فردای اقتصاد: شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران پس از چهار هفته افت متوالی بالاخره در دادوستدهای هفته منتهی به ۱۸ مردادماه، افزایش ارتفاع داد. البته معاملات این هفته بازار سهام در دو نیمه متفاوت سپری شد. در سه روز ابتدایی هفته شاهد رشد حدود ۳ درصدی شاخص کل بورس تهران بودیم اما در دو روز پایانی هفته تغییر مسیر داد و در نهایت با ثبت رشد ۲.۲ درصدی در محدوده دو میلیون و ۳۶ هزار واحدی متوقف شد. به رغم برآیند مثبت خرید و فروش‌ها در معیار شاخص کل اما سرمایه‌گذاران حقیقی همچنان راهبرد خروج از بازار را در پیش گرفتند به نحوی که روز نخست هفته در سایر روزها این دسته از معامله‌گران در زمین فروش سهام فعال بودند و در مجموع رقمی بالغ بر ۹۷۰ میلیارد تومان جریان نقد از سوی معامله‌گران خرد از گردونه معاملات سهام خارج شد. میانگین روزانه ارزش معاملات خرد در این ۵ روز معاملاتی از رقم ۵ هزار و ۲۷۱ میلیارد تومانی حکایت داشت. هر چند نسبت به هفته‌های پیشین شاهد بهبود در این معیار بورسی هستیم اما همچنان عدم اطمینان نسبت به روند آتی شاخص‌های سهامی در این بخش از اقتصاد موج می‌زند.
از نکات حائز اهمیت داد و ستدهای این هفته معاملاتی می‌توان به اخباری پیرامون لغو احتمالی نرخ ۷ هزار تومانی خوراک پتروشیمی‌ها اشاره کرد. محسن علیزاده، عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس با انتشار توئیتی نوشت: «بالاخره با پیگیری‌های بسیار و مکرر، هیأت تطبیق مصوبات دولت با قوانین، مصوبه نرخ خوراک صنایع و پتروشیمی‌ها را مغایر قانون و باطل اعلام کرد.» هر چند این خبر روز سه‌شنبه به بازار مخابره شد و برخی از فعالان انتظار اثرگذاری مثبت آن در خرید و فروش‌های آخرین روز معاملاتی را داشتند اما معامله‌گران در روز چهارشنبه وزنی به این مهم ندادند. آن طور که به نظر می‌رسد با توجه به اظهارات وزیر اقتصاد مبنی بر بررسی این مهم در جلسات هیات دولت در هفته آتی، سهامداران در انتظار اخباری جدی‌تر در این زمینه هستند تا راهبردهای تازه‌ای بر اساس استراتژی دولت در زمینه نرخ خوراک را در امر سرمایه‌گذاری خود لحاظ کنند.
از جمله اخبار اثرگذار در جریان معاملات سرمایه‌گذاران در هفته پیش‌رو را می‌توان به سیگنال‌های تازه در حوزه سیاست خارجه کشور مرتبط دانست. به اعتقاد کارشناسان بازار سرمایه توافق ایران و آمریکا برای تبادل زندانیان و آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی می‌تواند حاوی دو سیگنال برای معامله‌گران باشد. نخست احتمال شوک منفی در نرخ دلار بازار آزاد و دیگری افزایش احتمال احیای برجام در آینده نه چندان دور. هر چند در گذشته بارها اخباری پیرامون آزادسازی منابع دلاری ایران از سوی سیاستگذاران و به خصوص سکاندار پیشین بانک مرکزی منتشر شد اما حال باید دید واکنش بازارهای مالی در هفته پیش‌رو به رویدادهای مثبت چیست.
تداوم روند شکننده بورس؟
مریم محبی فیروزآبادی، مدرس دانشگاه و مشاور بازارهای مالی در گفت‌وگو با «فردای اقتصاد» عنوان کرد: به طور کلی سه روش تحلیل برای بورس ایران تعریف شده است. نخست، تحلیل تکنیکال که شامل بررسی روند قیمتی در گذشته و پیش‌بینی روند آتی با استفاده از ابزار تکنیکال مانند اندیکاتورها و یا الگوهای نموداری و غیره می‌شود.
