فردای اقتصاد: سال‌ها است اعلام می‌شود که بخشی از سوخت تولیدی در کشور قاچاق می‌شود. اما تا کنون هیچ آمار رسمی و مشخصی از میزان قاچاق اعلام نشده است. حالا وزارت انرژی پاکستان ارقام عجیبی از میزان قاچاق گازوئیل ایرانی به این کشور منتشر کرده که نشان می‌دهد مجموع قاچاق سوخت از ایران در سطح قابل توجهی قرار دارد.

این ارقام چه هستند و میزان زیانی که متوجه کشور می‌کنند چقدر است؟

آمار عجیب از قاچاق گازوئیل از ایران به پاکستان

رویترز به نقل از انجمن فروشندگان نفت پاکستان (PPDA) افزایش قاچاق سوخت ایران به پاکستان را تایید کرده و مدعی شده که تا ۳۵ درصد از گازوئیل فروخته شده در پاکستان به‌طور غیرقانونی از ایران وارد شده است. این انجمن گفته است که در گذشته قاچاق سوخت به استان بلوچستان پاکستان محدود می شد، اما اکنون به سایر نقاط کشور سرایت کرده است.

وزارت انرژی پاکستان اعلام کرده که میزان قاچاق روزانه سوخت به این کشور حدود ۴ هزار تن در روز معادل بیش ۵.۲ میلیون لیتر در روز است. البته در گزارش دیگری که توسط پلاتس منتشر شده میزان قاچاق گازوئیل ایران به پاکستان تا بیش از ۹ میلیون لیتر در روز برآورد شده است.

بر اساس گزارش اخیر وزارت انرژی پاکستان فروش گازوئیل در این کشور طی یک سال اخیر حدود ۵۰ درصد کاهش یافته که وزارت انرژی پاکستان بر این باور است که حدود ۴۰ درصد آن به دلیل رشد قاچاق به این کشور بوده است.

بر اساس این گزارش، قاچاق سوخت به پاکستان موجب شده که دولت پاکستان ماهانه بیش از ۱۰ میلیارد روپیه معادل ۳۶ میلیون دلار از دست بدهد.

علاوه بر این قاچاق سوخت به این کشور موجب کاهش حاشیه سود پالایشگران پاکستانی شده به طوریکه حالا بعضا تا کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت خود کار می‌کنند و احتمال خاموشی برخی از این پالایشگاه‌ها وجود دارد.

چرا قاچاق گازوئیل به پاکستان افزایش یافته است؟

مهمترین دلیلی که می‌تواند به افزایش قاچاق منجر شود، افزایش سود قاچاق است.

سود قاچاق گازوئیل در یک سال اخیر افزایش قابل توجهی داشته است، چراکه فاصله قیمت گازوئیل در ایران و پاکستان افزایش یافته است. این فاصله قیمتی در دو عامل ریشه دارد. اول افزایش قیمت سوخت در پاکستان است. به گزارش رویترز قیمت سوخت در ۱۲ ماه گذشته ۱۴۳ روپیه یعنی حدود نیم دلار یا نزدیک به ۱۰۰ درصد افزایش داشته است. این رشد قیمت به دلیل افزایش قیمت‌های جهانی و همچنین اعمال برخی اصلاحات اقتصادی در این کشور رخ داده است به طوریکه حالا قیمت هر لیتر گازوئیل در پاکستان به حدود یک دلار رسیده است. رشد قیمت سوخت در پاکستان علاوه بر اینکه موجب افزایش سود قاچاق شده، تقاضا برای سوخت ارزان‌تر قاچاق شده از ایران را هم افزایش داده است.

از طرف دیگر ثبات قیمت سوخت در کنار افزایش نرخ ارز را در ایران داشته‌ایم. قیمت گازوئیل سهمیه‌ای در ایران در حدود ۱۰ سال اخیر روی ۳۰۰ تومان در هر لیتر ثابت بوده است. این در حالی است که نرخ دلار در این مدت از ۳ هزار تومان به بیش از ۵۰ هزار تومان رسیده و ۱۶ برابر شده است. بنابراین اگر قیمت گازوئیل را از ریال به دلار تبدیل کنیم در سال ۹۳ حدود ۱۰ سنت بوده اما حالا به کمتر از یک صدم سنت رسیده است.

زیان ایران از قاچاق گازوئیل به پاکستان چقدر است؟

اولین و مهمترین زیان قاچاق سوخت برای ایران کاهش درآمدهای دولت است. قاچاق روزانه تا ۹ میلیون لیتر گازوئیل به پاکستان یعنی در سال نزدیک به ۱.۷ میلیارد دلار گازوئیل به این کشور قاچاق می‌شود و درآمدی که می‌توانست با صادرات نصیب دولت شود تا بودجه خود را تراز کند، نصیب قاچاقچیان سوخت می‌شود. البته باید توجه داشت که علاوه بر گازوئیل، بخشی از بنزین کشور هم قاچاق می‌شود و پاکستان تنها مقصد قاچاق سوخت از ایران نیست. بنابراین مجموع زیان کشور از قاچاق سوخت بسیار بیشتر از این مبلغ است. 

از سوی دیگر قاچاق سوخت موجب شده که میزان تولید کفاف مصرف را ندهد. از این رو برای تامین نیاز داخل امسال دولت یک میلیارد دلار برای واردات بنزین و گازوئیل اختصاص داده است.