شرکت‌های بورسی صنعت قند و شکر به صورت دستوری تنظیم می‌شوند. معمولا قیمت شکر تناسبی با نرخ خرید تضمینی چغندر قند داشته و نرخ خرید تضمینی چغندر قند با نرخ خرید تضمینی گندم رابطه مستقمی دارد چرا که اگر نرخ خرید تضمینی چغندر از گندم کمتر باشد کشاورز چغندر کمتری کشت میکند و تمایل به کشت گندم افزایش می‌یابد و بالعکس. به نظر می‌رسد در شرایط فعلی سیاستگذار به منظور تشویق کشاورز به کشت بیشتر چغندر، نرخ خرید تضمینی چغندر را بیشتر از نرخ خرید تضمینی گندم رشد دهد و در نتیجه به نظر می‌رسد سیکل گذشته دستخوش تغییر شود. در صورت رخداد این سیاست احتمالا کشت چغندر قند بالاتر از سال گذشته بوده و در نتیجه مقدار فروش افزایش می‌یابد و با توجه به ثبات در حاشیه سود ناخالص شرکت، سود شرکت افزایش خواهد یافت.
معصومه طاهرخانی، کارشناس بازار سرمایه: با توجه به اینکه خشکسالی در کشور هند در حال افزایش است و سطح زیرکشت کشورهای هند و برزیل رو به کاهش است، در مرحله اول تولیدات این کشورها کاهش یافته و به‌واسطه افت تولید، صادرات این کشورها افت چشمگیری داشته است. به‌طوری که میزان صادرات دو کشور عمده صادر کننده شکر در جهان تقریبا نصف شده. براین اساس، کشور هند از ۳۴ میلیون تن تولید شکر خود حدود ۱۲ میلیون تن آن را صادر میکرد که در حال حاضر این میزان به حدود ۶ میلیون تن رسیده است. کشور برزیل نیز بخش عمده سطح زیرکشت نیشکر خود را برای بخش دیگری جز شکر سفید استفاده میکند. به عبارتی بخش عمده تولید نیشکر به تولید اتانول اختصاص یافته که این تغییر ناشی از بحران گازی است که سال گذشته در اروپا شاهد آن بودیم. براین اساس، عرضه نیشکر از سوی برزیل نیز تحت تاثیر حاشیه سود جذابی که اتانول برای تولیدکنندگان دارد. این در حالی است که در کنار این عوامل، چشم‌اندازی که درخصوص آینده عرضه شکر در بازار وجود دارد مقدمات این افزایش را فراهم میکند. چرا که انتظار می‌رود محدودیت‌های عرضه در آینده نیز ادامه داشته باشد و روند قیمتی شکر همچنان افزایشی باشد.
این افزایش نرخ جهانی شکر تاثیرات نامطلوبی در عملکرد شرکت‌های واردکننده و به‌ویژه شرکت‌هایی را که در خطوط تولید خود از شکر خام وارداتی استفاده می‌کنند، دارد. چرا که این شرکت‌ها تحت تاثیر این اتفاق شکر را گران‌تر میخرند و در مقابل محصولات خود را در نرخ‌های دستوری می‌فروشند. افزایش نرخ‌هایی هم که این شرکت‌ها در طی سال دارند تعداد و سقف آنها بسیار کمتر از بهای تمام شده برای این شرکت‌ها است. بنابراین می‌توان گفت این تغییر خبر بدی برای شرکت‌های داخلی در حوزه تولید است و تنها زمانی‌که این شرکت‌ها محصولات خود را خارج از قیمت‌های دستوری بفروشند می‌توان گفت تغییری مثبت برای شرکت‌ها خواهد بود.
سعید رضاپور، کارشناس بازار سرمایه: مدتی است که گفته می‌شود به دلیل برخی رویدادهای سیاسی و جغرافیایی، تولید شکر در بسیاری از کشورهای تولید کننده صرفه اقتصادی خود را از دست داده است و مدتی است که میزان تولیدات و عرضه این محصول کاهش یافته و حتی بسیاری به سمت تولید اتانول روی آورده‌اند. از این رو بخش عمده این افزایش نرخ را می‌توان به کاهش نسبتا زیاد عرضه در بازارهای جهانی نسبت داد. افزایش نرخ جهانی شکر در بازارهای جهانی به قطع منجر به افزایش نرخ این محصول در بازارهای داخلی کشور نیز خواهد شد زیرا بخش عمده‌ای از شکر مصرفی در کشور به صورت مستقیم یا غیرمستقیم از بازارهای خارجی تامین می‌شود و افزایش هزینه واردات آن به رشد نرخ نهایی محصول در بازار منجر خواهد شد. با این حال باید اینگونه عنوان کرد که هر افزایش یا کاهش قیمت در این کالا به نفع بورس تمام خواهد شد زیرا دولت هم‌اکنون نیز برای نرخ‌گذاری شکر با چالش‌های بسیاری مواجه است و چشم‌انداز به این گونه است که احتمالا به زودی شاهد رشد قابل توجه قیمت این محصول یا حتی دونرخی شدن آن در بازار باشیم که می‌تواند به بهبود سودآوری شرکت‌های قند و شکر بورس تهران منجر شود و اعتقاد دارم که سرمایه‌گذاری بر شکر در حال حاضر می‌تواند گزینه سودآوری باشد.