فردای اقتصاد -- اینترنت ماهواره‌ای با گسترش استارلینک در جهان با حضور جدی رقبای تازه وارد مرحله جدیدی شده و حالا می‌توان پیش‌بینی کرد طی سال‌های پیش رو شاهد رونق‌ گرفتن ارتباط با اینترنت از طریق فضا خواهیم بود. 

هرچند حالا هم اینترنت ماهواره‌ای در بسیاری از نقاط جهان در دسترس است اما فعلا هزینه دسترسی به آن نسبتا بالاست و اتصال به آن همچنان نیازمند نصب دیش و مودم مخصوص است. اما شرکتهای فضایی از جمله استارلینک به دنبال نسل جدیدی از اتصال به اینترنت ماهواره‌ای هستند که به جز یک گوشی هوشمند معمولی به چیز دیگری نیاز نداشته باشد. 

هرچند شرکت‌هایی چون اپل با ارایه نوع ابتدایی اتصال به ماهواره برای آیفون‌های سری ۱۴ در این زمینه پیشگام بوده اما خود استارلینک هم آخر هفته گذشته برنامه زمانی ارایه خدمات ماهواره‌ای روی موبایل را ارایه کرد. 

استارلینک در صفحه مخصوص ارتباط با موبایل‌های عادی اعلام کرد که سرویس پیامک آن از سال ۲۰۲۴ و سرویس مکالمه و اینترنت نیز از یکسال بعد از آن در دسترس قرار خواهد گرفت. 
این شرکت متعلق به ایلان ماسک در تصویری که از معماری این شبکه روی سایت خود قرار داده نشان می‌دهد که اتصال به گوشی کاربران هم می‌تواند از طریق ایستگاه زمینی و با رومینگ اپراتورهای محلی و هم مستقیما از ماهواره به گوشی کاربر صورت گیرد. 

به گفته استارلینک ویژگی پیشرفته مودم eNodeB در ماه‌واره‌های جدید استارلینک به معنای یک دکل تلفن همراه در فضا خواهد بود که همه گوشی‌های دارای مودم LTE قادر به اتصال به آن خواهند بود. 

استارلینک هم اکنون دو میلیون کاربر در ۶۰ کشور جهان دارد و هنوز در بسیاری از کشورهای جهان راه‌اندازی نشده است. به رغم اینکه دیش های نسل‌های جدید استارلینک کوچک‌تر شده اما ارایه اینترنت ماهواره‌ای به موبایل داستان اینترنت ماهواره‌ای و حتی صنعت ارتباطات را در جهان کاملا تغییر می‌دهد

رقبای استارلینک در راهند

در کنار استارلینک شرکتهای دیگر و کشورهای دیگر هم به دنبال ساخت شبکه‌ ارتباطی در فضا هستند. آمازون غول تجارت الکترونیکی آمریکا هفته گذشته دو ماهواره جدید را به فضا فرستاد. هدف نهایی پروژه کویپر آمازون  قرار دادن ۳۳۲۶ ماهواره در مدار پایینی زمین است تا از طریق آنها ارتباط اینترنت ماهواره‌ای پرسرعت مشابه استارلینک به کاربران زمینی ارایه شود. 

بر اساس اطلاعاتی که آمازون در اختیار کمیسیون ارتباطات فدرال قرار داده آمازون قصد دارد تا نیمی از ماهواره‌های پروژه کویپر را تا سال ۲۰۲۶ به فضا پرتاب کند. اما احتمالا مشابه استارلینک ارایه سرویس آن بعد از رسیدن به حد نصاب اولیه آغاز خواهد شد و به تدریج پوشش جهانی آن تکمیل خواهد شد.

اغلب این ماهواره‌ها در چند صد کیلومتری - مدار پایینی - زمین قرار می‌گیرند که همین باعث می‌شود سرعت ارتباطات با آن بسیار سریع‌تر از ماهواره‌های نسل قبل باشد که در مدارهای بالاتر قرار می‌گرفتند. اما به دلیل اینکه ماهواره‌ها به طور مداوم از افق گیرنده پایین‌تر می‌روند، گیرنده‌ها و فرستنده‌های روی زمین - مانند آنتن‌های به اندازه پیتزای استارلینک - باید به طور مداوم ارتباط خود را به ماهواره‌های بعدی که در میدان دید قرار می‌گیرد، منتقل کنند. این موضوع یک چالش فنی این نوع ارتباط است. 

برای شرکتهای ماهواره‌ای استفاده از راکت‌های ارزان‌تر و تعدد بیشتر پرتاب‌ها یک مزیت به حساب می‌آید و از این رو استارلینک در این زمینه دست بالاتر را دارد. این ماهواره‌ها دارای نرم‌افزارهایی هستند که از روی زمین قابلیت برنامه‌ریزی مجدد را دارند و استفاده از آنتن‌های نسل جدید در آنها امکان ارتباط پرسرعت‌تر را برای این ماهواره‌ها فراهم می‌کند. 

