فردای اقتصاد- گزارش جدیدی که انجمن تجارت الکترونیک ایران منتشر کرده نشانگر این است که کیفیت اینترنت در ایران در وضعیت بحرانی قرار دارد.
بر اساس این گزارش ایران بعد از میانمار دومین اینترنت پراختلال جهان و پس از چین دومین اینترنت محدود و جزو ۵ اینترنت کند جهان است.
موضوع کیفیت اینترنت چند هفته قبل منجر به دستور رییس‌جمهور برای ایجاد کمیته‌ای برای بررسی کیفیت اینترنت شد. مسوولان وزارت ارتباطات ایجاد هر نوع اختلال را در اینترنت کاملا تکذیب می‌کنند و مشکل را به گردن فیلترینگ می‌اندازند که از دامنه اختیارات آنها خارج است.
این گزارش جدید اما نشان می‌دهدوب‌سایت‌ها و آدرسهای اینترنتی در ایران از سوی تصمیم‌گیران این عرصه به سه دسته فیلترشده، مجاز و سایر تقسیم شده‌اند و مشکل اصلی در ایجاد اختلال عمدی روی سایت‌هایی است که در زمره سایت‌های مجاز قرار ندارند.
این گزارش با اشاره به دستکاری عمدی و اختلال در ترافیک اینترنت باعث شده که کاربران هزینه بسیار بیشتری بابت استفاده از اینترنت به اپراتورها پرداخت کنند.
اختلالات عمدی اینترنت ایران
انجمن تجارت الکترونیک با استناد به گزارش OONI و بررسی اختلالات ۱۰۰ دامنه مختلف در ۱۰۰ کشور جهان به این نتیجه‌گیری رسیده که در ایران علاوه بر ۴۵ وب‌سایتی که حداقل در ۵۰درصد موارد در دسترس نبودند، ۱۴ وب‌سایت اختلالی بین ۱۰ تا ۵۰ درصدی داشته‌اند.
همچنین بر اساس نمونه آماری از ۳۰۰ وب‌سایت در ۵۰ کشور دارای بالاترین درآمد ناخالص ملی، ایران با ۳۳.۳ درصد فیلترینگ و ۱۸درصد اختلال در صدر پراختلال‌ترین اینترنت‌های جهان قرار گرفت.
بر اساس این گزارش دلیل اصلی اختلالات سیاست جدید فیلترینگ هوشمند اجرا شده توسط وزارت ارتباطات که اختلالات همگانی و گسترده‌ای را برای اکثر وب‌سایت‌ها و آی‌پی‌های جهانی به وجود آورده به طوری که هر نوع ترافیک اینترنتی در صورتی که به صورت موردی و از سمت نهادهای متولی مجاز ( لیست سفید ) نشده باشد به صورت خودکار دچار اختلال می‌شود.
همچنین این گزارش نشان می‌دهد که ایران، چین و ترکمنستان تنها کشورها در بین ۱۰۰ کشور مورد بررسی هستند که هر ۶ شبکه اجتماعی پراستفاده جهان را مسدود کرده‌اند و گستره این محدودیت‌ها به حدی است که استفاده از اینترنت بدون فیلترشکن عملا غیر ممکن شده است.
متوسط سرعت اینترنت ایران : ۴ مگابیت بر ثانیه
بر اساس اطلاعات رادار کلاد فلر و راستی آزمایی آن با پایگاه meter.net میانگین سرعت اینترنت ایران با ۴ مگابیت بر ثانیه و تاخیر میانگین ۱۴۵ میلی‌ثانیه در رتبه ۹۷ از ۱۰۰ کشور مورد بررسی است. در این رتبه‌بندی فقط کشورهای سودان، کامرون و کوبا از نظر سرعت از ایران وضعیت بدتری دارند.
دلایل اصلی سرعت پایین اینترنت در ایران عملکرد ضعیف بازیگران ارتباطی در لایه دسترسی، کاهش سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مخابراتی، روند کند توسعه 5G و فیبر نوری و همچنین عملکرد ضعیف هسته اصلی شبکه ( شرکت ارتباطات زیرساخت) است. بر اساس این گزارش با وجود این حتی بدون تغییر در لایه دسترسی و با انجام اصلاحاتی در لایه هسته اصلی شبکه می‌توان سرعت اینترنت در ایران را تا ۸ برابر در اینترنت همراه و ۳ برابر در اینترنت ثابت افزایش داد.
