فردای اقتصاد: رفتار سیاستگذاران در کشورهای توسعه‌یافته برای مقابله با بحران‌ها و ناترازی‌های بانکی درس‌های مهمی برای ایران دارد، چرا که سال‌هاست نظام بانکی ایران هم درگیر بانک‌هایی است که با وجود مشکلات جدی در ترازنامه به فعالیتشان ادامه داده‌اند. در این گزارش، نمونه جدیدی از نابه‌سامانی بانکی در آمریکا و واکنش‌ها به آن را بررسی می‌کنیم.

خروج فراتر از انتظار سپرده‌ها از بانک آمریکایی First Republic و انتشار اخباری مبنی بر تحت کنترل قرار گرفتن آن توسط شرکت بیمه سپرده فدرال، باعث کاهش ۷۵ درصدی ارزش سهام این شرکت طی هفته گذشته شد.

دلایل سقوط سهام

بانک First Republic (FRB) هفته قبل اعلام کرد که در سه ماهه اول ۲۰۲۳، بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار از سپرده‌هایش را از دست داده است که بسیار بدتر از انتظار تحلیلگران بوده است. در واقع سپرده‌ها از ۱۷۶.۴۳ میلیارد دلار در سه ماهه چهارم ۲۰۲۰، به ۱۰۴.۴۷ میلیارد دلار در سه ماهه اول کاهش یافت که بدون ۳۰ میلیارد دلار سپرده ارائه شده توسط بانک‌های بزرگ، کاهش سپرده‌ها تقریباً ۱۰۲ میلیارد دلار بود. پس از انتشار این گزارش، ارزش هر سهم بانک از ۱۶ دلار به ۶ دلار رسید.

همچنین پس از انتشار اخباری مبنی بر تحت کنترل قرار گرفتن (under receivership) توسط شرکت بیمه سپرده فدرال ایالات متحده (FIDC)، ارزش هر سهم آن به کمتر از ۳ دلار رسید که کاهش ۷۵ درصدی را طی هفته اخیر نشان می‌دهد. در واقع این اصطلاح به بررسی جهت ارائه یک راه‌حل توسط رگولاتور برای بازیابی وجوه طلبکاران در صورت نکول و کمک به شرکت‌های مشکل‌دار برای جلوگیری از ورشکستگی اشاره دارد.  

پس از سقوط بانک‌های «سیلیکون‌ولی» و «سیگنچر» در ماه گذشته که اعتماد به بانک‌های منطقه‌ای ایالات متحده را کاهش داده و مشتریان را به انتقال میلیاردها دلار به موسسات بزرگ‌تر ترغیب کرد، FRB به شدت تحت تاثیر قرار گرفت. همچنین در حالی که ارزش بازار این بانک در نوامبر ۲۰۲۱ بیش از ۴۰ میلیارد دلار بوده، این عدد به پایین ترین سطح تاریخی خود یعنی ۵۵۷ میلیون دلار رسید.

راه‌حل رگولاتور

رگولاتور بانکی ایالات متحده به این نتیجه رسیده است که وضعیت این بانکِ مشکل‌دار، بدتر شده است و دیگر زمانی برای نجات از طریق بخش خصوصی وجود ندارد. بانک‌های بزرگی از جمله جی پی مورگان و PNC در حال رقابت برای خرید First Republic پس از توقیف آن توسط دولت هستند که ممکن است در آخر این هفته انجام شود. اگر FRB تحت کنترل قرار بگیرد، این سومین بانک آمریکایی خواهد بود که از ماه مارس سقوط می‌کند.

FDIC، وزارت خزانه‌داری و فدرال رزرو از جمله نهادهای دولتی بودند که پیشتر جلساتی را با شرکت‌های مالی در مورد شیوه نجات بانک ترتیب دادند. اخبار مربوط به حرکت قریب الوقوع برای تحت کنترل قرار دادن  FRB در همان روزی منتشر شد که فدرال رزرو و FDIC نقص‌های نظارتی قبل از خروج سپرده‌ها که باعث سقوط بانک سیلیکون ولی (SVB) و سیگنچر در ماه مارس شد را شرح دادند. ارزیابی فدرال رزرو از نارسایی‌های خود در شناسایی مشکلات و اصرار برای رفع مشکلات در  SVB، با وعده‌هایی مبنی بر نظارت سخت‌تر و قوانین سختگیرانه‌تر برای بانک‌ها همراه شد.

