فردای اقتصاد – عرفان رحمانی: این روزها با گرم شدن مباحث برجامی، نگاه تعداد زیادی از معامله‌گران بازار سهام مجددا معطوف سهام شرکت‌های خودروسازی شده است. اما بد نیست بدون وزن دادن به اخبار برجامی، نگاه نیز به عملیات بزرگترین شرکت زیرمجموعه این صنعت بیندازیم.
شرکت ایران خودرو در مرداد ۱۳۴۱ به نام شرکت سهامی خاص کارخانجات صنعتی ایران نسیونال در اداره ثبت شرکتها و مالکیت صنعتی تهران به ثبت و در تاریخ ۱۵ مهر ۱۳۴۲ به بهره‌برداری رسید. در اواخر سال ۱۳۷۱ سهام این شرکت در سازمان بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شد. فعالیت اصلی شرکت در سه ماهه اول سال ۱۴۰۱ همانند سال قبل منحصر به تولید قطعات بدنه، اجزائی از موتور، تولید و مونتاژ انواع اتومبیلهای سواری و وانت بوده و بر اساس گزارش مدیریتی ین شرکت، ۶۱ درصد توزیع محصولات ایران خودرو در این مدت به صورت فروش فوری و ۳۱ درصد آن پیش‌فروش و ۷ درصد نقد و اقساط بوده و تنها یک درصد از محصولات ایران‌خودرو از طریق نمایندگی‌ها به فروش رسیده است.
با نگاهی به آمار مربوط به تولید و فروش ایران‌خودرو، اگر به ۱۰ سال گذشته انداخته و میزان تولیدات ایران خودرو در سال ۹۱ را با سال گذشته مقایسه کنیم، رشد قابل توجهی در مقدار تولید و فروش شرکت نسبت به سل ۹۱ نمی‌بینیم. سال ۹۱ ایران خودرو، ۴۱۶هزار دستگاه اتومبیل تولید کرد که در سال ۱۴۰۰ این عدد به ۴۵۵ هزار دستگاه رسید، در سال‌های ۹۳ تا ۹۶ روند تولید جهش قابل توجهی داشت و در سال ۱۳۹۶ رکورد جدیدی در تولید و فروش ثبت شد؛ در این سال تولید تا ۷۰۵ هزار دستگاه هم رشد کرد.
برای اینکه متوجه شویم شرکت ایران خودرو چه مقدار تا خروج از زیان فاصله دارد باید وضعیت بهای تمام شده شرکت و مبلغ فروش را کنار هم قرار دهیم و فاصله این دو مقادیر را با هم مقایسه کنیم. در سال ۱۳۹۷ این شرکت میانگین ۱۵ درصد از مبلغ تولید هر دستگاه خود را به عنوان زیان شناسایی می‌کرد که در سال ۱۴۰۰ این عدد به ۵ درصد رسیده است که نشان از بهبود عملکرد شرکت در سال قبل دارد.
همواره طی دو سال اخیر در زمستان به دلیل فشار فروش دولت بر خودروسازان، فاصله مبلغ فروش تا سر به سر محصولات این شرکتها افزایش پیدا کرده است اما در فصل تابستان سال گذشته، ایران خودرو به محدوده‌ای رسیده که دیگر با تولید هر اتومبیل زیانی شناسایی نمی‌کرد اما در فصل‌های بعدی دوباره به زیان‌سازی بازگشت. با این حال ایران خودرو در فصل گذشته یعنی بهار ۱۴۰۱ بار دیگر به محدوده سر به سری رسید و حالا باید منتظر بمانیم و ببینیم که آیا قرار است مثل سال گذشته دوباره به زیان‌سازی باز گردد یا این بار این سد محکم را شکسته و در فصل تابستان بعد از مدت‌ها به جمع شرکت‌های سودساز بازار سهام اضافه شود.
خودرو و بورس کالا
یکشنبه ۶ شهریور بورس کالا میزبان عرضه خودرو هایما به عنوان یکی از محصولات شرکت ایران‌خودرو بود. با معامله شدن هایما در بورس کالا، امیدها برای عرضه باقی محصولات پر طرفدار این شرکت در بورس کالا دوباره زنده شد. عرضه محصولاتی همچون ۲۰۶ یا پژو پارس در بورس کالا می‌تواند شرکت ایران خودرو را در تبدیل شدن به شرکتی سودساز بسیار کمک کند.
احیای برجام با صنعت خودرو چه می‌کند؟
در صورت احیای برجام می‌توان امید داشت که شرکت‌های خودروسازی در قسمت بهای تمام شده به ثبات نسبی دست پیدا کنند یا حداقل بهای تمام شده آن‌ها با شیب ملایم‌تری به رشد ادامه دهد. این اتفاق در کنار عرضه محصولات تولیدی خودروسازان در بورس کالا و واریز بخشی از سودی که سال‌هاست به جیب دلالان می‌رود، به حساب تولیدکنندگان و البته انتفاع مصرف‌کنندگان، می‌تواند به سودسازی شرکت‌های خودرو ساز از جمله ایران خودرو کمک شایانی کند.