در هفته‌های اخیر اعتراض بخش قابل ملاحظه‌ای از نمایندگان مجلس نسبت به اجرای طرح رتبه بندی معلمان و عمل به قانون آن در رسانه‌ها و محافل مختلف به گوش رسیده است. یکی از مشکلات اجرای این طرح، عدم رسیدگی و مستثنی کردن معلمان جذب شده از طریق «طرح مهرآفرین» است که در سال ۱۳۹۱ جذب شدند. حال اما دولت در زمینه رسیدگی به رتبه‌بندی معلمان جذب شده از طریق طرح مهرآفرین، آن را منوط به شرایطی از جمله آزمون کرده و آیین نامه‌ای جداگانه برای اجرای رتبه‌بندی آنان تدوین کرده است.
طرح مهرآفرین چه بود؟
در اواخر پاییز ۹۱، درحالی که مدت‌ها بود استخدام‌ها در کل کشور متوقف شده بود و معاون توسعه مدیریت وسرمایه انسانی رییس جمهور (که به جای سازمان منحل شده برنامه و بودجه عمل می‌کرد) اجازه انتشار اسامی قبول شدگان آزمون‌های استخدامی انجام شده را نمی‌داد، طرحی به نام «مهرآفرین» مطرح و براساس مصوبه جلسه هیات دولت وقت به تاریخ ۲۹/۹/۱۳۹۱ اجرایی شد.
این طرح به استناد اصول ۱۲۶ و ۱۲۷ و ۱۳۸ قانون اساسی و به استناد مواد ۱۸۱ و۱۸۶ و بند «ه» ماده ۲۲۴ قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه و بند ۱۱۲ قانون بودجه سال ۱۳۹۱ کل کشور تصویب رسید. بر اساس این طرح بالاترین مقام دستگاه اجرایی و استانداران و معاونین توسعه مدیریت و منابع انسانی آنان و یا عناوین مشابه علاوه بر دارا بودن اختیارات و مسئولیت‌های اصل ۱۲۶ قانون اساسی به عنوان نماینده ویژه رئیس جمهور موضوع اصل ۱۲۷ قانون اساسی برای اعمال اختیارات رئیس جمهور و هیئت‌وزیران در امور اداری و استخدامی اختیارات کاملی را دریافت می‌کردند.
بر این اساس وزارتخانه‌ها و کلیه استانداری‌ها موظف شدند تا با رعایت و به شرح پیوست طرح مهرآفرین، بدون نیاز به هیچ مجوزی نسبت به تبدیل وضعیت استخدامی و به‌کارگیری و جذب و استخدام افراد اقدام کنند. نحوه انتخاب داوطلبان طرح به این صورت بود که داوطلبان استخدام برای انجام مصاحبه تخصصی حداکثر به میزان ۳ برابر ظرفیت مورد نیاز از میان افرادی که حدنصاب نمره آزمون عمومی (۶۰ درصد کل نمره آزمون) را کسب کرده‌اند، به نهادها معرفی می‌شدند. تفاوت طرح مهرآفرین با آزمون‌های استخدام‌های گذشته تنها در این بود که در آن آزمون زبان و رایانه از آزمون‌های استخدامی جدید حذف شده بود.
طبق این طرح و براساس برنامه پنجم توسعه، طرح مهرآفرین قرار بود ۵۲۶ هزار نفر نیروی جدید را افراد مستعفی، اخراجی، بازنشسته پیش از موعد و بازنشسته عادی کند؛ ۵۲۶ هزارنفری که ۳۲۰ هزارنفرشان جدید نبودند، بلکه بنا تا پیش از آن در کادر دستگاه‌ها مشغول به کار بودند و با شرکت درآزمون پایگاه شغلی‌شان تثبیت می‌شد.
روند تبعیض در رتبه‌بندی
پس از آنکه اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان بر مبنای قانون برنامه ششم توسعه و افزایش حقوق معلمان بر این مبنا مطرح شد، بسیاری از معلمان نسبت به نحوه اجرای این طرح ابراز تردید کردند. از جمله معلمان نیمه رسمی (شامل نیروهای طرح مهرآفرین، مربیان قرآن و پرورشی و معلمان نهضت سواد آموزی) کسانی بودند که نسبت به اجرای این طرح از ابتدا با دیده تردید می‌نگریستند.