اختلال عمدی در سایت‌های فیلتر نشده
بررسی های فنی در این گزارش نشان می‌دهد که به طور کلی روی تمام آی‌پی‌های Akami به عنوان بزرگترین Enterprize CDN جهان اختلال عمدی صورت گرفته و این باعث شده سرویس اسکایپ ۴.۶ درصد اختلال، اپل ۸.۴ درصد اختلال، پینترست ۴.۸ درصد اختلال، آی‌کلاد ۲۱درصد اختلال و مایکروسافت ۶.۷ درصد اختلال داشته‌اند.
این گزارش مسدود بودن سایت‌های دولتی و بانک‌های ایرانی را برای کاربران ایرانی خارج از کشور هم باعث خودتحریمی و چالش برای اینترنت ایران برشمرده است.
در این گزارش اسامی ۵۷ وب سایت دولتی که از خارج از کشور برای کاربران در دسترس نیستند اشاره شده که از جمله آنها به بانک ملی ایران، پرتال مخابرات ایران، سامانه جامع تجارت ایران، بانک مرکزی ایران، سایت سنجش آموزش ایران، خبرگزاری خانه ملت، پلیس راهنمایی و رانندگی، گمرک جمهوری اسلامی ایران، وزارت ارتباطات، وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و هواپیمایی جمهوری اسلامی می‌توان اشاره کرد.
تفاوت سرعت اینترنت ایران از نظر اسپیدتست
مقامات وزارت ارتباطات برای سنجش سرعت اینترنت فقط به آمارهای سایت اسپیدتست اکتفا می‌کنند که به رغم چندبرابر بودن نسبت به متوسط سرعت سنجیده شده توسط کلادفلر باز هم نشانگر کاهش سرعت اینترنت ایران است.
در این گزارش آمده که میانگین سرعت نوشته شده در اسپیدتست برای اینترنت همراه ۳۵.۶ مگابیت و برای اینترنت ثابت ۱۲.۶ مگابیت است که ۳ تا ۸ برابر سرعت گزارش شده در کلادفلر است.
دلیل این موضوع ساختار محاسبه و اندازه‌گیری سرعت توسط این سامانه است. در اسپیدتست اگرچه به صورت دستی امکان تغییر مکان فیزیکی سرورهای تست وجود دارد اما به صورت پیش‌فرض کاربر به نزدیکترین سرور در همان کشور متصل می‌شود. در نتیجه بیش از آنکه سرعت اینترنت اندازه‌گیری شود سرعت ارتباطات داخلی اندازه‌گیری می‌شود.
به این جهت سرعت ارایه شده در اسپیدست با تجربه کیفیت اینترنت مورد انتظار مردم بسیار تفاوت دارد.
اقدامات پیشنهادی برای بهبود کیفیت اینترنت ایران
در این گزارش مجموعه‌ای از اقدامات پیشنهادی برای بهبود کیفیت اینترنت ایران ارایه شده است. از جمله اقدامات فوری جلوگیری از اختلال در اینترنت به بهانه مقابله با فیلترشکن‌ها، گزارش شفاف و کمی وزارت ارتباطات از درگاه‌های بین‌الملل و بازگشت سامانه‌های رصد آنلاین از جمله tehran-ix و ممنوعیت دستگاه‌های دولتی به ایران اکسس کردن دائمی سامانه‌ها.
همچنین اقدامات کوتاه مدت یکساله نیز از جمله رفع فیلتر سایت‌های عمومی و مورد نیاز مردم، افزایش پهنای باند بین‌الملل و گزارش شفاف آن به مردم و ایجاد سامانه‌های شفافیت در رابطه با سیاست‌های فیلترینگ با امکان استعلام، شکایت و پیگیری رفع فیلتر آی‌پی‌ها ودامنه‌ها پیشنهاد شده است.
رفع انحصار شرکت ارتباطات زیرساخت و اجازه رقابت توسط بخش خصوصی ، سرمایه‌گذاری در گسترش فیبرنوری و توسعه ارتباطات ثابت، سرمایه‌گذاری در 5G و ایجاد روابط پایدار با شرکتهای بین‌المللی حوزه فناوری پیشنهاد شده است.