فردای اقتصاد: جنگ روسیه و اوکراین و تنش میان مسکو و غرب وارد فاز جدیدی شده و دو جبهه جدید در این جنگ گشوده شده‌است.
در حالی که روسیه امروز رفراندوم جدایی چهار استان شرقی اوکراین که شامل ۱۵ درصد خاک این کشور می‌شود را آغاز کرده، آمریکا، اروپا و دبیرکل سازمان ملل به سخنان پوتین درباره استفاده از سلاح اتمی برای دفاع از سرزمین خود واکنش نشان داده‌است.
«همه‌پرسی» روسیه در مناطقی از شرق اوکراین که که تحت کنترل نیروهای روسی است، امروز، جمعه آغاز شد.
در این همه‌پرسی که اوکراین و متحدان غربی این کشور آن‌را محکوم کرده‌اند، مردم در دونتسک، لوهانسک، خرسون و همچنین ژاپوریژژیا در خصوص الحاق به خاک روسیه پای صندوق‌های رای می‌روند. این چهار استان، معادل ۱۵ درصد از خاک اوکراین را تشکیل می‌دهند. این همه پرسی قرار است تا روز سه‌شنبه پنجم مهر ادامه یابد.
هیچ کشور یا سازمان بین‌المللی این کارزار سیاسی را به رسمیت نمی‌شناسد. مقام‌های منصوب روسیه در این مناطق، مسئول برگزاری «رفراندوم» هستند.
به گزارش رویترز، در استان‌های اوکراین که روسیه در آنها «رفراندوم» را آغاز کرده، خروج مردم از شهر محل زندگی‌شان تا پایان «همه‌پرسی» در روز پنجم مهر «ممنوع» شده و روسای کارخانه‌ها و نهادها دستوراتی را از سوی روسیه به کارکنان ابلاغ کرده‌اند که اگر رای ندهند، از کار اخراج خواهند شد.
ولادمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه پیش از این فراخوان اجباری جذب حدود ۳۰۰ هزار نیروی ذخیره برای پیوستن به ارتش این کشور را اعلام کرده بود. اقدامی که با مخالفت‌های گسترده در سراسر این کشور رو به رو شده بود. روسیه چندین ماه است که اعلام کرده قصد دارد در چندین منطقه از خاک اوکراین را تحت کنترل خود در آورده همه‌پرسی برگزار کند.
به گزارش خبرگزاری روسی تاس، در مناطق شرقی دونتسک و لوهانسک ساکنان باید تصمیم بگیرند که از پیوستن به جمهوری فدرال روسیه حمایت می‌کنند یا خیر. در رای‌گیری که در مناطق خرسون و ژاپوریژژیا برگزار می‌شود این سوال روی برگه‌های رای نوشته شده است؟ «آیا طرفدار جدایی از اوکراین، تشکیل کشور مستقل توسط این منطقه و پیوستن آن به فدراسیون روسیه هستید؟»
ایتارتاس گزارش داده که با توجه به کمبود تجهیزات فنی قرار است رای‌گیری به صورت سنتی و با استفاده از برگه‌های کاغذ صورت گیرد و خبری از رای‌گیری الکترونیکی نخواهد بود.
لئونید پاسچنیک، رهبر جمهوری خودخوانده مردم لوهانسک، به تاس گفت که مردم این منطقه از سال ۲۰۱۴ منتظر برگزاری این همه‌پرسی بوده‌اند و آن را «رویای مشترک و آینده مشترک ما» خواند.
اما ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، همه‌پرسی‌ها را «مضحک» دانست و متحدان غربی این کشور را به دلیل محکومیت اقدامات روسیه مورد ستایش قرار داد. زلنسکی در سخنرانی خود در روز پنجشنبه گفت: «من از همه کسانی که در جهان از ما حمایت کردند و به وضوح دروغ دیگر روسیه را محکوم کردند سپاسگزارم.»
زلنسکی تاکید کرده که «همه‌پرسی» ذره‌ای از عزم مدافعان اوکراین کم نخواهد کرد.
ولادمیر پوتین پیشتر تاکید کرده‌بود که مسکو از همه ابزارها برای حفاظت از قلمرو خود استفاده خواهد کرد.
همچنین دیمیتری مدودف رئیس جمهوری پیشین این کشور هم تهدید کرده که مسکو برای دفاع از سرزمین‌هایی که به روسیه ملحق خواهند شد از هر سلاحی استفاده خواهد کرد. او همچنین پیش‌بینی کرد که پس از برگزاری همه‌پرسی، این مناطق به خاک روسیه اضافه خواهند شد.