در همین شرایط بود که دولت اعلام کرد انبوه معلمان مشمول طرح رتبه‌بندی نیازمند اخذ آزمون برای این کار هستند. در مورد معلمان طرح مهرآفرین، این آزمون به صورت جداگانه طبق اعلام دولت قرار بود در تابستان اجرایی شود که به دلایلی که هنوز مشخص نیست، این زمان به انتهای شهریور تغییر کرد. اخیرا معاون پژوهش، برنامه ریزی و توسعه منابع آموزش و پرورش استان کرمان، از آغاز تایید اطلاعات نیروهای مشمول طرح «مهرآفرین» شرکت در آزمون تبدیل وضعیت از ۱۶ تا ۱۸ شهریور خبر داده بود، اما هنوز از برگزاری آزمون در این تاریخ خبری نیست.
علت اعتراض نمایندگان مجلس چیست؟
با طولانی شدن ماجرای حل مسئله رتبه‌بندی معلمان و دادن پاسخ روشن به معلمان مشمول طرح استخدامی مهرآفرین که یادآور کش و قوس‌ها و طولانی‌شدن‌های رسیدگی به حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی بود، صدای مجلسی‌ها بار دیگر نیز درآمد. کاظم دلخوش و حمیدرضا بابایی در صدر این مجلسی‌ها بودند و شخص محمدباقر قالیباف نیز خود پیگیر این مطالبات در قالب نامه نگاری به رئیس جمهور شد.
سیدکاظم دلخوش (نماینده مردم صومعه سرا در مجلس) در جلسه علنی نوبت صبح امروز (دوشنبه ۷ شهریورماه) مجلس در تذکری به دولت در خصوص وضعیت معلمان طرح مهرآفرین گفت: این معلمان حدود ۱۵ الی ۱۶ سال است که در آموزش و پرورش مشغول به کار هستند اما در طرح رتبه‌بندی معلمان که همه گروه‌ها تعیین تکلیف شدند، وضعیت این گروه مشخص نشده است.
رئیس مجلس پس از استماع این سخنان پاسخ داد: بخش قابل توجهی از معلمان ما (در چهارچوب این طرح) چندین سال در آموزش و پرورش مشغول هستند اما مشکلی در بحث مربوط به تطبیق در آیین‌نامه دارند که باید در اسرع وقت حل شود و ما نیز در حال پیگیری آن هستیم.
برخورد حمیدرضا حاجی بابایی (نماینده مجلس یازدهم و رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات) که خود سابقا وزیر آموزش و پرورش بوده، در جایگاه نمایندگی بسیار جدی بود. وی در کنایه‌ای به مسئولانی که اجرای طرح رتبه‌بندی را معطل اجرا و اخذ آزمون جداگانه از معلمان طرح مهرآفرین کرده‌اند و مطالبه معلمان را تا آغاز سال تحصیلی کش داده‌اند، گفت: مسئولی که برای هر پرداختی دم از آزمون گرفتن از معلم میزند اول باید خودش آزمون دهد.
وی در ادامه با اشاره به وضعیت معلمان طرح مهرآفرین به وضع سایر معلمان رسمی وزارت آموزش و پرورش اشاره کرد و افزود: پرداختهای عجیب علی‌الحساب‌های معلمان را ناراحت کرد و این اقدام در چهارچوب پرداخت علی الحساب، اصلا زیبنده فرهنگیان نبود. مشخص نیست به چه دلیل به معلمانی که سال ۱۳۹۲ پیمانی شده، فوق العاده رتبه‌بندی معلمان تعلق نگرفته است. امروزه بیش از ۷۰ هزار معلم پیمانی که در سال ۱۳۹۲ پیمانی شده و قبل از آن نیز ۶ سال سابقه معلمی داشته‌اند در دایره رتبه‌بندی قرار نگرفته‌اند، در حالی‌که برخی از آنان امروز مدیر و معاون مدرسه هستند.
