فردای اقتصاد: مردم مسکو روز شنبه، سوم سپتامبر (۱۲ شهریور)، در نزدیکی کاخ کرملین صف کشیدند تا به میخائیل گورباچف، رهبر سابق اتحاد جماهیر شوروی ادای احترام کنند.
به گزارش رویترز، گورباچف که روز سه‌شنبه در سن ۹۱ سالگی درگذشت، قرار بود بدون تشریفات دولتی به خاک سپرده شود. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه نیز که پیش از این، فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی را «فاجعه ژئوپلیتیک» خوانده، گفته بود که به دلیل برنامه شلوغ کاری در مراسم تشییع جنازه گورباچف شرکت نمی‌کند. با این حال، او روز پنجشنبه به تنهایی به گورباچف ادای احترام کرد.
در تصمیم‌گیری‌های بعدی از سوی مقامات مسکو، قرار شد تابوت گورباچف را در تالار ستون‌ها، فضای مقابل کاخ کرملین، قرار دهند تا به مردم اجازه داده شود به رهبر سابق اتحاد جماهیر شوروی ادای احترام کنند.
اعلام تشییع جنازه دولتی گورباچف، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه را ملزم به حضور در آن و مسکو را ملزم به دعوت از رهبران خارجی می‌کرد، اما پس از تهاجم نظامی به اوکراین و در بحبوحه تنش‌های شدید روسیه با غرب، کرملین تمایلی به انجام آن نداشت.
ویکتور اوربان، نخست وزیر مجارستان که اغلب از تحریم‌های غرب علیه روسیه انتقاد می‌کند نیز در این مراسم شرکت کرد. همچنین سفرای آمریکا، انگلیس و آلمان در این مراسم حضور داشتند.
دیمیتری مدودف، معاون شورای امنیت و رئیس جمهوری پیشین روسیه در مراسم شرکت کرد. او سپس پستی را در شبکه‌های اجتماعی با اشاره به فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ منتشر کرد و در آن آمریکا و متحدانش را به تلاش برای فروپاشی روسیه متهم کرد.
در مراسم امروز، تابوت چوبی گورباچف پوشیده در پرچم روسیه برای بازدید علاقه‌مندان او به نمایش درآمد. چندین مقام و شخصیت فرهنگی روسیه از جمله کنستانتین کوساچوف، قانونگذار ارشد و آلا پوگاچیووا خواننده سرشناس نیز به دیدار خانواده گورباچف که کنار تابوت او حضور داشتند، رفتند و ادای احترام کردند.
گورباچف، کمتر از هفت سال، از ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۱ در قدرت بود، اما اصلاحات سیاسی-اقتصادی گسترده او منجر به فروپاشی اتحاد شوروی و در نهایت «بلوک شرق» شد.
او در آخرین ماه‌های ریاست جمهوری خود، شاهد جدایی و استقلال یکی پس از دیگری جمهوری‌های شوروی بود و در نهایت در ۲۵ دسامبر ۱۹۹۱ از ریاست جمهوری کناره‌گیری کرد. یک روز پس از آن، اتحاد جمهوری‌های شوروی، به‌طور رسمی فروپاشید.
اگرچه گورباچف در سراسر جهان به دلیل فروپاشی دیوار آهنین مورد احترام است، اما در داخل روسیه به خاطر فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و به تبع آن فروپاشی اقتصادی و فقر شدید مردم، مورد انتقاد و نفرت بسیاری از مردم قرار دارد.
تشییع جنازه ساده گورباچف در حالی برگزار شد که با مراسم عزاداری عظیم و دولتی تشییع پیکر بوریس یلتسین، رئیس‌جمهوری سابق روسیه، در سال ۲۰۰۷ تفاوت چشمگیری داشت. مراسم تشییع پیکر یلتسین که نقش مهمی در به حاشیه راندن گورباچف داشت، در کلیسای جامع اصلی مسکو برگزار شد.
با این حال، میخائیل گورباچف نیز مانند یلتسین در قبرستان نوودویچی مسکو به خاک سپرده خواهد شد و در کنار پیکر همسر مورد علاقه‌اش رایسا که ۲۳ سال پیش درگذشت، دفن می‌شود.
در مراسم روز شنبه، شرکت کنندگان از کنار تابوت باز گورباچف گذشتند و با تقدیم گل به وی ادای احترام کردند. دختر گورباچف، ایرینا به همراه دو نوه‌اش کنار تابوت نشسته بودند. حضور شرکت کنندگان آن‌قدر زیاد بود که زمان مراسم از یک ساعت به دو ساعت افزایش یافت.
گورباچف در سال ۱۹۹۰، جایزه صلح نوبل را برای نقشش در پایان دادن به «جنگ سرد» دریافت کرد. بعد از آن هم جوایز و تقدیرنامه‌های زیادی به او اهدا شد.
پاول پالاژچنکو، مترجم و دستیار دیرینه گورباچف می‌گوید که اقدامات روسیه در اوکراین، رهبر سابق اتحاد جماهیر شوروی را در ماه‌های آخر عمرش «شوک و گیج» کرده‌بود.
او تاکید کرد: «شوکه شدن گورباچف فقط به عملیاتی برنمی‌گردد که روز ۲۴ فوریه علیه کی‌یف آغاز شد، بلکه کل تحولات روابط روسیه و اوکراین در سال‌های گذشته ضربه بزرگی برای او بود. این اتفاقات، گورباچف را از نظر عاطفی و روانی ویران کرد.»