فردای اقتصاد: مدتی است که شاخص دلار (DXY) به دلیل سیاست‌های انقباضی فدرال رزرو به صعود خود ادامه می‌دهد و سقف‌های ۲۰ ساله را نیز به ثبت رسانده است که باعث ایجاد سوالاتی می‌شود. محرک این رشد چشمگیر چیست؟ افزایش قدرت دلار در مقابل دیگر ارزها چه پیامدهایی می‌تواند داشته باشد؟
هفته نامه اکونومیست در شماره جدید خود، تعبیرات جالبی را درباره دلار به کار می‌برد، برای مثال: «تمیزترین پیراهن در سبد لباسشویی»، «مرد یک چشم در پادشاهی نابینایان». به نظر می‌رسد که هیچکس دلار را دوست ندارد و این بیزاری در حال افزایش است. شاخص دلار که در برابر ۶ ارز اصلی سنجیده می‌شود، حالا در بالاترین سطح ۲۰ سال گذشته خود قرار دارد و ارزهای استرلینگ، یورو و ین نیز ضعیف‌ترین عملکردها را در مقابل دلار داشته‌اند. این موضوع از کجا ناشی می‌شود و چه چیزی دلار را به سمت بالا می‌کشاند؟
دلار؛ پناهگاهی در ناآرامی‌ها
بخش زیادی از افزایش ارتفاع اخیر شاخص دلار، منعکس‌کننده تفاوت در سیاست پولی است. در آغاز سال ۲۰۲۲، فدرال رزرو برای مقابله با تورم مصمم‌تر از قبل شد و افزایش‌های نرخ بهره طی چند مرحله، دلار را به ارزی پربازده تبدیل کرد. نرخ‌های بهره بالا باعث جذب سرمایه جهانی می‌شود که به نوبه خود محرک مهمی برای افزایش شاخص دلار بوده است.
دلار نیز پناهگاهی در زمان ناآرامی‌ها به شمار می‌رود و سرمایه‌گذارانی که ترسیده‌اند، تمایل دارند به ارز دست پیدا کنند تا با کمترین ضرر از نااطمینانی ایجاد شده عبور کنند. البته در سال جاری روند قیمت انرژی نیز در این موضوع بسیار تاثیرگذار بود. قیمت بالای نفت و گاز عموما برای واردکنندگان انرژی مانند قاره اروپا اتفاق ناگواری محسوب می‌شود اما برای صادرکنندگان آن مانند آمریکا خوب است. از همین رو تعداد انگشت‌شماری از ارزهایی که در سال جاری با دلار همگام بوده یا از آن سبقت گرفته‌اند، ارز کشورهای تولیدکننده انرژی هستند. بنابراین به طور خلاصه می‌توان گفت مدت‌هاست که دلار به عنوان ارز اصلی شناخته می‌شود.
گل به خودی ارزها در مقابل دلار
در کنار سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی آمریکا که موجب افزایش قدرت ارز این کشور شده است، اقتصاد دیگر قاره‌ها و کشورها وضعیت مناسبی را دنبال نمی‌کنند اروپا در حال نزدیک شدن به رکود است. شاخص مدیران خرید (PMI) نشان می‌دهد که اقتصاد حوزه یورو در ماه آگوست کوچکتر شده است.
شاید چیزی که کمتر به آن توجه شده باشد، روند رو به کاهش اقتصاد قاره آسیاست. رشد کند صادرات، جدیدترین نگرانی برای اقتصاد چین به شمار می‌رود که به دلیل سیاست‌های این کشور برای مقابله با کووید-۱۹ کاهش یافته است. ضعف چین در دیگر کشورهای آسیاسی نیز خودنمایی می‌کند برای مثال تولید صنعتی کره جنوبی، تایوان و ژاپن نیز در ماه جولای به شدت کاهش یافته بود، سفارشات صادراتی نسبت به قبل کمتر شد و ارز این کشورها در برابر دلار ارزش خود را از دست دادند. هرچند که اخیرا از سمت سیاستگذاران ژاپنی و چینی شنیده می‌شود که احتمالا اقدامات جدیدی در راستای حمایت از ارز کشورهایشان صورت خواهد گرفت.
مخاطرات افزایش قدرت دلار
پس از مرور این نکات سوالی که پیش می‌آید این است که چرا افزایش قدرت دلار مشکل‌آفرین است؟ در حقیقت، قدرت این موضوع در درمان رشد نامتعادل جهانی است زیرا به صادرکنندگان اروپایی و آسیایی نسبت به تولیدکنندگان داخلی آمریکا برتری می‌دهد و بازار قوی آمریکا محلی برای تولیدکنندگان خارجی خواهد شد. در سمتی دیگر اما یک دلار قوی اوضاع را بدتر می‌کند. این موضوع اعتبار جهانی را کاهش می‌دهد زیرا کشورها و شرکت‌های بیرون از مرزهای آمریکا با دلار وام می‌گیرند و زمانی که ارزش دلار افزایش می‌یابد، بازپرداخت بدهی‌ها از محل درآمدهای ارزی گرانتر از قبل می‌نشیند.
برای بسیاری از اقتصادهای نوظهور، هزینه بالاتر استقراض دلاری بر افزایش صادرات آن‌ها غلبه می‌کند و چالش‌های زیادی را برای آن‌ها ایجاد کرده است. استیو انگلنر از بانک استاندارد چاتلر در این رابطه می‌گوید: «قدرت دلار حتی ممکن است برای کشورهای ثروتمند نیز یک موهبت نباشد. صادرکنندگان در اروپا به دلیل اختلالات انرژی در تنگنا قرار دارند، بنابراین نمی‌توانند از مزیت رقابتی کامل از نرخ ارز مطلوب بهره ببرند.»
دلار چه زمانی ضعیف می‌شود؟
برای تضعیف دلار در شرایط کنونی سه شرط مهم وجود دارد. در ابتدا باید شکاف رشد جهانی کاهش یابد. فرود سریع اقتصاد آمریکا کارساز نیست و یک رکود همزمان در تمام مناطق جهان فقط جرقه‌ای به امنیت دلار می‌زند. آنچه مورد نیاز است بهبود چشم‌انداز رشد در خارج از آمریکاست. شرط دوم کاهش سریع فشار قیمت و دستمزد در آمریکاست. این موضوع به فدرال رزرو اجازه می‌دهد تا ترمز پولی را کاهش دهد و تا حدودی ترمز افزایش‌های اخیر شاخص دلار را بکشد. شرط سوم نیز به دور شرط ابتدایی مربوط است؛ دلار ضعیف‌تر نیازمند نوعی خبر خوب در مورد انرژی جهانی است. بدون این موضوع بعید به نظر می‌رسد که اروپا بتواند شکاف رشد خود را با آمریکا کاهش دهد.
با بررسی نکات ذکر شده، به نظر می‌رسد که هیچ یک از این شرایط به زودی برآورده نشود و تا زمانی که این موضوع ادامه یابد، دلار قدرتمند نیز باقی خواهد ماند اما نباید فراموش کرد که اصلی‌ترین دلیل این موضوع ضعیف بودن دیگر ارزها مانند یورو و ین بوده است.