واکنش غرب
دبیرکل سازمان ملل، روسای جمهوری آمریکا و فرانسه، پیمان «ناتو»، اتحادیه اروپا، سازمان «امنیت و همکاری اروپا» و شمار زیادی از سران و نهادهای دیگر جهانی درشبانه‌روز اخیر «همه‌پرسی» روسیه را به شدت مورد انتقاد قرار داده‌اند و مدعی شده‌اند که نتایج آن پیشاپیش «ساختگی» است.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا روز پنجشنبه ۲۲ سپتامبر در نشست شورای امنیت سازمان ملل با انتقاد از این اقدام روسیه، آن را «ساختگی» خواند و افزود: «ما اینجا جمع شده‌ایم تا از نظم بین‌المللی حمایت کنیم. هیچ کشوری نمی‌تواند مرزهای دیگری را با زور تغییر دهد. ما همچنان در دفاع از حاکمیت اوکراین که بخشی از حفاظت از نظم بین‌المللی است متعهد هستیم.»
در مقابل، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، روز اول مهر گفت که مسکو «از آغاز «عملیات ویژه» گفته بود که مردم این سرزمین‌ها باید خود درباره سرنوشت خویش تصمیم بگیرند و همه وضعیت جاری تایید می‌کند که آنها خواهان آن هستند که خود ارباب زندگی‌شان باشند.»
روسیه هشت سال پیش نیز پس از تسلط بر شبه جزیره کریمه در جنوب اوکراین، با برگزاری «همه‌پرسی» مدعی شد که «۹۷ درصد» خواهان حکومت روسی و ملحق شدن به فدراسیون روسیه بوده‌اند. روسیه هنوز بر کریمه مسلط است.
خطر درگیری نظامی
همزمان و در پی سخنان اخیر رئیس جمهور روسیه در مورد توان کشورش برای کاربرد سلاح هسته‌ای، دبیرکل سازمان ملل متحد، این گونه تهدیدها را مورد انتقاد کرد و آن را امری «کاملا غیر قابل قبول» نامید.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، روز پنجشنبه، ۳۱ شهریور، در نشست شورای امنیت این سازمان گفت تصور یک درگیری با استفاده از احتمال سلاح هسته‌ای که زمانی غیر قابل تصور بود، اکنون به یک موضوع مورد بحث تبدیل شده‌است.
ولادیمیر پوتین در روز چهارشنبه هنگام اعلام «بسیج محدود» مردم روسیه برای شرکت در جبهه‌های جنگ اوکراین به صراحت تهدید استفاده از سلاح هسته‌ای را مطرح کرد. پوتین همچنین تاکید کرد که درباره استفاده از سلاح اتمی بلوف نمی‌زند.
روسیه که در آغاز یورش نظامی‌اش به اوکراین، در واکنش به حمایت کشورهای غربی از مدافعان اوکراینی، به طور تلویحی احتمال توسل به جنگ‌افزار «تاکتیکی» را مطرح کرده بود، در هفته‌های اخیر پیاپی تاکید داشت که غرب در مورد این امر «اغراق» کرده و کشورش قصدی در این زمینه ندارد.
پوتین اما روز ۳۰ شهریور به تهدید بی‌پرده سلاح هسته‌ای در صورتی که «تمامیت ارضی» کشورش با خطر روبه‌رو شود متوسل شد.
جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا هم تهدید ولادیمیر پوتین را «گستاخانه» توصیف کرد و به او هشدار داده که این کار را نکند، زیرا صحنه را کاملا تغییر خواهد داد و آمریکا متناسب با آن، واکنش نشان خواهد داد.
شمار سلاح‌های «تاکتیکی» روسیه معلوم نیست اما این کشور شش هزار و ششصد کلاهک اتمی دارد که ظاهرا تا اوایل بهار هزار و پانصد کلاهک به دلایل فنی از رده خارج شده اما بقیه آن می‌تواند مورد استفاده باشد.
بر اساس گزارش‌های اطلاعاتی عمومی و در دسترس، دست‌کم هزار و دویست کلاهک هسته‌ای روسیه به روی موشک‌ها سوار و آماده است و ۶۰۰ کلاهک دیگر نیز هر لحظه قابل پرتاب از جنگنده‌ها هستند.
تهدیدهای واضح این هفته رهبر روسیه در جریان مباحثات روز پنجشنبه شورای امنیت، که با ریاست وزیر خارجه فرانسه برگزار شد، به طور گسترده مورد انتقاد واقع شد.
وانگ یی، وزیر خارجه چین، نیز که از سخنرانان نشست بود، هیچ نوع حمایت لفظی از روسیه، که تصور می‌رفت چین آن را متحد خود بداند، بیان نکرد.
ولادیمیر پوتین هفته گذشته در اجلاس شانگهای در ازبکستان تایید کرد که رئیس جمهوری چین درباره جنگ روسیه در اوکراین «سوال‌ها و نگرانی‌هایی» دارد. آن سخنان رئیس جمهوری روسیه به وجود شکاف میان مسکو و پکن بر سر جنگ روسیه در اوکراین تعبیر شد.