دولت تجربه بلاتکلیفی نیروهای جذب شده در طرح مهرآفرین را تکرار نکند
در همین رابطه شهرام جمالی (عضو کانون صنفی معلمان البرز) با اشاره به اینکه «هنوز درباره تعداد معلمان جذب شده در این طرح و تعداد معلمانی که هنوز از قالب طرح مهرآفرین خارج نشده و استخدام دائمی نشدند آمار دقیقی در دست نیست» اظهار کرد: البته از میزان حدود نیم میلیون نفری که در قالب طرح مهرآفرین استخدام شدند، تنها درصد مشخصی از آن‌ها جذب آموزش و پرورش شدند و بخش زیادی از این میزان نیز به وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دیگر جذب شدند.
جمالی با بیان اینکه «جداسازی معلمان استخدامی قبلی از استخدامی‌های طرح مهرآفرین این امکان را برای دولت ایجاد کرده تعهدات حقوقی خود را برای کلیه معلمان اجرا نکند» گفت: مسئله معلمان طرح مهرآفرین تنها از زمان بحث اجرای رتبه‌بندی مطرح شد و تا پیش از آن چندان مورد توجه قرار نداشت زیرا بسیاری از آن‌ها پس از چند سال به صورت پیمانی و رسمی مورد استخدام قرار گرفتند.
عضو کانون صنفی معلمان گفت: متاسفانه نحوه مواجهه دولت و مشخصاً سازمان امور اداری و استخدامی با معلمان طرح مهرآفرین، مواجهه‌ای عادلانه و درشان آن‌ها نبوده است. طرح مهرآفرین مختص به آموزش و پرورش نبوده و از همان سال ۹۱ در همه وزارتخانه‌های دولت اجرا شده و براساس اظهارات مسئولان دولت، حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار نفر از این طریق جذب شده‌اند. وزیر آموزش و پرورش تعداد معلمان طرح مهرآفرین که مشمول رتبه‌بندی می‌شوند را حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار نفر ذکر کرده است که این بیشتر شامل کلیه معلمانی است که از میان جذب شدگان این طرح، هنوز تبدیل وضعیتی را نداشته‌اند. استناد آموزش و پرورش و شخص وزیر هم برای کنار گذاشتن این گروه در قانون رتبه‌بندی معلمان، مصوبه سال ۹۹ شورای عالی انقلاب فرهنگی است که آنجا گفته شده هر کس وارد آموزش و پرورش می‌شود باید آزمون داده و تعیین تکلیف شده باشد.
جمالی افزود: پرسش اینست که چرا ۹۰ درصد این نیروها بعد از ۵ سال از زمان بکارگیری آن‌ها در سایر دستگاه‌های دولتی، به شکل رسمی، تبدیل وضعیت شدند ولی ۱۰ درصدی که در آموزش و پرورش هستند با گذشت بیش از یک دهه هنوز تعیین تکلیف نشدند؟ سازمان امور اداری و استخدامی به‌جای کمک به حل مشکل این معلمان و فشار به آموزش و پرورش برای تعیین تکلیف وضعیت استخدامی آن‌ها، ترجیح داده صورت مساله را پاک کرده و آن‌ها را از مشمولان قانون رتبه‌بندی کنار بگذارند!
وی با بیان اینکه «مجلس و کمیته تطبیق قوانین مجلس خوشبختانه بحث حذف معلمان طرح مهرآفرین از اجرای طرح رتبه‌بندی را خلاف قانون رتبه‌بندی تشخیص داد» تصریح کرد: رئیس مجلس نیز اخیرا در این رابطه به رئیس جمهور نامه‌ای در این رابطه دادند که مسئله حل شود چراکه برخی اقدامات از جمله آزمون‌های مطرح شده با منطق نمی‌خواند.
این فعال صنفی حقوق معلمان با اشاره به این نکته که «طرح مهرآفرین درباره سایر دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها نیز وجود داشته و در مورد آن‌ها برخلاف آموزش و پرورش بحث آزمون برای تبدیل وضعیت و همسان‌سازی و رتبه‌بندی حقوقی اصلا مطرح نبوده است»، اضافه کرد: دولت درحال مشابه‌سازی وضعیت معلمان جذب شده در طرح مهرآفرین به وضعیت مربیان قرآن و پرورشی و معلمان نهضت سوادآموزی و سایر گروه‌های معلمی دارای مشکل استخدامی است و در این چهارچوب است که از آن‌ها دوباره می‌خواهند اخذ آزمون کنند.
