بازار: مالک شریعی عضو کمیسیون انرژی مجلس در تازه‌ترین اظهارات خود گفته که گاهی اوقات برای تامین نیاز کشور از بنزین‌های بی‌کیفیت استفاده می‌شود. این ادعا در شرایطی مطرح شده که سطح بالا بودن آلودگی هوا از ابتدای هفته مدارس را تعطیل کرده است. از طرف دیگر در هفته‌های گذشته اخباری از برگشت خوردن بنزین بی‌کیفیت صادراتی به افغانستان منتشر شده بود. در این میان برخی بر این باورند که دولت برای مقابله با ناترازی، بنزین را در کشور توزیع می‌کند.
نگاهی به مواضع وزارت نفتی ها
در این میان اما جلیل سالاری معاون وزیر نفت اما ادعاهای مطرح شده نسبت به نقش مستقیم کیفیت بنزین در آلودگی هوا را رد می‌کند. او درست در روزهایی که پایتخت در آستانه خفگی قرار دارد گفته که، آلودگی هوا هیچ ارتباطی با بنزین ندارد و مربوط به میزان مصرف می‌شود.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران می‌گوید: بنزینی که توزیع می‌شود، یورو است و تقریبا به لحاظ کیفیت و عدد اکتان مشخصات بنزین یورو را دارد، در کل کلانشهرها به خصوص در تهران بنزین یورو و با بهترین کیفیت توزیع می‌شود.
جدای از این همین چند وقت پیش مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی گفته بود که بنزین معمولی که در تهران هم‌اکنون توزیع می‌شود آنقدر با کیفیت است که تقریبا با بنزین سوپر برابری می‌کند!
دردسرهای کمبود گازوییل در کشور
تهران از روز جمعه گذشته، هفته‌ای با آلودگی هوای شدید تجربه کرد. از روز جمعه مورخ ۱۰ آذر تاکنون، هوای تهران در وضعیت نارنجی و قرمز بوده است؛ هفته جاری، فعلا یکی از دوره‌های با آلودگی بالا در فصل پاییز محسوب می‌شود. بررسی وضعیت آلودگی هوا در ۷۳ روز گذشته از پاییز نشان می‌دهد، از هر چهار روز، یک روز، هوا در وضعیت نارنجی یا قرمز بوده است. این در حالی است که بررسی وضعیت شاخص SO۲ در هوای شهر تهران نشان می‌دهد، در تاریخ ۲۴ آبان، عدد مربوط به این شاخص به ۴۴ و در تاریخ ۶ آذر هم به عدد ۴۲ رسید. این شاخص نشان می‌دهد، در کنار «ذرات آلاینده با قطر کمتر از ۲.۵ میکرون در هوای تهران» که عمدتا ناشی از خودروی سواری و البته اتوبوس واحد و کامیون‌ها است، در این روزهای اخیر، «مازوت‌سوزی» به تشدید آلودگی دامن زده است.
در این میان اگر بخواهیم کمی موشکافانه به نقش دستگاه‌های مختلف در وضعیت هوای پایتخت بپردازیم بازهم به نقش شرکت پخش فرآورده‌های نفتی در مازوت سوزی نیروگاه‌ها می‌رسیم.
هرچند که مسئولان وزارت نیرو این ادعا را رد می‌کنند اما چمران رئیس شورای شهر تهران اعلام کرده در دو نیروگاه تهران از مازوت استفاده می‌شود. صرف نظر درستی و نادرستی این گفته ها، اما بدون شک دلیل عدم استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها کمبود گاز و البته گازوییل است. با این اوصاف شرکت پخش فرآورده‌های نفتی هم که متولی اصلی تامین توزیع گازوییل در کشور است، در مازوت سوزی نیروگاه‌ها هم بی‌تقصیر نیست.
