فردای اقتصاد: لایحه بودجه دولت نشان‌دهنده رشد ۱۶٫۷ درصدی بودجه عمومی کشور است که با توجه به تورم بالای سی درصدی موجود، عملاً می‌تواند به معنای نوعی انقباض بودجه‌ای باشد. از این مهم‌تر اما تغییرات ترکیب بودجه است. در حالی که درآمدهای پایدار -عمدتاً مالیات و تعرفه تجاری- بیش از چهل درصد افزایش خواهد یافت، درآمد نفتی پیش‌بینی‌شده حتی کمتر از سال قبل در نظر گرفته شده است.
بر اساس صحبت‌های امروز احسان خاندوزی و اطلاعاتی که پایگاه اطلاع‌رسانی دولت منتشر کرده، لایحه بودجه ۱۴۰۳ خبر از رویکرد جدی‌تر دولت برای مهار کسری بودجه می‌دهد. خاندوزی امروز گفته «با توجه به اینکه هدف اصلی دولت کنترل تورم است، در تدوین لایحه بودجه ۱۴۰۳ تلاش شد تا ارقام درآمدی بودجه به صورت واقع‌بینانه و قابل تحقق تنظیم شود.»
کاهش ناترازی درآمدها و هزینه‌های جاری در لایحه
کسری تراز عملیاتی به معنای تفاوت درآمدهای جاری با هزینه‌های جاری است. قاعدتاً راه اصلی تأمین هزینه‌های جاری که یک بخش بزرگ آن حقوق و دستمزد کارمندان دولت است، باید درآمدهای پایدار باشد که بخش اصلی آن مالیات است. چرا که درآمدهای غیرجاری مثل نفت نوسانات شدیدی دارند و احتمال این که کفاف هزینه‌های جاری پیش‌بینی‌شده را ندهند، وجود دارد. در اعداد کلی که از لایحه گفته شده ظاهراً در مجموع با افزایش درآمدهای پایدار و کاهش هزینه‌ها، کسری تراز عملیاتی بودجه پیشنهادی سال آینده نسبت به سال جاری از ۴۵۷ هزار میلیارد به ۳۰۷ هزار میلیارد تومان کاهش پیدا کرده است.
شگفتی در درآمد نفتی برآوردی
اتفاق جالب لایحه بودجه سال جدید این است که درآمد نفتی ریالی حتی نسبت به سال گذشته کمتر در نظر گرفته شده است. البته بخشی از این موضوع به این برمی‌گردد که ممکن است دولت مبنای تسعیر ارز (نرخ تبدیل ارز نفتی به ریال) را مشابه سال گذشته و مثلاً حدود ۲۸۵۰۰ تومان در نظر گرفته شده باشد. اما به هر حال از آنجا که معمولاً بخش زیادی از کسری دولت از جانب بیش‌برآورد درآمدهای نفتی به وجود می‌آیند، کاهش ریالی درآمد نفتی در لایحه بودجه ۱۴۰۳ اتفاق خوبی است. آن طور که خاندوزی گفته، صادرات نفت خام در لایحه بودجه سال آینده، روزانه یک میلیون و ۳۵۰ هزار بشکه به قیمت ۶۵ یورو به ازای هر بشکه در نظر گرفته شده است. میزان صادرات درنظرگرفته‌شده کمتر از مقادیر تخمینی فعلی نیست، هر چند که با توجه به اتفاقات سال آینده بازار نفت و تخفیف‌های احتمالی ایران در فروش نفت، قیمت میانگین پیش‌بینی‌شده ممکن است محقق نشود.
کلیات لایحه جدید بودجه چه سیگنالی می‌دهد؟
کاهش سهم نفت در بودجه و افزایش نسبت درآمدهای پایدار را می‌توان تغییر مثبتی در بودجه سال جدید حساب کرد، اما باید شروطی را در نظر گرفت. اول از همه این که معمولاً لایحه مسیر پرتلاطمی را تا تصویب در مجلس طی می‌کند و باید منتظر بود که آیا واقعاً افزایش صرفاً ۱۷ درصدی بودجه در مجلس تأیید خواهد شد؟ نکته دیگر به این موضوع برمی‌گردد احتمال بیش‌برآورد درآمدهای مالیاتی وجود دارد. کما این که در سال جاری هم درصد تحقق درآمدهای مالیاتی کمتر از سال گذشته شد. بهبود زیرساخت‌ها و نظام مالیاتی همراه با افزایش اعتماد عمومی به تحقق بهتر درآمدهای پایدار یاری می‌رساند. ضمناً هم‌زمان با کنترل مخارج بودجه لازم است سایر ناترازی‌های فرابودجه‌ای هم کاهش یابند.