مارکس روزی نوشت دین افیون توده هاست. اما قرن بیستم ما شاهد آیینی بودیم که پیامبرش مارکس، انجیلش مانیفست حزب کمونیست و کشیشان آن روشنفکران بودند. پس از تجربه قرن بیستم به نظر می‌رسد حرف مارکس غلط و آنچه آرون گفت درست باشد: مارکسیسم افیون روشنفکران است.

پس از جنگ جهانی دوم روشنفکران غربی که عمدتاً مارکسیست بودند از استالین و شوروی قهرمان اسطوره­ای ساختند؛ «عمو جو» در نزد ایشان قهرمان جنگ بود. در فرانسه این شرایط حتی بیشتر از بقیه جاها نمود داشت. در میان اما، ریمون آرون فرانسوی با نگارش کتاب افیون روشنفکران اقدام به رسوا سازی روشنفکران طرفدار شوروی کرد. کسانی چون سارتر به اتهام زنی و ناسزاگویی ازریمون آرون پرداختند اما او بنا به تعهد وجدانی خود به آزادی، به دفاع از آزادی پرداخت. در این قسمت از برنامه کتاب فردا به بررسی آراء ریمون آرون در مواجهه با روشنفکران کمونیست با حضور اشکان زارع پرداخته‌ایم.