فردای اقتصاد: رد فساد بزرگ نخست وزیر سابق مالزی در یکی از معروف‌ترین فیلم های اقتصادی و اجتماعی جهان، این عنوانی است که وقتی جزئیات پرونده نجیب رزاق منتشر شد به رسانه ها رسید. یکی از تهیه‌کنندگان فیلم مشهور «گرگ وال‌استریت» فرزندخوانده این مفسد بزرگ است و گفته می‌شود پول تهیه این فیلم را از اختلاس از صندوق سرمایه‌گذاری دولتی مالزی (۱MDB) به دست آورده است. اما ماجرای این فساد که از سوی سیستم قضایی آمریکا به عنوان بزرگترین پرونده دزدسالاری جهان نام گرفته، چیست؟
نجیب رزاق کیست؟
این روزها که موضوع پرونده ۳ میلیارد دلاری فولاد مبارکه حسابی در ایران سروصدا کرده، هزاران کیلومتر آن طرف‌تر، مالزی یکی از باسابقه‌ترین سیاستمداران خود را به اتهام فساد، رشوه و خیانت در امانت راهی زندان کرده است . نام او نجیب رزاق است، ۶۹ سال دارد و از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ نخست وزیر مالزی بوده است.
نجیب رزاق که دوره محکومیت ۱۲ ساله‌اش از هفته گذشته آغاز شده، در انگلستان تحصیل کرده و از یک خانواده سیاستمدار می آید؛ رزاق خود فرزند و برادرزاده دو نفر از نخست وزیران سابق مالزی است. اما حالا نامش با یکی از بزرگترین پرونده‌های فساد جهان گره خورده و عنوان «اولین نخست وزیر مالزی که پشت میله‌های زندان رفته» را کسب کرده است. سیستم قضایی چندین کشور جهان به پرونده اختلاس رزاق که بانک آمریکایی گلدمن ساکس هم در آن دست دارد، ورود کرده است و آمریکا آن را بزرگترین پرونده دزدسالاری جهان نامیده. جالب اینکه حتی رد پول های اختلاس شده در هالیوود هم دیده شده است.
نجیب رزاق چگونه اختلاس کرد؟
ماجرا به سال ۲۰۰۹ باز می‌گردد، نجیب رزاق کمی بعد از پیروزی در انتخابات و روی کار آمدن صندوق سرمایه‌گذاری دولتی برهاد(Berhad) مالزی را راه‌اندازی کرد. اما حالا این صندوق به شدت زیر بدهی است و گفته می‌شود ظرف سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۵ حدود ۴.۵ میلیارد دلار از ثروت آن توسط رزاق و همدستانش که مهمترین آنها یک تاجر مالیایی با نام لو تاد جو (low taed jow) بوده به غارت رفته است. حداقل ۷۰۰ میلیون دلار از این پول به طور مستقیم به حساب‌های آقای نخست وزیر منتقل شده است و در بازرسی‌های پلیس از سه خانه تحت مالکیت رزاق ده‌ها کیف پر از پول و جواهرات با ارزش بیش از ۲۷۰ میلیون دلار کشف شده است.
هم دست او، لو تاد جو که ظاهرا بخش اعظم این پول را ربوده است هنوز دستگیر نشده و جای اختفای آن نامعلوم است. گفته می‌شود لو جو پول‌های بادآورده را خرج برخی از سلبریتی‌های هالیوود می‌کرده است.
نام بانک آمریکایی گلدمن ساکس هم در این پرونده دیده می‌شود. گفته می‌شود که گلدمن ساکس از طریق فروش میلیاردها دلار اوراق در این فساد دست داشته و نزدیک به ۶۰۰ میلیون دلار از آن درآمد کسب کرده است. این بانک آمریکایی تا کنون برای این پرونده بیش از ۷ میلیارد دلار در مالزی، آمریکا، هنگ‌کنگ و سنگاپور غرامت پرداخت کرده است.
وضعیت فساد در مالزی چگونه است؟
مالزی در رتبه بندی جهانی شاخص فساد با کسب ۴۸ امتیاز از ۱۰۰ در بین ۱۸۰ کشور جهان در رتبه ۶۲ام قرار دارد. هرچند این رتبه در مقایسه با بسیاری از دیگر کشورها از جمله ایران با رتبه ۱۵۰ بسیار مطلوب به نظر می‌رسد اما نظام سیاستگذاری این کشور دارای حفره‌هایی است که راه را برای سیاستمداران و مدیران فاسد باز می‌گذارد.
آزادی کمک مالی به کمپین‌های سیاسی، نبود قانونی برای شفاف‌سازی بودجه مبارزات انتخاباتی، وجود پدیده «درب چرخان» که به معنای جابه‌جایی متوالی افراد بین مشاغل دولتی و خصوصی است و نبود هیچ قانونی برای آزادی اطلاعات مهمترین نواقص قانونی و سیاسی مالزی است که به پرورش افرادی چون نجیب رزاق منجر شده است.
در همین پرونده هم هرچند که حکم نهایی ۱۲ سال زندان نجیب رزاق هفته پیش ابلاغ شد اما زوایای این فساد عظیم حداقل در سال ۲۰۱۵ عیان شده بود، اما نجیب با سو استفاده از قدرت خود برای چند سال دستگاه قضایی مالزی را از بررسی این پرونده دور نگه داشت و تنها زمانی قانون توانست او را به چنگ آورد که با رای مردم در سال ۲۰۱۸ در انتخابات شکست خورد و رقیب او به قدرت رسید.
حالا هم هرچند نجیب حدود یک هفته است که پشت میله‌های زندان است، اما گفته می‌شود که ممکن است به زودی او مشمول عفو پادشاهی این کشور شده و حکم ۱۲ سال زندان او به پایان نرسد.