 بسته نجات قبلی

بانک‌های بزرگ آمریکا از جمله سیتی‌گروپ، جی پی مورگان، بانک آمریکا (BofA) پیش از این با قرار دادن ۳۰ میلیارد دلار سپرده‌های ترکیبی، بسته نجاتی را برای بانک ترتیب داده بودند اما پیشنهاد FRB ایجاد یک به اصطلاح "بانک بد" یا فروش دارایی‌هایی مانند اوراق بهادار و وثایق مسکن با حمایت بانک‌های بزرگتر یا شرکت‌های سهامی خصوصی بود. FRB که درآمد سه ماهه اول خود را در روز دوشنبه گزارش داد، گفته بود که قصد دارد ترازنامه خود را کوچک کرده و با کاهش حقوق مدیران، کاهش فضای اداری و اخراج ۲۰ تا ۲۵ درصد از کارمندان در سه ماهه دوم، هزینه های خود را کاهش دهد. این شرکت همچنین قصد داشت سپرده‌های بیمه شده خود را افزایش داده و استقراض از فدرال رزرو را کاهش دهد. بانک همچنین بیان کرد که گزینه‌های استراتژیک را برای مقابله با خروج سرمایه دنبال می‌کند و همچنین به دنبال فروش بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد دلار اوراق بدهی است.

مدیریت دارایی – بدهی ضعیف

به نظر می رسد که First Republic با چالش مدیریت ناکافی ارزش اقتصادی جریان نقدی مواجه شده است. در حالی که بانک در مورد درآمد خالص بهره گزارش می دهد، عدم اشاره به ارزش اقتصادی جالب توجه است، که به نظر می‌رسد نشان‌دهنده عدم درک این موضوع از سوی آن‌ها است. این وضعیت نمونه دیگری از سوء مدیریت ریسک نرخ بهره در دفتر بانکی (IRRBB) را نشان داده و بار دیگر سوالاتی در مورد سطح ناکافی مقررات ایالات متحده در مورد مدیریت ارزش اقتصادی جریان نقدی بانک‌ها و همچنین شیوه‌های مدیریت بدهی- دارایی (ALM) توسط FRB مطرح می‌کند.

با وجود سرمایه‌گذاری قابل توجه ۳۰ میلیارد دلاری توسط ۱۱ بانک بزرگ در ماه مارس برای ایجاد ثبات در این بانک، این تلاش‌ها نتایج مورد نظر را به همراه نداشته است چرا که سوء مدیریت فوق به دلیل ماهیت طولانی‌مدت مشکل، می‌تواند منجر به تخلیه تدریجی و دائمی سرمایه شود و علی‌رغم تزریق پول، احتمالاً وضعیت همچنان ادامه خواهد داشت. چنین سوء مدیریتی و متعاقب آن کاهش سرمایه، اغلب منجر به الزام فروش دارایی‌ها برای پوشش زیان‌های جاری می‌شود. چنین زیان‌هایی ناشی از پرداخت مستمر بدهی‌ها بیش از آنچه در دارایی‌های ثابت به دست می‌آید، به دلیل عدم وجود پوشش ریسک، و متعاقباً عدم وجود افزایش جبرانی در درآمدها، ایجاد می‌شود.

آیا بحران بانکی، جهانی است؟

با توجه به چارچوب نظارتی قوی در اتحادیه اروپا که مدیریت مؤثر جریان نقدی را الزامی می‌کند، این که آیا این موضوع، سیگنال یک فروپاشی سیستماتیک بانکی در مقیاس جهانی باشد بعید است. بزرگ‌ترین بانک‌ها نیز درک جامعی از تأثیر کنترل جریان نقدی و احتمال ورشکستگی سریع دارند و بنابراین آن را جدی می‌گیرند و خود را در برابر این ریسک محافظت می‌کنند. این امکان وجود دارد که بانک‌های بیشتری با چالش‌های مشابهی روبرو شوند، با این حال در وهله اول به بانک‌های کوچک ایالات متحده محدود می‌شود، که مقررات نسبتاً آسان‌تری در مورد جریانات نقدی دارند.

در رابطه با بحران بانکی اخیر بخوانید: بحران بانکی جدید چه تفاوتی با بحران ۲۰۰۸ دارد؟