وی گفت: طی سه سال گذشته بارها شاهد عدم تبعیت رفتار قیمتی سهام مختلف از منظر تکنیکال بودیم. مشخصا پس از هفدهم اردیبهشت ماه سال جاری و عدم توجه قیمت تک سهم‌ها، شاخص کل و شاخص هم وزن به محدوده‌های حمایتی باعث شد تا تحلیلگران تکنیکال در مطالعات و محاسبات خود دچار اشتباه یا سردرگمی تحلیلی شوند.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: دومین رویکرد تحلیلی در بورس ایران، رویکرد تابلوخونی و مطالعه الگوهای رفتاری سهامداران بر روی تابلوی سهم است. تحلیلگران با رویکرد تابلوخوانی، با بررسی چینش و میزان سفارشات در سمت عرضه و تقاضا، اقدام به مطالعه رفتاری معامله‌گران و متعاقبا پیش‌بینی احتمالی قیمت‌های جذاب معامله‌گری در آینده می‌کنند. با در نظر گرفتن سفارشات غیر واقعی سهامداران عمده، مرسوم به ( اردرهای ترس ) یا با توجه به رفتار اغواگرانه برخی کدهای متخلف و سفارشات الگوریتمی و غیره، شاهد کمتر شدن اعتماد تحلیلگران به این نوع تحلیل نیز بودیم.
وی اظهار داشت: سومین رویکرد تحلیلی، تحلیل بنیادی و مطالعه عوامل بنیادین تاثیرگذار بر سهام است که به نسبت دو نوع تحلیل تشریح شده، نیاز به مطالعات بیشتر و زمان طولانی‌تری دارد. در این رویکرد، باور بر این است که اخبار بنیادی مطلوب باعث اقبال سهامداران از سهم مربوطه و در نتیجه افزایش قیمت سهم مورد نظر می‌شود.
به گفته این کارشناس بازار سرمایه، در هفدهم اردیبهشت ماه سال جاری، مصوبه هیات وزیران در خصوص افزایش نرخ خوراک پالایشی‌ها، به صورت غیر علنی ابلاغ شد. این امر باعث شد تا شاهد فشار فروش سنگین برخی کدهای حقوقی در بازار باشیم. به دلیل علنی نشدن این نامه، دلیل فشار فروش در تاریخ مربوطه بالغ بر سی روز برای اهالی بازار نامشخص بود . پس از افشای مصوبه مذکور و هویدا شدن دلیل فروش برخی کدها در تاریخ هفدهم اردیبهشت ماه، مجدد شاهد فشار فروش جدیدی دربازار بودیم که چندین روز ادامه داشت. به دنبال شکایت سهامداران و ورود کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی به موضوع مربوطه، با انتشار خبر لغو افزایش نرخ خوراک پالایشی‌ها و زمانی که انتظار می‌رفت بازار از این خبر استقبال کند، مجددا شاهد فشار فروش در بازار بودیم. این اتفاق عجیب، در تقابل با اصول اولیه تحلیل تکنیکال است. این مهم مجدد به ما یادآوری می‌کند که بازار سرمایه کم عمق ایران همچنان غیرقابل پیش‌بینی و غیر قابل تحلیل است.
محبی فیروزآبادی گفت: به نظر می‌رسد عواملی همچون مداخله‌های تعمدی، خرید و فروش‌های هماهنگ، قیمت‌های دستوری و غیره، دارای وزنی بیشتر از تحلیل، دانش و مطالعه در این بازار باشد.
حال بزرگترین آسیبی که عدم تحلیل‌پذیری بازار، به سهامداران وارد می‌کند، سلب اعتماد این قشر است. سهامدار خرد زمانی که اعتماد خود را در هر بازاری از دست بدهد، منتظر زمان مناسب برای خروج یا فرار از بازار خواهد بود.