عضو کانون صنفی معلمان البرز با طرح این سوال که «اگر عده‌ای در آزمون پذیرفته نشوند، آیا دولت دوباره آزمون می‌گیرد؟» افزود: این سوال شاید نوعی استفهام انکاری درون خود داشته باشد که بیشتر حاکی از آن است که دولت بیشتر مشکل تامین بودجه دارد و مسئله‌ای به نام آزمون بیشتر آدرس غلط دادن است.
جمالی با بیان اینکه «دولت فعلی مانند دولت دهم که طرح مهرآفرین را ارائه داد، بنابر گفته سخنگوی خود قصد دارد هفت هزار نفر نیروی پاره وقت برای آموزش پرورش استخدام کند» گفت: اگر دولت بخواهد دوباره مانند طرح مهرآفرین به این شیوه نیرو جذب کند و به جای آنکه به صورت روال عادی با برنامه ریزی جذب نیرو کند، انواع خاص استخدام را تعریف کند، دوباره مشکلاتی از این دست خواهیم داشت. جذب نیرویی که مدت زیادی کار کند و در نهایت به دلیل‌عدم تبدیل وضعیت اعتراض می‌کند، اقدامی اصولی و کارشناسانه نبوده و ضد امنیت شغلی است؛ به همین دلیل ما معتقدیم درب سیاست‌ها بر همان پاشنه گذشته می‌چرخد.
وی با تاکید بر اینکه «با استفاده از ماده ۲۸ و ظرفیت‌های آن و همچنین دانشگاه فرهنگیان آموزش و پرورش می‌تواند نیروهای لازم خود را بگیرد و تجربه بلاتکلیفی نیروهای جذب شده در طرح مهرآفرین را تکرار نکند» ادامه داد: قانونی موسوم به تعیین تکلیف استخدام نیروهای شرکتی در سال ۸۸ در مجلس مطرح شد که بر اساس آن قرار بود حدود ۶۰ هزار نفر از معلمان قراردادی و شرکتی در آموزش و پرورش استخدام شوند. از آن سال تاکنون این قانون ۱۲ بار اصلاحیه و الحاقیه خورده و شمار مشمولان این قانون به حدود ۲۰۰ هزار نفر رسیده است!
۹۷ درصد معلمان نسبت به نحوه اجرای رتبه‌بندی معترض‌اند
در همین موضوع اسماعیل جعفری (فعال حوزه رتبه‌بندی معلمان) نیز با اشاره به اینکه «قانون فعلی رتبه‌بندی نیازهای معلمان اعم (از استخدام عادی و طرح مهرآفرین) را پاسخ نداده است» اظهار کرد: قانون رتبه‌بندی فعلی برخلاف تبصره سوم ماده ۲۹ برنامه ششم توسعه بوده و طبق آن تبصره معلمان از نظر نوع ساختار پرداختی باید به هم‌ترازی با اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها باید برسند. قانون رتبه‌بندی فعلی نوعی سخت‌گیری از سوی دولت و مجلس به معلمان است و این مسئله درمورد معلمین مشمول طرح مهرآفرین به صورت مضاعف سخت‌گیرانه بوده است.
وی افزود: برای قانون ضعیف رتبه‌بندی یک آیین نامه ضعیف نیز نوشته شده که آن هم بسیار سخت‌گیرانه است. در ماده چهارم و تبصره سوم این آیین نامه الحاقیه‌ای آوردند که بر مبنای آن گفته شده «کسانی مشمول رتبه‌بندی می‌شوند که فرآیند استخدامی آن‌ها تکمیل باشد!». بر این مبنا شما می‌بینید دولت این تبصره را ابزاری قرار دادند تا بخش قابل توجهی از معلمان آموزش و پرورش که فرآیند استخدامی مشابه معلمان رسمی را نداشتند، از جرگه مشمولان رتبه‌بندی خارج شدند. توجیه دولت این است که در جریان استخدام معلمان طرح مهرآفرین در سال ۱۳۹۱ آزمون اخذ نشده است و به این ترتیب این افراد در حالت عادی مشمول رتبه‌بندی نمی‌شوند!
