فردای اقتصاد – با گذشت بیش از ۱۲ سال از آغاز جریان استارتاپی در ایران هنوز هیچ کدام از استارتاپ‌های ایرانی به ارزش یک میلیارد دلار نرسیده‌اند این در حالی است که برخی همسایگان و یا کشورهای در حال توسعه چندین یونیکورن استارتاپی دارند.
داشتن استارتاپ‌هایی به ارزش بیش از یک میلیارد دلار نوعی شاخص و نشان دهنده رشد یک اکوسیستم است.
ایران به رغم اینکه خیلی زود شاهد نخستین استارتاپ‌ها و شکل‌گیری اکوسیستم استارتاپی بود اما هنوز فاقد حتی یک استارتاپ بزرگ با ارزش بیش از یک میلیارد دلار است. چالش‌های مختلف از خروج سرمایه‌گذاری خارجی گرفته تا تحریم‌ها و شرایط سخت اقتصادی مانند تورم باعث افت ارزش ریالی استارتاپ‌های فعلی و یا نرسیدن به ارزش بیش از یک میلیارد دلار شده است.
همچنین بحران‌هایی چون قطع اینترنت، محدودیت‌های فیلترینگ و ... باعث خروج نیروهای انسانی متخصص به سمت اکوسیستم‌های جدیدتر کشورهای همسایه شده است.
برنده این وضعیت اکوسیستم‌های استارتاپی کشورهای همسایه بوده‌اند. رشد سرمایه‌گذاری و اکوسیستم نوآوری در این کشورها موجب ایجاد یونیکورن‌هایی شده که بعضی از آنها دایره خدمات و محصولاتشان را حتی به بیرون از مرزهای کشورهای خود امتداد داده‌اند.هاب‌های استارتاپی در کشورهایی چون امارات، مصر، ترکیه و ... باعث رونق جریان نوآوری در این کشورها و تاثیر قابل توجه بر اقتصاد این کشورها شده است.
در ادامه نگاهی داریم به تعداد یونیکورن‌های کشورهای مختلف :
ارمنستان: ۱ یونیکورن
شرکت Picsart در ارمنستان با ارزش ۱.۵ میلیارد دلار است. پیکسارت برنامه ویرایش عکس و ویدئو است. این پلتفرم در سال ۲۰۱۱ توسط جمعی از کارکنان و برنامه‌نویسان ارمنی ایجاد شد. این اپلیکیشن به صورت ماهانه ۱۵۰ میلیون کاربر فعال دارد و یکی از برنامه‌های محبوب بین هنرمندان است.
عربستان: ۱ یونیکورن
«اکوسیستم استارتاپی در کشورهای عربی، شاهد افزایش قابل توجهی در جذب سرمایه جسورانه طی سه ماهه اول سال ۲۰۲۳ بوده‌اند؛ به‌طوری که استارتاپ‌های این منطقه بیش از ۱.۱ میلیارد دلار سرمایه جذب کردند که نشان‌دهنده افزایش ۱۷ درصدی نسبت به مدت زمان مشابه در سال ۲۰۲۲ است.
عربستان سعودی در ماه مارس ۲۰۲۳ با جذب ۱۷۵ میلیون دلار در ۲۰ معامله، به لطف استارتاپ فین‌تک تامارا، که ۱۵۰ میلیون دلار تسهیلات از بانک سرمایه گذاری ایالات متحده یعنی گلدمن ساکس به دست آورد، در صدر جدول جذب سرمایه جسورانه خاورمیانه قرار گرفت.
با همه این تفاسیر و شرایط مساعد استارتاپی در عربستان این کشور فقط یک یونیکورن با نام stc pay دارد. استارتاپ از سال ۲۰۱۷ فعالیت خود را آغاز کرد و در سال ۲۰۲۰ به یونیکورن تبدیل شد؛ این شرکت در حیطه‌ی ارزدیجیتال فعالیت می‌کند و دارای بزرگ‌ترین کیف پول خاورمیانه است.
ترکیه: ۶ یونیکورن
ترکیه جزو ده کشور برتری است که توانسته در دو سال اخیر بیشترین سرمایه استارتاپی (جسورانه) را در میان دیگر کشورهای اروپایی جذب کند و تا سال ۲۰۲۲ میزبان ۶ یونیکورن بوده است. این در حالی است که این کشور تا سال ۲۰۲۰ هیچ استارتاپ یونیکورنی نداشته است.
