عملاً هیچ کس انحراف معیار را دستی محاسبه نمی‌کند، زیرا برنامه‌های زیادی وجود دارد که این کار را برای شما انجام می‌دهند. با این حال بسیار مهم است که بفهمیم این اصطلاح دقیقاً به چه معناست و چرا ما به آن اهمیت می دهیم. برای اینکه بفهمید انحراف معیار به ما چه می گوید، در مورد اتاق بزرگی فکر کنید که در سمت چپ آن همه مردان فامیل شما، پدر، پدربزرگ، پسر عمو و غیره قرار دارند و در سمت راست، همه اعضای زن فامیل شما هستند. برای هر طرف ما فقط یک چیز را اندازه می‌گیریم: متوسط طول موهای آن‌ها. در یک خانواده معمول غربی، فوراً می‌توان گفت اکثر مردان موهای کوتاه دارند، در حالی که وقتی صحبت از زنان به میان می‌آید، تفاوت‌های زیادی از حالت خیلی کوتاه تا خیلی بلند وجود دارد. علاقه‌مندان به علم آمار به سرعت به شما خواهند گفت که گروه مردان دارای انحراف معیار پایینی هستند، به عبارت دیگر طول موی بیشتر مردان نزدیک به میانگین است، برخلاف زنان.
اما انحراف معیار به صورت علمی چطور به دست می‌آید؟ 
اول: محاسبه متوسط یا همان میانگین اندازه مو برای مردان و همچنین زنان.
دو: کم‌کردن میانگین از هر مقدار اندازه‌گیری‌شده و سپس ضرب کردن نتیجه در خودش یا در واقع رساندن آن به توان دو.
سه: یک بار دیگر میانگین می‌گیریم اما این بار میانگین مربع‌های تفاضلی که در  مرحله قبل حساب کردیم. این میانگین را واریانس صدا می‌زنیم. لطفاً توجه داشته باشید که اگر افراد مورد نظر نماینده کل گروه باشند، برای محاسبه میانگین، مجموع را بر تعداد کل مقادیر تقسیم می‌کنیم. اما اگر یک نمونه به صورت تصادفی انتخاب شده باشد، بر تعداد مقادیر منهای 1 تقسیم می‌کنیم.
چهار: ما جذر آن واریانس را محاسبه می‌کنیم و انحراف معیار را به دست می‌آوریم. نتیجه نهایی این است: چه انتخاب کنید که انحراف معیار را محاسبه کنید یا نه، مهم‌ترین چیز این است که بدانید نقش آن کمک به درک بهتر ماهیت داده‌هایتان است و دانستن اینکه چقدر هر مقدار مفرد به میانگین کل نزدیک است.