جعفری با اشاره به برخی روش‌های برای خارج کردن معلمان از بین مشمولین اجرای طرح رتبه بندی، اظهار کرد: بر طبق مصوبه سال ۱۳۹۹ استخدامی دولت در آموزش و پرورش همه نیروها برای ورود باید آزمون بدهند اما این قانون مشمول افراد جذبی بعد از این تاریخ است و هر فردی در ایران می‌داند که قانون عطف به ماسبق نمی‌شود و مشمول معلمان طرح مهرآفرین که از سال ۱۳۹۱ جذب شدند، نخواهد شد.
این فعال حقوق معلمان اضافه کرد: معلمان طرح مهرآفرین باید طبق قانون ظرف ۵ سال مورد استخدام قرار می‌گرفتند اما دولت وقت به دلیل مشکل و اختلاف نظری که با دولت قبل داشت به این وظیفه قانونی نهاد دولت عمل نکرده و بخش قابل ملاحظه‌ای از این معلمان را پس از پنج سال استخدام رسمی و ثابت نکرد. نمایندگان فعلی مجلس نیز معتقدند این معلمان قربانی لجبازی دولت قبل با دولت آقای احمدی‌نژاد به‌عنوان طراح طرح مهرآفرین شدند.
وی ادامه داد: در ماده دوم قانون رتبه‌بندی آمده است که تمامی معلمانی که مشمول طرح طبقه‌بندی هستند، مشمول رتبه‌بندی نیز می‌شوند. از جمله معلمان طرح مهرآفرین دقیقا در این ماده آمده است و بنابر این حذف یا مشروط‌سازی اجرای رتبه‌بندی برای معلمان طرح مهرآفرین یک اقدام خلاف قانون رتبه‌بندی نیز هست. کمیته تطبیق قوانین مجلس نیز در این بحث ورود کرده و اقدام دولت را خلاف قانون دانسته است. این درحالی است که باوجود عدم ارائه آمار در بسیاری از مسائل آموزش و پرورش، حداقل تعداد معلمان طرح مهرآفرین بالای ۷۲ هزار نفر است که اصلا رقم کمی در میان ۸۲۰ هزار معلم آموزش و پرورش نیست.
این کارشناس حوزه رتبه‌بندی معلمان با اشاره به چشم‌گیر نبودن رقم رتبه‌بندی اظهار کرد: کل مبلغ اختصاص داده شده برای رتبه‌بندی ۲۵ هزار میلیارد تومان است که باتوجه به جمعیت معلمان رسمی آموزش و پرورش، ماهانه ۲میلیون و ۴۰۰ هزارتومان به معلمان به‌طور متوسط اضافه می‌شود که باز هم این مبلغ معلمان را به رقم خط فقر و سبد حداقل معیشت اعلامی شورای عالی کار برای امسال نخواهد رساند.
جعفری با تاکید بر این مطلب که نیروهای جذب شده در طرح مهرآفرین عمدتا نیروهای درحال فعالیت در آموزش و پرورش بودند و در قالب حق التدریس و خرید خدمتی مشغول خدمت بودند، گفت: اگر این افراد در فرآیند عادی بدون اجرای طرح مهرآفرین هم کار می‌کردند، در همان روند در سال ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ جذب می‌شدند، و طنز تلخ ماجرا این است که برخی از دانش آموزان این معلمان خود بعد از کنکور و جذب در دانشگاه فرهنگیان یا آزمون استخدامی اکنون جذب رسمی آموزش و پرورش شدند اما معلمان طرح مهرآفرین هنوز نتوانستند در این فرآیند جذب ثابت و رسمی آموزش و پرورش شوند!