فرسودگی پالایشگاه‌ها و معاون منتقدی که کاری از پیش نبرد
اما بالا بودن سن پالایشگاه‌ها و فرسودگی آنها از دیگرعوامل اصلی کیفیت پایین بنزین در کشور است. جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران که خود از منتقدان اصلی عملکرد دولت قبلی در امور پخش و پالایش بوده، در طول ۲.۵ سال گذشته که نتوانسته کاری در این حوزه انجام دهد. نه تنها تغییری در ظرفیت پالایشی کشور صورت نگرفته بلکه به دلیل سیاست گذاری‌های اشتباه مقدار استفاده از سوخت سی ان جی که سوختی پاک است هم روند کاهشی به خود گرفته است. جدای از این طرح احداث پتروپالایشگاه شهید سلیمانی هم تقریبا در حد حرف باقی مانده و هیچ پیشرفتی نداشته است.
ناگفته نماند که معاون وزیر نفت در امور پخش و پالایش آبان امسال وعده داده که با افزایش خوراک در چند پالایشگاه، ظرفیت تولید بنزین کشور روزانه ۲ میلیون لیتر و ظرفیت گازوئیل کشور روزانه ۳ تا ۳.۵ میلیون لیتر افزایش می‌یابد. برای درک بهتر از کوچکی این عدد باید بدانید که هم اکنون که خبری از مسافرت‌های جاده‌ای نبوده و مصرف در پایین‌ترین حد ممکن است، روزانه چیزی حدود ۱۱۵ میلیون لیتر بنزین سوخت می‌شود. بماند که در برخی از روزهای تابستان و ایام عید امسال مصرف از ۱۴۰ میلیون لیتر در روز هم فراتر رفته بود.
کارشناسان انرژی بر این باورند که به دلیل عدم سرمایه‌گذاری در خط تولید و تاثیر تحریم‌ها، عمده پالایشگاه‌های کشور فرسوده بوده و استهلاک وسایل آنها بسیار بالاست. این مشکلات باعث شده حتی با وجود داشتن فناوری تولید بنزین سوپر، تولید این نوع بنزین کاهش پیدا کند. فرسودگی نیز باعث شده است که در ۶ ماهه نخست ۱۴۰۲ سودآوری پالایشگاه‌ها ۲۷ درصد کاهش نشان دهد.
مجموع ۶ پالایشگاه بورسی در ۶ ماهه نخست امسال موفق شدند ۴۹۰ هزار و ۱۷۷ میلیارد تومان درآمدزایی کنند که در مقایسه با درآمد ۵۷۱ هزار و ۲۲ میلیارد تومانی نیمه نخست سال گذشته بیشتر از ۱۴ درصد کاهش داشته است
لازم به یادآوری است که مجموع ۶ پالایشگاه بورسی در ۶ ماهه نخست امسال موفق شدند ۴۹۰ هزار و ۱۷۷ میلیارد تومان درآمدزایی کنند که در مقایسه با درآمد ۵۷۱ هزار و ۲۲ میلیارد تومانی نیمه نخست سال گذشته بیشتر از ۱۴ درصد کاهش داشته است. نگاهی به صورت‌های مالی ۶ ماهه پالایشگاه‌های بورسی نشان می‌دهد در این دوره تنها دو شرکت پالایش نفت شیراز و اصفهان بودند که موفق به افزایش درآمد خود شدند. اما باید گفت این افزایش نیز رشد بسیار کمی بوده است؛ چرا که برای مثال رشد درآمد شپنا حتی به یک درصد نیز نرسیده است.
بی توجهی مسئولان به حل مسئله آلودگی هوا در شرایطی است که به گفته عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی «سالانه بیش از ۲۰ هزار تن از ساکنان ۲۷ استان کشور بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند.». جدای از این آمارهای اعلامی از طرف محمدرضا مسجدی، دبیر کل اتحادیه جهانی مبارزه با بیماری‌های ریوی حاکی از این است که «آلودگی هوا سالانه ۷ میلیارد دلار به کشور خسارت می‌رساند.» با وجود همه اینها تمامی راه‌حل‌های مقابله با آلودگی هوا به راه‌های تکراری و غیر اثر بخش ختم می‌شود.