فردای اقتصاد: بورس کالا پنجشنبه گذشته خبر داد ۲۰۰ دستگاه خودروی شاهین سایپا با قیمت پایه هر خودرو ۳۰۴ میلیون تومان در تاریخ سه‌شنبه ۲۲ شهریور در این بازار عرضه می‌شود. قیمت شاهین در بازار آزاد هم‌اکنون ۳۶۰ میلیون تومان است. بنابراین قیمت پایه این خودرو در بورس ۵۶ میلیون تومان (معادل ۱۵.۶ درصد) ارزان‌تر از بازار تعیین شده است. البته این قیمت نهایی فروش شاهین به خریداران نیست و به میزانی که تقاضا برای این خودرو بالا باشد، متقاضیان با قیمت‌های بالاتری سفارش خواهند گذاشت. با توجه به اینکه ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده به قیمت معاملات اضافه می‌شود، در جدول بالا محاسبه کرده‌ایم که ثبت سفارش برای شاهین در بورس کالا تا چه قیمتی منطقی است.

همانطور که مشاهده می‌شود خرید شاهین در بورس حداکثر تا قیمت ۳۳۱ میلیون تومان به صرفه است. چراکه در این صورت هزینه نهایی (با احتساب مالیات) برابر با قیمت شاهین در بازار خواهد بود.

با توجه به آنکه شاهین از خودروهای جدید بازار داخلی است که قیمت آن نیز در مقایسه با خودروهایی که پیش از این در بورس عرضه شدند، در محدوده مناسب‌تری برای عموم مردم قرار دارد، احتمال رقابت متقاضیان برای خرید این خودرو در سطوح بالاتر از قیمت پایه وجود دارد.

تاریخ تحویل این خودروها ۲۳ مهر ۱۴۰۱ است. مقدار پیش دریافت برای خرید این محصول نیز ۱۰ درصد است.

سایر هزینه‌های خرید شاهین در بورس

خریداران علاوه بر ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده، ملزم به واریز یک درصد مالیات نقل‌وانتقال، ۲ درصد مالیات شماره‌گذاری برچسب انرژی (بر مبنای قیمت نهایی) و همچنین مبلغ ۴ میلیون و ۲۰۴ هزار تومان به ازای هر خودرو (شامل بیمه شخص ثالث به مبلغ ۳ میلیون و ۸۱۴ هزار تومان و خدمات مرتبط با شماره‌گذاری و پلاک به مبلغ ۳۹۰ هزار تومان) هستند. اما با توجه به اینکه این هزینه‌ها را باید در سایر روش‌های خرید خودرو (از کارخانه و بازار) هم پرداخت، در این جدول نیاورده‌ایم.

همچنین با توجه به آنکه تحویل این خودروها یک ماهه است، هزینه خواب پول در این مدت ناچیز (حدود ۱.۵ درصد) خواهد بود.

۳ دلیل اهمیت عرضه شاهین در بورس کالا

۱- ورود نخستین خودروی داخلی سواری به بورس: شاهین اگرچه چهارمین خودروی عرضه شده در بورس کالا خواهد بود اما در واقع نخستین خودروی سواری داخلی است که وارد بورس می‌شود. عرضه شاهین در بورس از جهت گام برداشتن در مسیر حذف قیمت‌گذاری دستوری خودروهای داخلی مهم است.

اولین خودروی عرضه شده در بورس کالا وانت کارا بود که ۲۸ اردیبهشت عرضه شد. اما این وانت همانطور که انتظار می‌رفت توجه عموم را جلب نکرد و بدون شکل‌گیری رقابت، در قیمت پایه معامله شد. پس از آن، دو مرحله دیگر فروش خودرو در بورس کالا اتفاق افتاد؛ اما هر بار با خودروهای چینی. ۲۶ مرداد دیگنیتی و فیدلیتی از گروه بهمن به بورس آمدند و با احتساب تمام هزینه‌ها نهایتا حدود ۱۴ درصد ارزان‌تر از بازار قیمت خوردند. معاملات هایما S۷ پلاس در ۶ شهریور هم بدون انجام رقابت، نزدیک به قیمت پایه انجام شد که حدود ۱۲ درصد ارزان‌تر از قیمت بازاری آن بود.

وزارت صمت وعده داده که تا پایان سال ۱۴۰۱ تمام خودروها از قرعه‌کشی خارج شوند.

۲- امکان ثبت نام برای خریداران قبلی شاهین: در دورهای پیشین فروش خودرو در بورس برای جلوگیری از فعالیت دلالان محدودیت‌های متعددی گذاشته شده بود. برای مثال، پیش از این، فردی که یک بار در بورس کالا خودرو خریده نمی‌توانست دوباره ثبت سفارش کند. مثلا خریداران دیگنیتی و فیدلیتی از بورس کالا نمی‌توانستند اقدام به خرید هایما از بورس کنند.

در خصوص شاهین اما اگرچه که اعلام نشده این محدودیت برداشته شده است یا نه، اما اعلام شده افرادی که در عرضه های قبلی شاهین توانسته‌اند این خودرو را خریداری کنند، همچنان امکان ثبت نام دارند.

۳- امکان ثبت نام بیش از یک خودرو برای هر فرد: از دیگر محدودیت‌هایی که پیش از این برای مقابله با دلالان وضع شده بود و اکنون حذف شده، محدودیت ثبت یک سفارش برای هر کد ملی است. برای خرید شاهین، محدودیتی از نظر تعداد خرید برای هر کد ملی وجود ندارد. همچنین اعلام شده در صورت وجود مازاد عرضه، خرید برای مشتریان حقوقی در مازاد عرضه فراهم است.

مزیت عرضه خودرو در بورس کالا

اگرچه بسیاری شکایت دارند که در هیچ جای دنیا خودرو در بورس فروخته نمی‌شود، اما بسیاری از کارشناسان عرضه در بورس کالا را راه مناسبی برای برون‌رفت از وضعیت بغرنج فعلی بازار خودرو می‌دانند. چراکه اولا دست دلالان را از بازار کوتاه می‌کند. ثانیا کشف قیمت در بورس می‌تواند پیش‌زمینه حذف قرعه‌کشی خودرو باشد. در واقع هم مردم از دردسر شرکت در قرعه‌کشی برای خرید خودرو خلاص می‌شوند و هم خودروساز محصول خود را با قیمت منصفانه‌تری می‌فروشد و زیان کمتری می‌کند. کمتر شدن ضرر تولیدکننده می‌تواند منجر به افزایش تیراژ تولید آن‌ها و افزایش عرضه خودرو در بازار نیز شود. بنابراین، عرضه خودرو در بورس کالا در شرایط کنونی می‌تواند راه مناسبی برای کاهش التهاب قیمت خودرو باشد (البته اگرچه لازم است اما به تنهایی کافی نیست).

طبق امیدنامه منتشر شده بر روی سایت بورس کالای ایران، حداقل ۸۰ درصد از تولید سالیانه خودرو شاهین از طریق بورس کالای ایران عرضه خواهد شد.