وی با ارائه نتیجه یک نظرسنجی بزرگ با جامعه ۱۰۰ هزار نفری در میان معلمان رسمی آموزش و پرورش درباره طرح رتبه‌بندی گفت: در این نظرسنجی با جامعه آماری بالا درباره نحوه اجرای آن توسط دولت، بیش از ۹۷ درصد معلمان شرکت کننده در نظرسنجی با شیوه اجرای طرح مخالفت کردند که این نشان دهنده فاصله اجرای طرح با مطالبات جامعه هدف طرح است.
این معلم یکی از هنرستان‌های منطقه محروم استان قزوین در پایان با اشاره به نزدیک بودن سال تحصیلی گفت: در شرایطی که برخلاف وعده‌ها درمورد برگزاری آزمون معلمان طرح مهرآفرین در ماه شهریور، این آزمون هنوز برگزار نشده و بسیاری از معلمان در شرایطی که هنوز مطالبات‌شان عملیاتی نشده، باید سال تحصیلی خود را به صورت حضوری برگزار کنند که این بر روحیه معلم و دانش آموز در این وضعیت معیشتی دشوار بسیار تاثیر منفی می‌گذارد.
نامه تعیین تکلیف معلمان از سوی رئیس مجلس به دولت
پس از پیگیری بسیار زیاد معلمان طرح مهرآفرین و انتقاد و اعتراض نمایندگان در پی اعلام نظر کمیته تطبیق قوانین مجلس، رئیس خانه ملت طی نامه‌ای به رئیس جمهور عملا حرف آخر را برای اصلاح اقدام دولت در زمینه اجرای رتبه‌بندی معلمان جذب شده در طرح مهرآفرین زد. متن این نامه که روز گذشته منتشر شد، به این شرح است:
حضرت حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای دکتر رئیسی
ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران
سلام علیکم؛
بازگشت به رونوشت تصویب‌نامه هیات محترم وزیران به شماره ه– ۶۰۱۵۱ ت/۸۱۸۴۳ مورخ ۱۵ مردادماه ۱۴۰۱ موضوع «اصلاح آئین نامه اجرایی قانون نظام رتبه‌بندی معلمان» متعاقب بررسی‌ها و اعلام نظر مقدماتی «هیات بررسی و تطبیق مصوبات دولت با قوانین» و مستنداً به صدور ماده واحده و تبصره ۴ الحاقی به قانون نحوه اجرا اصول ۸۵ و یکصد و سی و هشت قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اصلاحات بعدی و ماده ۱۰ آئین نامه اجرایی آن، مراتب متضمن اعلام نظر قطعی جهت اقدام لازم در مهلت مقرر قانونی و اعلام نتیجه به اینجانب ابلاغ می‌گردد. بدیهی است پس از انقضای یک هفته مهلت مقرر در قانون آن بخش از مصوبه که مورد ایراد قرار گرفته است ملغی الاثر خواهد بود.
«به رغم آنکه طبق ماده «۴۵» قانون مدیریت خدمات کشوری -مصوب ۱۳۸۶- استخدام را صرفاً شامل استخدام رسمی و پیمانی دانسته که با طی و تکمیل فرآیند استخدام عهده‌دار خدمت در دستگاه‌های اجرایی می‌گرداند، لکن به موجب تبصره ذیل ماده (۳۲) قانون مدیریت خدمات کشوری که حکم آن مجدداً در ماده (۵۲) همین قانون مورد تأکید قرار گرفته است، و از آنجا که بند «۱» ماده (۲) قانون نظام رتبه‌بندی معلمان -مصوب ۱۴۰۰-، معلمان را با وصف اعم کلمه مشمول نظام رتبه‌بندی می‌شمارد، علیهذا، حکم مقرر در بند «۳» مصوبه اصلاحی ناظر به الحاق یک تبصره به عنوان تبصره «۴» به ماده (۳) مصوبه که مقرر می‌دارد: «اجرای حکم رتبه‌بندی منوط به تکمیل استخدام مطابق قوانین و مقررات خواهد بود»، از این حیث که معلمان مشمول تبصره «۲» ماده (۳۲) و ماده (۵۲) همین قانون و دیگر موارد مانند آن را دربرنمی‌گیرد، مغایر قانون است.»
منبع: ایلنا