فردای اقتصاد: امروز روز بسیار مهمی برای اقتصاد جهانی و همچنین بازارهای مالی خواهد بود که می‌تواند چشم‌انداز چندین ماهه بازارها را دستخوش تغییرات جدی کند. امروز (۲۱ سپتامبر) راس ساعت ۲۲:۳۰ به وقت تهران، نشست فدرال برای تصمیم‌گیری در ارتباط با افزایش بعدی نرخ بهره برگزار خواهد شد و سرمایه‌گذاران در سرتاسر دنیا نگاه ویژه‌ای به این موضوع خواهند داشت.
از زمان شروع طغیان‌گری غول تورم در اقتصادهای بزرگ جهان و افزایش ماهانه این موضوع، بانک‌های مرکزی کشورهای توسعه یافته و در صدر آن‌ها فدرال رزرو آمریکا، شروع به اقدامات جدی و سیاست‌های انقباضی کردند تا به نوعی به جنگ با این بیماری اقتصادی بپردازند. سخنان اخیر روسای بانک‌های مرکزی از جمله جروم پاول از فدرال رزرو، نشان می‌دهد که این موضوع با وجود تاثیرگذاری اندکی که طی دو ماه گذشته داشته است، همچنان مسیری طولانی را در پیش دارد.
نتایج این اقدامات سیاسی اما تنها در کنترل تورم خلاصه نمی‌شود و می‌تواند تبعاتی منفی نیز داشته باشد. اصلی‌ترین نگرانی از این بابت احتمال ورود اقتصاد جهانی به یک دوره رکودی است که برخی از شاخص‌ها نیز تاحدودی این موضوع را نشان می‌دهند اما با این وجود به نظر می‌رسد که فعلا اولویت اصلی سیاستگذاران اقتصادی تنها کنترل تورم و رسیدن به هدف ۲ درصدی باشد. آن‌ها همه‌چیز را برای رسیدن به ثبات فدا خواهند کرد زیرا اقتصادهای بزرگ دنیا مدت‌هاست به این نتیجه رسیده‌اند که رشد و توسعه اقتصادی در گرو ثبات اقتصادی خواهد بود.
تورمی که کار را سخت کرد
پس از کاهش قیمت انرژی و غذا طی دو ماه گذشته و همچنین نزول ۰.۶ درصدی تورم در ماه جولای، انتظار می‌رفت که این متغیر در ماه آگوست نیز با کاهش خوبی همراه شود اما ثبت عدد ۸.۳ درصدی برای تورم سالانه در آن ماه که ۰.۲ درصد بالاتر از انتظارات بود، تمامی محاسبات را برهم زد.
نکته مهمی که در تورم ماه آگوست خودنمایی می‌کرد، افزایش شاخص قیمت مصرف‌کننده هسته (Core CPI) بود. این شاخص که نشان‌دهنده تغییر سطح قیمت‌ها بدون دو متغیر انرژی و غذاست، نشان داد که وضعیت تورم در آمریکا کمی نگران‌کننده‌تر از چیزی است که انتظار می‌رفت. همین موضوع باعث شد که سیاستگذاران با جدیت بیشتری نسبت به قبل به آن نگاه کنند. تا قبل از انتشار تورم ماه آگوست، پیش‌بینی‌ها از احتمال یک افزایش ۰.۵ یا ۰.۷۵ درصدی در نشست پیش رو صحبت می‌کردند اما پس از آن انتظارات تغییر کرد و اکنون صحبت از افزایش ۰.۷۵ یا یک درصدی در میان است.
تولد تدریجی یک رکود؟
همانطور که اشاره شد، اقدامات و سیاست‌های انقباضی طی ماه‌های گذشته تا حدودی باعث شده است که اقتصاد جهانی به سمت یک دوره رکود احتمالی حرکت کند. برای مثال اگر به شاخص‌های مدیران خرید یا همان PMI در بسیاری از کشورهای اروپایی نگاهی بیاندازیم، مشخص است که وضعیت تولید و خدمات نسبت به ماه‌های گذشته ضعیف‌تر شده‌اند. از سمت دیگر کشورهای آسیایی نیز وضعیت مناسب دنبال نمی‌شود. چین که به عنوان بزرگترین مصرف‌کننده کامودیتی دنیا شناخته می‌شود، با اتخاذ سیاست‌های کووید-صفر، تقاضا را تا حد زیادی کاهش داده است و اقتصاد این کشور شرایط سختی را دنبال می‌کند. در اقتصاد دیگر کشورهای این قاره همچون ژاپن و کره جنوبی نیز وضیعت مشابهی دنبال می‌شود و اقتصاد درحال کوچکتر شدن است.
در این بین نرخ اوراق قرضه دو ساله آمریکا نیز طی روزهای گذشته به پیشواز نشست فدرال رزرو رفته و نرخ سررسید آن افزایش قابل توجهی داشته است. افزایش نرخ اوراق ۲ ساله به این معناست که سرمایه‌گذاران انتظار افزایش‌های بیشتر نرخ بهره را دارند و سرمایه‌گذاری بلندمدت را به کوتاه‌مدت ترجیح می‌دهند. همانطور که در نمودار زیر پیداست، نرخ این اوراق پس از گذشت ۱۵ سال بار دیگر به مرز ۴ درصد رسید که از اکتبر ۲۰۰۷ بی‌سابقه بود. نکته جالب توجه اینجاست که در سال ۲۰۰۸ اقتصاد جهانی وارد رکود سنگینی شد و حالا این موضوع نگرانی بابت احتمال تکرار این خاطره را افزایش داده است.
مقصد بعدی نرخ بهره آمریکا کجاست؟
به هرحال امروز راس ساعت ۲۲:۳۰ به وقت تهران نشست بعدی فدرال رزرو برگزار می‌شود و تصمیمی که در آنجا گرفته خواهد شد، می‌تواند سرنوشت اقتصاد و بازارهای مالی را مشخص کند. بانک مرکزی آمریکا تاکنون طی ۴ مرحله افزایش، نرخ بهره را به ۲.۵ درصد رسانده است و اکنون صحبت از یک افزایش ۰.۷۵ یا یک درصدی به میان می‌آید که نرخ بهره را به ۳.۲۵ یا ۳.۵ درصد می‌رساند. این اعداد از اوایل سال ۲۰۰۸ بی‌سابقه بوده است.
در این نشست، علاوه بر افزایش نرخ بهره، پیش‌بینی‌های این نرخ را برای سال ۲۰۲۵ نیز معرفی خواهد کرد. این روزها همه انتظار دارند که نرخ بهره ترمینال برای سال ۲۰۲۲ حدود ۴ درصد باشد و برای سال ۲۰۲۳ نیز در همین حدود باقی بماند اما آنچه فراتر از این انتظارات باشد، ممکن است تاثیر زیادی بر بازارها بگذارد. انتشار تصمیمات فدرال رزرو برای نرخ بهره سال‌های آینده می‌تواند چشم‌انداز خوبی را از آینده مخابره کند و می‌توان مدت زمان تداوم سیاست‌های انقباضی را نیز مشاهده کرد. از همین رو باید در انتظار واکنش‌های مهم و جدی بازارها به نشست امروز بانک مرکزی ایالات متحده آمریکا باشیم.