چین و همچنین هند، که آن کشور نیز دارای روابط حسنه با مسکو بود، از ارسال تجهیزات نظامی به روسیه خودداری کرده‌اند.
درخواست زلنسکی از روس‌ها
از سوی دیگر، ولودیمیر زلسنکی، رئیس جمهوری اوکراین در واکنش به فرمان همتای روسی خود برای بسیج بخشی از نیروهای ذخیره ارتش، شهروندان روسیه را به مقاومت در برابر این برنامه فراخواند.
ولودیمیر زلنسکی در یک پیام ویئویی که شامگاه پنجشنبه، ۲۲ سپتامبر منتشر شد به زبان روسی از جوانان روس خواست به این فرمان اعتراض کنند؛ علیه آن مبارزه کنند؛ بگریزند؛ زیرا در غیر این صورت به عنوان اسیر جنگی به زندان‌های اوکراین خواهند افتاد.
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه روز چهارشنبه اعلام کرد فرمان «بسیج نسبی» افراد ذخیره نیروهای مسلح را امضاء کرده است.
به گفته سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه، فرمان پوتین برای بسیج حدود ۳۰۰ هزار نفر از نیروهای ذخیره این کشور است. یکی از هدف‌های این اقدام، فراهم کردن زمینه "آزادسازی" منطقه دونباس در شرق اوکراین عنوان می‌شود.
زلنسکی در تازه‌ترین پیام ویدئویی خود مدعی شده‌است که از آغاز حمله روسیه به خاک اوکراین در ۲۴ فوریه امسال تا کنون حدود ۵۵ هزار نظامی روسی در جبهه‌های جنگ کشته شده‌اند.
این در حالی است که وزیر دفاع روسیه روز گذشته گفت که تعداد سربازان روسی که در هفت ماه گذشته در جنگ اوکراین کشته شده‌اند، فقط اندکی کمتر از شش هزار نفر است.
فرمان بسیج بخشی از نیروهای ذخیره با اعتراض‌های گسترده‌ای روبرو شده و مطابق گزارش‌ها تنها در نخستین شب پس از صدور این فرمان، حدود هزار و ۲۰۰ معترض روسی بازداشت شده‌اند.
هفته‌نامه آلمانی «فوکوس» روز پنجشنبه در گزارشی ادعا کرد که در پی صدور این فرمان پوتین،«تعداد بی‌شماری» شهروند روس به کشورهای همسایه گریخته‌اند تا به جبهه‌های جنگ اعزام نشوند.
زلنسکی خطاب به مردم روسیه، آنها را همدست «جنایت‌ها، کشتارها و شکنجه‌ها» علیه شهروندان اوکراین خواند زیرا به گفته او در ماه‌های گذشته "سکوت کرده و همچنان سکوت می‌کنند".
او خطاب به مادران و همسران کسانی که به خدمت سربازی فراخوانده شده‌اند نیز گفت: «شک نکنید که فرزندان رهبران شما در جنگ علیه اوکراین شرکت نمی‌کنند. تصمیم‌گیرندگان در کشور شما از فرزندانشان محافظت می‌کنند اما فرزندان شما حتی دفن هم نمی‌شوند.»
در همین حال، شماری از سیاستمداران آلمانی خواستار تسهیل پذیرش کسانی شده‌اند که از خدمت اجباری در ارتش روسیه خودداری و از این کشور فرار می‌کنند.
ایرنه میالیک، مدیر اجرایی فراکسیون حزب سبزها در پارلمان فدرال آلمان (بوندس‌تاگ) به روزنامه «راینیشن پست» می‌گوید کسانی که نمی‌خواهند در جنگ تجاوزکارانه پوتین علیه اوکراین که ناقض حقوق بین‌الملل است، شرکت کنند و از روسیه فرار می‌کنند، باید بتوانند به آلمان پناهنده شوند.
دیرک ویزه، معاون رئیس فراکسیون حزب سوسیال دموکرات در بوندس‌تاگ نیز با اشاره به قوانین موجود در آلمان برای موافقت با تقاضای پناهندگی، به این روزنامه گفته که تنها مجازات‌های تشدید شده برای کسانی که از تن دادن به بسیج نیرو برای ارتش سر باز می‌زنند، برای اخذ پناهندگی از آلمان کافی است.
چنین درخواست‌هایی از پشتیبانی محافظه‌کاران پارلمان فدرال آلمان هم برخوردار است. رئیس بزرگترین فراکسیون پارلمانی اپوزیسیون معتقد است صدور "ویزای انسان‌دوستانه" برای افراد یاد شده باید تسهیل و شامل سربازانی که به طور آشکار مقابل رژیم پوتین ایستادگی می‌کنند، نیز بشود.
برای جزییات بیشتر کلیک کنید:
پوتین بسیج عمومی اعلام کرد
اردوغان: پوتین به دنبال پایان جنگ اوکراین است