گتیر «Getir» پلتفرم تحویل آنلاین مواد غذایی است که از سال ۲۰۱۵ فعالیت می‌کند و ارزش کنونی آن ۷.۵۰ میلیارد دلار است. این پلتفرم از سال ۲۰۱۵ به یونیکورن تبدیل شده است. یکی دیگر از یونیکورن‌های دیگر ترکیه دریم گیمز «Dream Games» است که از سال ۲۰۱۹ تاسیس شده و پس از دو سال توانسته به استارتاپ یونیکورنی تبدیل شود و ارزش آن ۲.۷۵ میلیارد دلار است؛ این کمپانی در حوزه توسعه‌ی بازی‌های موبایل فعالیت می‌کند. Peak Games، Hepsiburada، Hepsiburada و Insider چهار یونیکورن دیگر در این کشور هستند.
امارات متحده عربی: ۴ یونیکورن
امارات متحده عربی با جذب ۵۹ میلیون دلار سرمایه استارتاپی در مارس ۲۰۲۳ به یکی از مناطق جذاب برای استارتاپ‌ها تبدیل شده است. در این بین دبی تعدادی از برترین تکشاخهای منطقه مانندCareem, Swvl, Emerging Markets Property Group و Kitopi را ایجاد کرده است. کریم (Careem) یک پلتفرم فعال در حوزه‌ی حمل‌ونقل است که طبق آخرین آمار ۳.۱ میلیارد دلار ارزش دارد. این شرکت در دبی مستقر بوده و به بیش از ۱۲ کشور و ۱۰۰ شهر خدمات ارائه می‌دهد. البته کریم در سال ۲۰۲۰ توسط اوبر خریداری شد.
مصر: ۱ یونیکورن
استارتاپ مصری MINT-Halan به تازگی جذب سرمایه ۴۰۰ میلیون دلاری خود را اعلام کرد و به اولین یونیکورن مصر و اولین یونیکورن آفریقایی تبدیل شد. این شرکت در زمینه امور مالی و پرداخت وام‌های خرد الکترونیکی فعالیت می‌کند.
مالزی: ۱ یونیکورن
مالزی در سال ۲۰۲۱ از اولین یونیکورن خود میزبانی کرد؛ Carsome یک بازار آنلاین برای خودروهای دست دوم است که توانست در یک دوره‌ی سرمایه‌گذاری ۳۰۰ میلیون دلار جذب کند و در آخرین دوره‌ی جذب سرمایه، این شرکت به ارزش ۱.۳ میلیارد دلار بود و به اولین یونیکورن مالزی تبدیل شد.
هند : ۱۰۸ یونیکورن
طبق آمار startuptalky، در سال ۲۰۲۲ هند با ۱۰۸ یونیکورن در زمینه‌ی توسعه اکوسیستم نوآوری خود پیشگام است. ۶ استارت آپ هندی که در لیست ۱۰۰ تک شاخ برتر جهان قرار دارند شامل BYJU's، Swiggy، OYO Rooms، Dream۱۱، Razorpay و Ola Cabs هستند.
بر اساس این فهرست، پلتفرم edtech BYJU's با ارزش ۲۲ میلیارد دلار در پایان دسامبر ۲۰۲۲، ارزشمندترین استارت آپ هند و دوازدهمین استارت آپ جهان است. Byju's پلتفرمی آموزشی است که با ارائه محتوای آموزشی باکیفیت و جذاب به یادگیری دانش‌آموزان کمک می‌کند.
تایلند: ۳ یونیکورن
تایلند نیز از کشورهای پیشرو در حوزه استارتاپ‌های یونیکورنی شده است و طبق آخرین آمار ۳ یونیکورن دارد. کمپانی «Ascend Money» با ۱.۵ میلیارد دلار ارزش که از سال ۲۰۲۱ یعنی ۷ سال پس از تاسیس به استارتاپ یونیکورنی تبدیل شده یکی از آنها است. این شرکت در حوزه ارائه خدمات مالی دیجیتال فعالیت می‌کند. «Flash Express» و «LINE MAN Wongnai» یونیکورن‌های استارتاپی دیگری هستند که در تایلند فعالیت می‌کنند.
کره جنوبی: 25 یونیکورن
کره جنوبی در سال ۲۰۲۲، ۷ یونیکورن به اکوسیستم استارتاپی خود اضافه کرد و تعداد آنها را به ۲۵ عدد رساند. در آگوست ۲۰۲۲، شرکت فین‌تک Toss با ارزشی حدود ۵.۵ میلیارد دلار، باارزش‌ترین شرکت تک‌شاخ در کره جنوبی بود. Yellow Mobile با ارزشی در حدود چهار میلیارد دلار بعد از آن قرار گرفت.
گفتنی است که بعد از بحران کرونا بسیاری از استارتاپ‌هایی که در معرض یونیکورن شدن بودند شکست خوردند و بعضی از یونیکورن‌ها نیز این امتیاز بازماندند. امروزه اما وضعیت شرکت‌ها بهتر شده و می‌توان به افزایش تعداد تک‌شاخ‌ها امیدوار بود.