وی افزود: زمانی که هیچ یک از رویکردهای تحلیلی شامل تحلیل تکنیکال،تابلوخوانی و تحلیل بنیادی، به درستی عمل نکند نمی‌توانیم در انتظار استقبال سهامداران خرد از بازار سرمایه باشیم. بنابراین به نظر می‌رسد روند شکننده و آسیب‌پذیر بورس، برای کوتاه‌مدت، همچنان ادامه‌دار باشد.
بازار سهام به ساحل امن می‌رسد؟
علیرضا قاسمی، کارشناس بازار سرمایه هم در این خصوص به «فردای اقتصاد» گفت: بازار سهام ایران در هفته‌ای که گذشت با وجود چشم امید به اخبار و تحولات مثبت، کم حجم و ضعیف عمل کرد. یک داستان تکراری که اهالی بازار هر بار با شروع یک دوره رشد و نزول از نو می‌نویسند، بحث پر ابهام و نامشخص حمایت دولت از بورس است. ماجرا از اواسط یک دوره رشد قیمت در سهام شروع می‌شود، جایی که اکثر قریب به اتفاق بورسی‌ها معتقدند دولت باید انواع و اقسام حمایت‌ها را از بازار انجام دهد تا مبادا در روند صعودی خللی وارد شود. عمدتا در این شرایط حتی تاب تحمل کوچکترین اصلاح قیمتی وجود ندارد.
وی ادامه داد: این رویکرد تا جایی ادامه پیدا می‌کند که قیمت‌ها به دلیل تمام شدن سوخت روندهای صعودی میل به اصلاح عمیق پیدا می‌کنند. عواملی همچون انتظارات تورمی و نرخ ارز، موعد بسته شدن بودجه و حواشی همیشگی آن، بحث روابط خارجی و تحریم‌ها و رفع آن، شرایط سیاسی و اقصادی داخل کشور و قیمت‌های جهانی محصولات پایه، سوخت بازار سهام هستند و دلایلی را دست بورس می‌دهند که سهام رشد یا اصلاح قیمتی را تجربه کنند.
به باور قاسمی به این دلیل است که بورس در میان تمامی بازارها بیشترین حباب مثبت یا منفی را به خود می‌گیرد و سیکل‌های صعودی و نزولی با نوسانات شدید مثبت یا منفی همراه هستند. در به وجود آمدن این نوسانات نیز نقش دولت تنها به عنوان یک محرک مقطعی مطرح است و دولت هرگز قادر به ایجاد یک روند نزولی یا صعودی در بازار سهام نیست.
این تحلیلگر بازار سرمایه افزود: در خصوص خبر ابطال مصوبه نرخ خوراک که در انتهای هفته گذشته به بازار مخابره شد باید گفت که در این سال‌ها رفع ابهام، شفافیت و پیش‌بینی‌پذیری مهمترین دغدغه و انتظار اهالی بازار و فعالین اقتصادی از دولت بوده است. قطعا بهترین راه کمک به اقتصاد، پیش‌بینی‌پذیر کردن آن است و در این راستا حذف نرخ‌گذاری دستوری در تمامی صنایع و ارائه فرمولی برای تعیین نرخ مواد اولیه و فروش شرکت‌ها که حد و حدود دخل و تصرف دولت در صنایع را برای سال‌های آینده مشخص کند تا حدود زیادی این جو بی‌اعتمادی و ابهام را بر طرف می‌کند.
وی عنوان کرد: برای شکل‌گیری روند صعودی در بازار و پس گرفتن سقف‌های اردیبهشت‌ماه در سهام ایجاد تغییر در متغیرهای اساسی نیاز است. برای بازاری که بیشترین سهم را شرکت‌های صادرات‌محور و دلاری در اختیار دارد، در کوتاه مدت افزایش نرخ دلار و تغییر در روند نرخ‌های جهانی نقش تعیین کننده خواهد داشت. در حال حاضر ثبات و روند نزولی در این عوامل بیشتر به اصلاح قیمت‌ها کمک کرده و حتی می‌توان انتظار کاهش قیمت‌ها تا سطوح پایین‌تر را هم داشت. لذا برای هفته پیش‌رو ضعف در معاملات و تداوم روند نزولی چند ماه گذشته انتظار می‌رود.