فردای اقتصاد: تورم باعث افزایش هزینه فرصت پول می‌شود و در صورتی که نرخ بهره بانکی قادر به پوشش این هزینه نباشد، مردم تلاش خواهند کرد تا از طریق سایر دارایی‌هایی که بازدهی بیشتر و یا نزدیکتری نسبت به تورم دارند، این کار را انجام دهند. طبیعتا هر چقدر نرخ بهره حقیقی منفی‌تر بوده و ابزارهای پوشش تورم کمتر باشد، مردم باید برای حفظ ارزش پول خود بیشتر تلاش کنند.
آمارها نشان می‌دهد کشورهای ونزوئلا و لبنان با نرخ بهره حقیقی ۳۷۵- درصد و ۲۵۵- درصد به ترتیب بالاترین مقادیر نرخ بهره حقیقی منفی در دنیا را دارند. در ایران نیز با توجه به آمارهای بانک مرکزی، نرخ بهره حقیقی بیش از ۴۰ درصد منفی بوده و از این منظر در کنار کشورهایی مانند سورینام، کوبا و سودان قرار دارد.
یکی از پیامدهای تورم، افزایش هزینه فرصت نگهداری پول است. در صورتی که بانکها متناسب با تورم، نرخ سود خود را بالاتر ببرند و این هزینه را جبران نمایند، طبیعتا افراد تمایل زیادی برای خروج سپرده‌ها و خرید سایر دارایی‌ها نخواهند داشت. با این حال در شرایطی که این اتفاق رخ ندهد و اصطلاحا نرخ بهره حقیقی منفی شود (یعنی نرخ بهره بانکی منهای تورم)، افرادی که به دنبال کسب بازدهی متناسب با تورم هستند، سهم بیشتری از سرمایه‌های خود را از بانکها خارج کرده و به سمت دارایی‌هایی خواهند برد که بازدهی بیشتر و یا متناسب با تورم داشته باشند. طبیعتا هر چقدر نرخ بهره حقیقی، منفی‌تر باشد، این اتفاق تشدید خواهد شد. برای مثال طی یکسال گذشته، پایین بودن سود سپرده‌های بانکی در آمریکا، باعث خروج سپرده‌ها به سمت صندوق‌های بازار پول با سود بالاتر شده است. همچنین در ایران نیز بر اساس آمارهای بانک مرکزی، طی یک سال گذشته و با افزایش نرخ تورم از ۳۰ درصد به ۶۴ درصد، سهم سپرده‌های بلندمدت بانکی از ۸۰ درصد به کمتر از ۷۵ درصد رسیده است.
در همین رابطه بخوانید: پول‌ها به دنبال سود بالاتر
با این حال در کشورهای پیشرفته به دلیل گسترش ابزارهای مالی، پوشش تورم از طریق انواع اوراق مصون از تورم و نیز صندوق‌های سرمایه‌گذاری، راحت‌تر از کشورهای دیگر است. در طرف مقابل، در کشورهایی که ابزارهای سرمایه‌گذاری رسمی و در دسترسی برای پوشش تورم وجود نداشته باشد، مردم بایستی زمان و هزینه بیشتری را برای این کار انجام دهند که باعث کاهش زمان کاری آنها و در نتیجه زیان کل اقتصاد می‌شود. همچنین هرچقدر نرخ بهره حقیقی منفی‌تر باشد، مردم باید برای پوشش تورم بیشتر تلاش کنند. از طرف دیگر افزایش تقاضا برای سرمایه‌گذاری در کالاهایی مانند مسکن، خودرو، طلا، دلار و غیره جهت پوشش تورم، منجر به افزایش قیمت بیش از حد آنها و دامن زدن بیشتر به تورم می‌شود.