همشهری: بانک مرکزی پس از تاخیر بسیار، بالاخره آمار و ارقام مربوط به چک‌های مبادله‌ای در تیرماه سال ۱۴۰۲ را از طریق وبسایت رسمی خود منتشر کرد.

داده‌های گزارش بانک مرکزی حاکی از آن است که در تیرماه امسال، نه تنها تمایل به استفاده از چک در مراودات کاهش یافته بلکه درصد بیشتری از چک‌های صادرشده، برگشت خورده‌اند و روند صعودی آمار چک‌های برگشتی که از فروردین ماه امسال آغاز شده بود، در نخستین ماه تابستان نیز ادامه یافته است.

طوری که نسبت چک‌های برگشتی به مبادله‌ای از نظر مبلغ به بیشترین حد خود از مهرماه ۱۴۰۰ به این سو رسیده و این نسبت از نظر تعداد نیز در سقف ۱۰ ماهه خود قرار گرفته است.

این در حالیست که با اجرای قانون جدید چک از سال گذشته، روند چک‌های برگشتی به‌طور محسوسی کاهش یافته بود اما به نظر می‌رسد که اثر این قانون نیز رفته رفته کمرنگ شده است.

کارشناسان اقتصادی عقیده دارند که علت برگشت خوردن این چک‌ها، آن است که درآمد کسب شده توسط فرد نسبت به انتظاراتی که وی برای بازپرداخت تعهداتش داشته کمتر می‌شود و فرد از پسِ پرداخت بدهی خود بر نمی‌آید.

نمودار روند تغییرات نسبت چک‌های برگشتی به چک‌های مبادله‌ای

بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی بانک مرکزی، در تیرماه امسال حدود ۷.۸ میلیون فقره چک مبادله شده که مجموع ارزش این چک‌ها نزدیک به ۴۸۳ هزار میلیارد تومان است. به این ترتیب، آمار چک‌های مبادله‌ای از نظر تعداد ۱.۶ درصد و از نظر مبلغ ۴.۱ درصد نسبت به ماه گذشته کاهش یافته است.

کدام استان‌ها بیشتر از چک استفاده می‌کنند؟

بررسی آمار چک‌های مبادله‌ای به تفکیک استان‌ها نیز نشان می‌دهد که در تیرماه امسال، حدود ۲.۵ میلیون فقره معادل ۳۲ درصد از کل چک‌ها در استان تهران دست به دست شده‌اند. استان‌های اصفهان با ۱۰.۵ درصد و خراسان رضوی با ۵.۲ درصد نیز در رده‌های بعدی بیشترین استفاده از چک قرار دارند.

با در نظر گرفتن مبلغ چک‌ها نیز این سه استان بیش از ۶۲ درصد از کل مبادلات را به خود اختصاص داده‌اند؛ طوری که شهروندان تهران ۴۹ درصد، اصفهان ۷.۹ درصد و خراسان رضوی ۵.۲ درصد از کل مبلغ چک‌ها را مبادله کرده‌اند.

تداوم صعود آمار چک‌های برگشتی

همانطور که پیش‌تر ذکر شد، گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که با وجود کاهش استفاده از چک، آمار چک‌های برگشتی در تیرماه افزایش یافته است. به طوری که نسبت چک‌های برگشتی به کل چک‌های مبادله‌ای از نظر تعداد برای سومین ماه متوالی و از نظر ارزش برای چهارمین ماه متوالی افزایش یافت.

داده‌های بانک مرکزی حاکی از آن هستند که در تیرماه سال جاری حدود ۶۸۱ هزار فقره چک معادل ۸.۸ درصد از کل چک‌ها برگشت خورده‌اند. این در حالی است که این نسبت در تیرماه سال گذشته ۹.۳ درصد بوده و در خردادماه امسال، ۸.۳ درصد رقم خورده بود.

بررسی این موضوع از دیدگاه مبلغ چک‌ها نیز نشان می‌دهد که در تیرماه بیش از ۶۱.۱ هزار میلیارد تومان معادل ۱۲.۷ درصد از چک‌های صادر شده، برگشت خورده‌اند؛ در صورتی که این نسبت برای دوره مشابه سال گذشته معادل ۱۰.۴ درصد بوده و در خرداد ۱۴۰۲ به ۱۱.۶ درصد ثبت شده بود.

کردستان در صدر چک‌های برگشتی

آمار چک‌های برگشتی به تفکیک استان‌های کشور نشان می‌دهد که ۱۱.۸ درصد از چک‌های مبادله شده در استان کردستان برگشت خورده‌اند و این استان از نظر نسبت چک‌های برگشتی پیشتاز است. استان‌های خراسان شمالی با ۱۱.۶ درصد و کهگیلویه و بویراحمد با ۱۱ درصد نیز در رده‌های بعد قرار دارند.

در طرف دیگر اما استان‌های گیلان، کرمانشاه، البرز، خوزستان، گلستان و مازندران، کمترین آمار چک‌های برگشتی را به خود اختصاص داده‌اند.