همشهری: بحث حضور شرکت‌های خارجی در نهضت ملی مسکن از آغاز این نهضت مطرح بوده؛ اما اکنون وارد فاز جدیدی شده و ضمن اینکه شرکت‌های چینی و بلژیکی روی ساخت مسکن با هزینه ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار برای هر مترمربع به تفاهم رسیده‌اند، مرکز تحقیقات راه و شهرسازی نیز طرح‌ها و فناوری پیشنهادی این شرکت‌ها را تائید کرده است.
در قانون جهش تولید مسکن و همچنین نهضت ملی مسکن که برخاسته از این قانون است، تمهیداتی برای حضور خارجی‌ها در ساخت مسکن ایران اندیشیده شده و بود و وزارت راه و شهرسازی در دوره مرحوم رستم قاسمی، اجرای سازوکار تهاتر نفت با خارجی‌ها را در این زمینه پیگیری می‌کرد.
گرچه صنعت ساختمان ایران ازنظر اجرای پروژه‌ها سابقه خوبی در ایران و سایر کشورها دارد؛ اما هم برای استفاده از شیوه‌های نوین تأمین مالی و هم بهره‌مندی از فناوری‌های جدید ساختمان، حضور خارجی‌ها در طرح‌های مسکنی کشور نیز طرفدارانی دارد که به نظر می‌رسد بخشی از تلاش‌های آنها به نتیجه نزدیک شده است.
حسن تیزمغز، مشاور وزیر راه و شهرسازی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی که به‌تازگی در یک نشست تخصصی به تفاهم با خارجی‌ها برای ساخت مسکن اشاره کرده بود، در گفت‌وگو با همشهری به تشریح جزئیات بیشتری از این ماجرا پرداخت که نشان می‌دهد احتمال اجرای پروژه‌های مسکنی توسط خارجی‌ها نسبت به قبل بسیار قوی‌تر شده است.
تائید طرح و فناوری خارجی‌ها
مشاور وزیر راه و شهرسازی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی گفت: شرکت‌های چینی و بلژیکی پس از بررسی شرایط تولید مسکن در ایران، قیمت نهایی خود برای ساخت پروژه‌های مختلف را با احتساب هزینه‌های آماده‌سازی بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار برای هر مترمربع اعلام کرده‌اند و تقاضای آنها ساخت حداقل ۱۰۰ هزار واحد مسکونی در هر تفاهم‌نامه است.
حسن تیزمغز در گفت‌وگو با همشهری، افزود: شرکت‌های متقاضی، فناوری پیشنهادی خود برای تولید مسکن را به مرکز تحقیقات راه و شهرسازی ارائه کرده‌اند و این مرکز آن را تأیید کرده و در صورت موافقت با قرارداد، آموزش‌های موردنیاز تکنسین‌ها نیز توسط مرکز تحقیقات داده خواهد شد.
او در پاسخ به اینکه مزیت فناوری‌های پیشنهادی شرکت‌های خارجی برای حضور در نهضت ملی مسکن چیست؟ اعلام کرد: سرعت ساخت و مقاومت سازه در مقابل زلزله، دو فاکتور اصلی در فناوری‌های ارائه شده از سوی این شرکت‌هاست و در ابتدای کار نیز زیرساخت‌های موردنیاز را برای تأمین نهاده موردنیاز این فناوری در کشور ایجاد می‌کنند و بعد از اتمام کار این زیرساخت در کشور باقی خواهد ماند؛ در حقیقت انتقال تکنولوژی و فناوری از این طرق انجام می‌شود.
نفت در برابر ساخت مسکن
حضور پررنگ خارجی‌ها در مسکن‌سازی بعد از انقلاب ایران، در طرح مسکن مهر و با فعالیت شرکت ساختمانی و مهندسی کوزو ترکیه در شهرهای جدید تهران تجربه شد. این شرکت در پروژه‌های خود از شیوه قالب تونلی استفاده می‌کرد و بعدازآن شرکت‌های ایرانی نیز در تعامل با این شرکت یا حتی با واردات اختصاصی این فناوری که معایب و محاسن خاصی داشت، ساخت با این شیوه را آغاز کردند.
در نهضت ملی مسکن نیز از ابتدا به خارجی‌ها چراغ سبز نشان داده شد که شرکت‌های خارجی با درخواست جدی پای‌کار نیامدند؛ اما اکنون، طبق اظهارات مشاور وزیر راه و شهرسازی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی، شرکت‌های متقاضی ساخت مسکن خودشان قیمت ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار را ارائه داده‌اند و خواستار اجرای پروژه‌های بزرگ هستند.
به گفته تیزمغز، مطالبات این شرکت‌ها در ازای تولید مسکن نیز از طریق نفت تسویه خواهد شد و باید تمهیدات لازم در دولت و مجلس برای اجرای آن اندیشیده شود.
او درباره شیوه حضور شرکت‌های خارجی در ایران با احتساب تحریم‌ها، اظهار کرد: خود شرکت‌ها می‌دانند با چه پوششی وارد ایران شوند و حتی طراحی خود برای اجرای پروژه را نیز ارائه داده‌اند؛ یعنی کار جدی است و اگر همراهی‌های لازم انجام شود، عملیاتی شدن آن بسیار نزدیک است.
مسکن‌سازی خارجی مزیت قیمتی ندارد
نکته قابل‌توجه در مورداستفاده از شرکت‌های خارجی برای تولید مسکن در کشور این است که شرکت‌های مهندسی و ساختمانی ایران، تجربه‌های بزرگی از ساختمان‌سازی در کشور و سایر کشور دارند و به نظر نمی‌رسد در مورد ساخت نهضت ملی مسکن، ناتوانی یا کمبودی داشته باشند.
دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان با اشاره به اینکه هزینه ساخت ۳۰۰ دلار نسبت به قراردادهای فعلی نهضت ملی مسکن بالاست، گفت: ساختمان‌های مرتفع و برج، هزینه ساخت بالاتری دارند و به نظر می‌رسد رقم پیشنهادی خارجی‌ها برای این ساختمان‌ها نباشد.
فرشید پورحاجت در گفت‌وگو با همشهری، افزود: برای بناهای کوچک و به‌اصطلاح ویلایی، نیازی به خارجی‌ها یا فناوری‌های خاص نیست و حتی سازنده‌های کوچک نیز با هزینه نزدیک به خارجی‌ها و حتی کمتر تولید می‌کنند و در ساختمان‌های بلندتر نیز خارجی‌ها با قیمت پیشنهادی ۳۰۰ دلار، مزیت قیمتی نسبت به سازندگان داخلی ندارند.
او درباره فناوری شرکت‌های خارجی برای ساخت مسکن در ایران، اظهار کرد: فناوری‌ها به دنبال کاهش مدت‌زمان ساخت و افزایش مقاومت بنا هستند که مهندسان و شرکت‌های ایرانی نیز آن‌قدر بضاعت دارند که با همین فناوری‌ها ساخت‌وساز کنند؛ اما اصل مهم‌تر این است که آیا استفاده از این فناوری‌ها با اهداف نهضت ملی مسکن مطابقت دارد یا نه؟
پورحاجت ادامه داد: در حال حاضر گویا متولیان امر کمبود سازنده را عامل پیش نرفتن کار می‌دانند وگرنه در ایران حتی امکان صنعتی سازی و استفاده از پیش سازه‌ها نیز وجود دارد؛ اما هزینه آن نسبت به ساخت‌وساز معمولی بالاتر است.