فردای اقتصاد: منفی شدن رشد سالانه ارزش حقیقی تراکنش‌های شاپرک در شهریور ماه در کنار کاهش ارزش تراکنش‌ها به نقدینگی، تا حدودی نشان دهنده‌ی فروکش کردن انتظارات تورمی هستند.

سامانه شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی (شاپرک)، شبکه‌ای است که تمامی ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت و پایانه‌های فروش آنها را در نظامی یکپارچه گرد هم آورده و تمهیدات لازم را برای اتصال مستقیم ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت به زیرساخت‌های ملی پرداخت و تسویه را فراهم می‌کند. در واقع  شاپرک دربرگیرنده کلیه تراکنش‌های حاصل از پرداخت اینترنتی، پرداخت با موبایل و پرداخت با کارت‌خوان است. بنابراین در واقع شاپرک بیشتر به معاملات خرد مربوط می‌شود و برای مثال انتقال پول با حجم بالا که از طریق مراجعه حضوری به شعب صورت می‌گیرد، جزو آن محسوب نمی‌شود.

آخرین داده‌های بانک مرکزی از تراکنش‌های شاپرک نشان می‌دهد که ارزش آنها در شهریور ماه به حدود ۹۹۵ همت (هزار میلیارد تومان) رسیده که بعد از اسفند سال گذشته، بیشترین مقدار این متغیر است. با این حال ارزش اسمی این تراکنش­‌ها ممکن است به دلیل تورم افزایش ­یابد و لذا لازم است که اثر تورم از آن حذف شود. برای این منظور، مقدار این متغیر بر اساس شاخص قیمت مصرف‌کننده با سال پایه ۱۴۰۰، حقیقی شده است.

آخرین وضعیت انتظارات تورمی

هر چند ارزش حقیقی تراکنش‌های شاپرک در شهریور نسبت به مرداد ماه حدود ۲.۵ درصد افزایش داشته، با این حال جهت مقایسه بهتر و خارج کردن اثرات ماهانه، استفاده از مقایسه نقطه به نقطه سالانه می‌تواند دید بهتری را ارائه دهد. در واقع مقایسه رشد سالانه ارزش حقیقی تراکنش‌های شاپرک با رشد سالانه دلار نشان از مشابهت بالای روند این دو متغیر بوده و لذا تا حدودی می‌تواند به عنوان یک پراکسی جهت اندازه‌گیری انتظارات تورمی از آن استفاده کرد. بر این اساس ارزش حقیقی تراکنش‌های شاپرک در شهریور امسال نسبت به شهریور سال گذشته حدود یک درصد کاهش را نشان می‌دهد که روند آن مشابه بازده سالانه دلار، نزولی است و می‌تواند نشان‌دهنده کاهش انتظارات تورمی باشد. هر چند که پیش از این داده‌های تورم شهریور نیز از حکایت از کاهش تورم داشتند.

در همین رابطه بخوانید: تورم شهریور کاهشی شد

کاهش سیالیت نقدینگی

شاخص دیگری که تا حدودی می‌توان از آن به عنوان پراکسی سیالیت نقدینگی یا نسبت پول به نقدینگی استفاده کرد، نسبت ارزش تراکنش‌های شاپرک به نقدینگی است. بررسی روند این دو متغیر طی سال‌های اخیر حاکی از همبستگی بالای آنها با هم است و همانطور که در نمودار زیر مشاهده می‌شود، روند آنها از ابتدای سال کاهشی شده است که این امر نیز می‌تواند نشان‌دهنده کاهش انتظارات تورمی باشد. با اینکه آمارهای مربوط به نقدینگی برای شهریور ماه منتشر نشده اما حتی اگر فرض کنیم مقدار آن به ۷۰۰۰ همت رسیده باشد، باز هم شاخص فوق ادامه روند کاهشی را نشان می‌دهد.

در همین رابطه بخوانید: تداوم کاهش رشد نقدینگی

به نظر می‌رسد که افزایش درآمدهای نفتی دولت در نیمه اول سال در کنار کاهش تنش‌های سیاسی در منطقه باعث شده تا هم عرضه دلار بیشتر شده و هم تقاضای سفته‌بازی کاهش یابد و لذا متعاقب آن انتظارات تورمی نیز تا حدودی کنترل شود. از طرف دیگر کنترل رشد نقدینگی از طریق کنترل میزان وام‌دهی بانک‌ها نیز در این امر بی‌تاثیر نبوده است.

در همین رابطه بخوانید: چرا وام بانکی کم شد؟

با این حال هر چند اقدامات کنونی برای کاهش تورم و انتظارات تورمی مفید بوده‌اند اما کنترل پایدار تورم در بلندمدت مستلزم کاهش ناترازی‌ بودجه و نظام بانکی جهت کاهش رشد پایه پولی است.
 

در همین رابطه بخوانید:

رکورد ۱۵ ساله چاپ پول شکسته شد
مغلطه سیاستگذار برای چاپ پول