به زودی نقطه‌ای در جهان نخواهد بود که این ماهواره‌ها آن را پوشش ندهند و به همین دلیل برخی از شرکتها این شعار تبلیغاتی را مورد استفاده قرار می‌دهند که اگر آسمان را ببینید متصل هستید. 

هرچند حالا شاهد پرتاب‌های متعدد ماهواره‌های مختلف به فضا هستیم اما برای رسیدن به این مرحله راهی طولانی طی شده است. 

لوییجی پوزبون یکی از فعالان قدیمی این صنعت به وال‌استریت ژورنال می‌گوید: آنتن‌های قدیمی ماهواره‌ها آنالوگ بودند و صرفا قادر به دریافت یک سیگنال مشخص از زمین و ارسال آن به نقطه‌ای دیگر بودند. به همین دلیل شما مجبور به استفاده از گیرنده‌ای بودید که در یک نقطه خاص روی فرستنده تنظیم می‌شد. اما از حدود یک دهه قبل ماهواره‌ها شروع به استفاده از آنتن‌های دیجیتالی کرده‌اند که این امکان را می‌دهد که صرفا برای یک نقطه مشخص سیگنال را ارسال و دریافت کرد و یا خود ارسال را به سرعت خاموش و روشن کرد. 

استفاده از آنتن‌های دیجیتالی باعث کاهش قابل توجه هزینه ساخت ماهواره و حتی اندازه آن‌ها شده است.

بخش دیگری از ماهواره‌های جدید از ارتباطات لیزری استفاده می‌کنند و با پرتاب لیزر ارتباطات پرسرعت را فراهم می‌کنند. این سیستم لیزری به ماهواره‌ها اجازه می‌دهد که با یکدیگر در ارتباط باشند و این به معنی ایجاد شبکه‌ای متصل از ماهواره‌ها به هم است. استارلینک در حال حاضر در بخشی از شبکه ماهواره‌ای خود از این سیستم استفاده می‌کند و برخی از شرکت‌های دیگر نیز به دنبال چنین مدل فنی برای شبکه ماهواره‌ای خود هستند. 

یک شرکت ماهواره‌ای دیگر که به دنبال پرتاب نسل جدید ماهواره‌ها - البته در مدارهای بالاتر - است شرکت اینتل‌ست است که در سال ۱۹۶۴ راه‌اندازی شد است. اینتل ست هم اکنون چهار ماهواره از این دست ساخت دارد و نخستین آنها در سال ۲۰۲۵ به فضا پرتاب خواهد شد. ویژگی این ماهواره‌ها این است که گستره وسیع‌تری از سطح زمین را تحت پوشش قرار میدهد.

شرکت اینتل ست اخیرا قراردادی را با ایرکانادا و آلاسکا ایرلاین منعقد کرده که که هواپیماهای این دو شرکت را به اینترنت ماهواره‌ای متصل می‌کند. 

شرایط اقتصادی بازیگران اینترنت ماهواره‌ای

با این همه وضعیت اقتصادی اینترنت ماهواره‌ای در حال حاضر چندان رضایت بخش نیست. در سال ۲۰۱۵ زمانی که ایلان ماسک در حال پرزنت کردن رویای اینترنت ماهواره‌ای به سرمایه‌گذاران بود مدعی شده بود که استارلینک تا سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۲۰ میلیون کاربر خواهد داشت. در سپتامبر ۲۰۲۳ این شرکت اعلام کرده که یک دهم این میزان کاربر دارد و به نظر می‌رسد ارایه اینترنت ماهواره‌ای به گوشی‌های کاربران تلاش جدید ماسک برای رشد تعداد کاربران این شرکت است.
واقعیت این است که در بسیاری از نقاط جهان هم اکنون اینترنت پرسرعت در دسترس است و از این رو اینترنت ماهواره‌ای مزیت چندانی به شمار نمی‌آید و احتمالا با گسترش 5G کیفیت و سرعت دسترسی زمینی به اینترنت از این هم بهتر خواهد شد.

نکته اما این است شرکتهایی که بتوانند شبکه ارتباطی جدید فضایی ایجاد کنند مزیت‌های تازه‌ فرامرزی ایجاد خواهند کرد. 

با این حال یک تفاوت عمده بین شبکه ماهواره‌ای و شبکه زمینی ( فیبر و سیم مسی ) در این است که ماهواره‌ها عمر کمی دارند ( بین ۵ تا ۱۵ سال ) . با توجه به اینکه هزینه ساخت و پرتاب این ماهواره‌ها بالاست این مشکل وجود دارد این مدل ارتباطی سودده نباشد.

به نظر می‌رسد سال‌های پیش رو برای مشخص شدن موفقیت یا شکست این صنعت بسیار حیاتی خواهد بود.