فردای اقتصاد: هر چند که کاهش سهم نفت در لایحه بودجه ۱۴۰۳ و کنترل رشد هزینه‌های جاری می‌تواند به معنی کاهش کسری بودجه سال آینده باشد، همچنان ضعف‌های مشخصی در بیش‌برآورد درآمدها و کم‌برآورد هزینه‌ها در آن پیدا می‌شود که گزارش کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس به چند مورد مهم آن پرداخته است. این گزارش شامل نکات مهمی شامل وضعیت تحقق بودجه سال جاری، تغییرات لایحه و نهایتاً پیش‌بینی‌هایی از میزان عدم تحقق لایحه بودجه ۱۴۰۳ است.
چقدر بودجه برای واردات کالاهای اساسی پیش‌بینی شده؟
به گزارش کمیسیون بودجه، دولت برای سال ۱۴۰۳ در بخش فروش نفت خام و میعانات گازی با فروش روزانه ۱/۳۵۰/۰۰۰ بشکه با قیمت ۶۵ یورو (۷۱ دلار) و نرخ هر دلار ۲۸۵/۰۰۰ ریال برای تامین کالاهای اساسی به میزان ۱۵ میلیارد دلار و سایر کالاها به نرخ هر دلار ۳۹۵/۰۰۰ ریال به میزان ۳ میلیارد دلار پیش‌بینی نموده است و بابت خالص صادرات گاز نیز به میزان ۱۱ میلیارد متر مکعب در سال به قیمت ۳۲ سنت، مبلغ حدود ۱/۶ میلیارد دلار پیش‌بینی کرده است.
طبق این گزارش، علت کاهش میزان درآمد نفتی پیش‌بینی شده در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال ۱۴۰۲ کاهش مقدار صادرات نفت خام و میعانات گازی از ۱.۵ میلیون بشکه در روز به ۱.۳۵ میلیون بشکه و مبلغ قیمت هر بشکه از ۸۵ دلار به ۷۱ دلار است که در نهایت با کسر سهم صندوق توسعه ملی از ۴۲ درصد به ۴۰ درصد و افزایش نرخ تسعیر ارز جمعاً مبلغ ۵۸۳ هزارمیلیارد تومان در این ردیف پیش‌بینی شده است. بنابراین با توجه به پیش‌بینی کاهش میانگین قیمت نفتی در سال پیش رو این اقدام برای کاهش کسری از این ناحیه انجام شده است.
کسری دائمی در واگذاری دارایی‌های دولت
نکته اشاره‌شده دیگر به عدم تحقق ۸۴ درصدی واگذاری دارایی‌های دولت در سال جاری مربوط است. برای فروش و واگذاری اموال منقول و غیرمنقول در سال ۱۴۰۲ مبلغ ۱۲۸ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود که تا پایان سال، تنها ۲۰ هزارمیلیارد تومان تحقق را نشان می‌دهد که با ۸۴ درصد عدم تحقق روبرو خواهد شد. برای سال ۱۴۰۳ مبلغ ۶۲ هزارمیلیارد تومان پیش‌بینی شده است. بر این اساس، با وجود نصف‌شدن پیش‌بینی دولت در لایحه ۱۴۰۳ نسبت به بودجه سال قبل، باز هم امکان عدم تحقق بالا پیش‌بینی شده است. این نکته وقتی مهم‌تر می‌شود که برخی مخالفان لایحه امروز در مجلس می‌گفتند دولت باید به جای افزایش پنجاه درصدی مالیات، درآمد بیشتری را از ناحیه مولدسازی و فروش دارایی‌ها پی بگیرد. در حالی که به نظر می‌رسد در عمل همین مقداری که در بودجه‌های سالانه قرار می‌گیرد هم اکثراً تحقق نمی‌یابد.
همچنین در خصوص واگذاری سهام شرکت‌های دولتی و دریافت اقساط سال‌های قبل، در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ مبلغ ۱۰۶ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود که عملکرد آن تنها ۲۸ هزارمیلیارد تومان (حدود %۷۴ عدم وصول) است. برای سال ۱۴۰۳ مبلغ ۶۰ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده که حدود %۴۳ کاهش نشان می‌دهد؛ علت عدم وصول منابع سال ۱۴۰۲ عدم واگذاری سهام در سال جاری است.
کسری بودجه یارانه‌ها ادامه‌دار است
یکی از نقاط ضعف جدی کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۳ به بودجه یارانه‌ها مربوط است. کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با توجه به عملکرد ۸ ماهه قانون بودجه سال ۱۴۰۲ برآورد کرده به علت عدم تحقق منابع حاصل از صادرات فرآورده‌های نفتی از جمله بنزین، حدود ۱۳۰ هزار میلیارد تومان کسری منابع در این بخش وجود خواهد داشت؛ مضافاً بابت خرید گندم نیز حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان بیش از مبلغ پیش‌بینی شده، پرداخت گردیده است. بنابراین حداقل ۱۸۰ همت کسری در بودجه امسال یارانه‌ها وجود دارد.
نکته دیگری که گزارش مطرح کرده این است که قیمت حامل‌های انرژی از جمله بنزین، نفت گاز نسبت به سال قبل ثابت فرض گردیده و از طرفی میانگین مصرف داخلی روزانه حدود ۱۱۷ میلیون لیتر بنزین و نفت گاز است که بیشتر از ظرفیت تولیدی پالایشگاه‌ها است، لذا منابع صادراتی این فرآورده‌ها محقق نخواهد شد. از سوی دیگر، با توجه به افزایش حداقل %۲۰ به رقم پرداختی خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی و پیش‌بینی حدود ۹ هزار میلیارد تومان بابت پرداخت کالابرگ الکترونیکی با افزایش %۱۰ منابع، برآورد منابع مورد نیاز روشن نیست.
در واقع با اشاراتی که گزارش کمیسیون دارد، به نظر می‌رسد هزینه‌های بودجه یارانه‌ها (که جدا از بودجه عمومی برایش مقدار منابع و مصارف مشخص می‌شود) فراتر از ده درصد زیاد خواهند شد و از طرف دیگر، شانس زیادی برای افزایش منابع وجود ندارد. در این وضعیت، کسری آن می‌تواند حتی از سال گذشته هم بیشتر شود.
کسری احتمالی بودجه ۱۴۰۲
ظاهراً گزارش‌های دولت به مجلس حکایت از این دارد که قانون بودجه سال ۱۴۰۲ بالغ بر ۴۰۰ هزار میلیارد تومان عدم تحقق را نشان می‌دهد؛ در سال جاری مبلغ ۲۰۰ هزار میلیارد تومان از محل مجوز خاص بابت برداشت از محل منابع صندوق توسعه ملی و مبلغ ۲۰۰ هزار میلیارد تومان آن از محل صرفه‌جویی و عدم تخصیص اعتبارات تامین می‌گردد. نظر گزارش درباره لایحه بودجه سال آینده این است که با توجه به منابع لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ و برآورد اعتبارات هزینه‌ای به میزان ۱۸۰۳ هزار میلیارد تومان، در سال آینده اعتبارات پرسنلی کارکنان و حقوق بازنشستگان و سایر مزایای آن‌ها با مشکل روبرو خواهد شد و از طرفی کاهش اعتبارات تملک دارائی‌های سرمایه‌ای نسبت به سال ۱۴۰۲ احتمال کسری بودجه‌ای بالغ بر ۱۵۰ هزار میلیارد تومان را به دنبال خواهد داشت.
برای مطالعه گزارش کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس درباره لایحه بودجه ۱۴۰۳ کلیک کنید