فردای اقتصاد: اداره اطلاعات انرژی آمریکا امروز در گزارشی مدعی شد ایران در ۵ ماه ابتدای سال ۲۰۲۳ حدود ۱۹ میلیارد دلار درآمد داشته و پیش‌بینی می‌کند مجموع درآمدهای نفتی کشور تا پایان سال به حدود ۴۶ میلیارد دلار برسد.

با چنین مقدار درآمدی ایران بعد از عربستان، عراق، امارات و کویت در رتبه پنجم پردرآمدترین کشورهای عضو اوپک ایستاده است. برآوردهای EIA نشان می‌دهد که عربستان ۵ برابر، عراق و امارات بیش از دو برابر ایران و کویت بیش از ۷۰ درصد بیشتر از کشورمان از فروش نفت درآمد کسب کرده‌اند.

اما یکی از نکات جالب این گزارش این است که با وجود برآوردها از رشد صادرات نفت ایران در سال جاری اما اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش‌بینی کرده که درآمدهای نفتی کشور با افت ۱۵ درصدی نسبت به سال گذشته مواجه شود. البته افت درآمد مشمول غالب کشورهای عضو این سازمان می‌شود که تحت تاثیر کاهش قیمت‌ها در سال جاری است.

این نهاد آمریکایی پیش‌بینی می‌کند که در آمدهای کشور در سال آینده رشد اندکی را تجربه کند که آن هم تحت تاثیر برآوردها از رشد قیمت نفت در سال ۲۰۲۴ است. در واقع این گزارش نشان می‌دهد این نهاد، وزارت انرژی آمریکا، فرض کرده که تحریم‌ها در سال آینده نیز ادامه یابد اما فشارها برای تاثیر بیشتر تحریم و کاهش صادرات نفت ایران تغییر چندانی نکند.

رتبه پنجم ایران در کسب درآمد نفتی در اوپک اصلا موضوع خوشایندی نیست به خصوص اینکه ایران سال‌ها و پیش از اعمال تحریم‌های دوره اوباما بعد از عربستان در جایگاه دوم قرار داشت. اما از آن ناخوشایندتر میزان درآمد سرانه نفت کشور است. بر اساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان درآمد نفتی سرانه ایران در سال جاری میلادی(مقدار درآمدهای نفتی به ازای هر فرد در یک سال) ۵۱۶دلار (حدود ۱۶ میلیون تومان) است. ایران با این مقدار درآمد سرانه قبل از ونزوئلا و نیجریه در انتهای لیست کشورهای عضو اوپک بر اساس درآمد سرانه ایستاده است. درآمد سرانه نفتی ایران ۵۱۶ دلار در سال جاری برآورد شده که تقریبا ۴۰ درصد متوسط درآمد سرانه کشورهای عضو اوپک است. درآمد سرانه ایران حدود ۳ درصد درآمد سرانه کویت و حدود ۸ درصد درآمد سرانه عربستان است.

شمای کلی درآمد اوپک

اداره اطلاعات انرژی آمریکا تخمین می‌زند که اعضای اوپک در مجموع حدود ۸۸۸ میلیارد دلار درآمد خالص از صادرات نفت در سال ۲۰۲۲ به دست آورده‌اند.

درآمد خالص اوپک در سال ۲۰۲۲ در مقایسه با سال قبل، زمانی که درآمد خالص صادرات نفت اوپک بالغ بر ۶۲۲ میلیارد دلار (دلار واقعی) برآورد شد، تقریباً ۴۳ درصد افزایش یافته است. افزایش درآمد خالص صادرات در سال ۲۰۲۲ بیشتر به دلیل افزایش قیمت نفت خام و تا حدی تولید بیشتر نفت این سازمان بوده است. مجموع تولید نفت اوپک در سال ۲۰۲۲ نزدیک به ۳۴.۲ میلیون بشکه در روز رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲.۵ میلیون بشکه در روز بیشتر است.

بر اساس این گزارش، ایران و ونزوئلا که اعضای اوپک هستند و مشمول توافق اوپک پلاس برای کاهش عرضه نیستند، کل تولیدات خود را در سال ۲۰۲۲ افزایش داده‌اند و با در نظر گرفتن قیمت‌های جهانی نفت این رشد عرضه برای ایران درآمد ۱۵ میلیارد دلاری و برای ونزوئلا درآمد ۲ میلیارد دلاری به همراه داشته است. با این حال، این نهاد تاکید می‌کند که برآورد از درآمدهای نفتی ایران و ونزوئلا بدون در نظر گرفتن تخفیف‌های احتمالی است که این دو کشور به خریداران خود اعطا می‌کنند.

عربستان سعودی که بیشترین مقدار تولید نفت را در اوپک دارد، بیشترین سهم از درآمد کل اوپک در سال ۲۰۲۲ را به خود اختصاص داده است. برآورد EIA این است که درآمد خالص صادرات نفت عربستان سعودی در سال گذشته ۳۱۱ میلیارد دلار بوده است که حدود ۳۵ درصد از کل درآمد نفتی اوپک در سال ۲۰۲۲ را تشکیل می‌دهد.

قیمت سبد نفتی اوپک در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال ۲۰۲۱ حدود ۴۷ درصد افزایش یافت.

با این حال EIA پیش‌بینی می‌کند که درآمد خالص نفت اوپک در سال ۲۰۲۳ به ۶۵۶ میلیارد دلار  کاهش یابد. این کاهش به دلیل کاهش تولید اوپک در نتیجه تمدید توافق اوپک پلاس، همراه با کاهش قیمت نفت خام در سال جاری میلادی است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا انتظار دارد کل تولید نفت اوپک (از ۳۴.۲ در سال گذشته) به ۳۳.۵ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۳ کاهش یابد، در حالی که پیش‌بینی می‌شود متوسط قیمت برنت از ۱۰۱ دلار در هر بشکه در سال ۲۰۲۲ به ۸۰ دلار در هر بشکه در سال جاری کاهش یابد.

متوسط درآمد سرانه کشورهای نفتی چقدر است؟

متوسط درآمد خالص سرانه کشورهای عضو اوپک از فروش نفت از ۱۲۰۵ دلار در سال ۲۰۲۱ به ۱۶۸۵ دلار در سال ۲۰۲۲ رسیده است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش‌بینی می‌کند که درآمد سرانه در سال ۲۰۲۳ با تعدیل تورم به ۱۲۱۹ دلار کاهش یابد.

در این میان بیشترین درآمد سرانه متعلق به کویت با حدود ۱۸ هزار دلار در سال جاری است. امارات عربستان، لیبی و عراق در رتبه‌های بعدی هستند.

ایران، ونزوئلا و نیجریه هم سه کشوری هستند که کمترین درآمد سرانه نفتی را به خود اختصاص داده‌اند.

درآمد سرانه نفتی ایران ۵۱۶ دلار در سال جاری برآورد شده که تقریبا ۴۰ درصد متوسط درآمد سرانه کشورهای عضو اوپک است. درآمد سرانه ایران حدود ۳ درصد درآمد سرانه کویت و حدود ۸ درصد درآمد سرانه عربستان است.