ایسنا: پس از اعلام نتایج انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری و راه‌یابی مسعود پزشکیان و سعید جلیلی به عنوان دو نامزد برتر به دور دوم انتخابات، برنامه‌ها و سیاست‌های دو رقیب نهایی برای تصاحب کرسی ریاست جمهوری، در مرکز توجه اکثریت عموم قرار دارد. اینکه هر نامزد چه برنامه‌ای برای مدیریت شرایط اقتصادی کشور داشته و تفکر و نگاه اقتصادی وی در میان جامعه چه جایگاهی دارد، بی شک بر انتخاب رأی دهندگان در شرایط و وضعیت فعلی اقتصاد کشور نقش مهمی دارد.
برنامه‌های اقتصادی مسعود پزشکیان و سعید جلیلی از کلیدواژه‌های متفاوتی تشکیل شده است اما هر دو بر واقعیت وجود تورم در اقتصاد کشور و تلاش برای کاهش تورم و افزایش رشد اقصادی کشور تاکید دارند. با این حال، برنامه‌های دو رقیب برای کاهش تورم، رشد اقتصادی، رفع تحریم‌ها و روش‌های کاهش آن متفاوت است و در اکثر موارد رویکردهایی کاملا متضاد در میان برنامه‌های آنها برای یک هدف واحد مشاهده می‌شود. در این گزارش به تشریح دیدگاه‌های اقتصادی مسعود پزشکیان و برنامه‌های اقتصادی وی پرداخته شده است.
رشد اقتصادی بدون ارتباط با جهان محقق نمی‌شود
به عقیده مسعود پزشکیان، بدون ارتباط مناسب و سازنده با دنیا به رشد اقتصادی هشت درصدی نمی‌رسیم و امکان ندارد بدون ارتباط یا باز کردن مرزهای کشور با دولت‌های منطقه و دنیا به رشد اقتصادی هشت درصدی مورد اشاره در برنامه هفتم توسعه، دست یابیم. برای رشد هشت درصدی سالانه ۲۰۰ میلیارد دلار پول و سرمایه نیاز است که تهیه آن در حالت عادی غیر ممکن است.
پزشکیان درباره برنامه‌هایش در خصوص رشد اقتصادی مورد اشاره در برنامه هفتم نیز گفت: اگر می‌خواهیم به رشد برسیم باید سرمایه‌گذاری انجام دهیم زیرا بدون سرمایه‌گذاری نه اشتغال ایجاد می‌شود و نه تولید افزایش می‌یابد؛ سرمایه‌گذاری به این بستگی دارد که ما چه محدوده‌ای از بازار را در نظر می‌گیریم. آیا فقط کشور را می‌بینیم یا اینکه منطقه را نیز در نظر می‌گیریم؟ هرچقدر دید ما وسیع‌تر باشد طبیعی است رشد افزایش بیشتری را تجربه می‌کند.
اشتغال و تولید بدون سرمایه‌گذاری ممکن نیست
وی راهکار دستیابی به رشد را در عمل به سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری دانست و گفت: برای این منظور باید دو کار صورت بگیرد؛ گام اول مشارکت مردم و به صحنه کشیدن آنها در اقتصاد و سپس شکستن یخ اختلاف میان دولت و مردم است؛ الان بین مردم و دولت شکاف ایجاد شده است و باید مردم را در صحنه نگه داریم؛ باید مغزها، استعدادها و نیروهای نخبه‌ای که به دلیل رفتارهای ما در حال خروج از کشور هستند را در کشور نگه داریم، چرا که این افراد کسانی هستند که ما را به رشد مورد نظر برسانند.
به گفته پزشکیان، باید به تولید کنندکان، اتاق بازرگانی و مشارکت‌کنندگان در تولید میدان دهیم و دست‌شان باز باشد تا کار کنند؛ نباید بدن تولید کننده بلرزد که فردا قرار است چه بلایی بر سر او بیاید.
انتساب افراد فاقد مهارت عامل تحقق تنها ۲۵ تا ۳۰ درصد برنامه هفتم
مسعود پزشکیان در رابطه با اجرای قانون و تحقق اهداف ذکر شده در قانون با به چالش کشیدن ایجاد قوانین جدید و عدم اجرای قوانین قبلی گفت: رئیس جمهور قرار نیست برنامه جدیدی بنویسد و سیاست جدیدی در کشور اجرا کند بلکه سیاست‌های کلی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری روشن و مشخص است و برنامه‌های توسعه نیز وجود دارد بنابراین هر دولتی که سرکار آمد باید برنامه‌های موجود را عملی و اجرایی کند.
وی بر این باور است که اگر ۲۵ تا ۳۰ درصد برنامه ششم توسعه محقق شده دلیلش این بوده که افرادی اجرای کار را بر عهده داشتند که از برنامه خبر نداشتند و هدف و سیاست را پیگیری نمی‌کردند و فاقد مهارت و علم اجرای کار بودند.
تناسبی میان نرخ دستمزدها و تورم وجود ندارد
این نامزد انتخابات ریاست جمهوری با اشاره به موضوع تفاوت میان نرخ دستمزد و تورم معتقد است در حقوق‌هایی که امروز به کارگران و کارمندان پرداخت می‌شود تورم ۴۰ درصد است اما در بهترین شرایط افزایش حقوق‌ها تنها ۲۰ درصد است که با این روند نمی‌توان به رشد اقتصادی دست یافت. تورم یک عامل غیر مستقیم در خالی شدن جیب مردم است امروز و کارمندان و بازنشستگان شرمسار خانواده‌های خود هستند؛ چراکه نمی‌توانند زندگی خود را با این روند تورمی ادامه دهند.
پزشکیان با صراحت تاکید می‌کند: باید حقوق با تورم همسان باشد. این موضوع در قانون مجلس وجود ندارد و معترضان نیز از ما اجرای قانون را می‌خواهند. به خاطر لایحه دولت و منابع تعریفی دولت همیشه کسری وجود دارد و به خاطر عدم جبران این موضوع اجرا نمی‌شود. دولت باید درآمدزایی کند و وقتی درآمد ندارد نباید تعهدی بدهد که نمی‌تواند آن را انجام دهد.
۸۵ درصد اقتصاد کشور دولتی است
وی با بیان اینکه ۸۵ درصد اقتصاد دولتی است که منافع خود را دنبال می‌کند، افزود: وقتی مبارزه با فساد رخ می‌دهد که دیوان سالاری و تعارض منافع نباشد؛ در این صورت همه چیز شفاف می‌شود. بنابراین، بزرگ‌ترین فساد در کشور ناکارآمدی است و دیوان سالاری و فساد و ضعف در اقتصاد در این جا رخ می‌دهد.
مخالف با قیمت گذاری دستوری
پزشکیان در گفته‌های خود بر مخالف با اقتصاد دستوری تاکید کرده و معتقد است که اگر قرار باشد اقتصاد به صورت دستوری پیش رود، سرمایه‌گذار از سرمایه‌گذاری و تولیدکننده هم از تولید دست کشیده و منصرف می‌شود.
وی می‌گوید: مگر می‌شود وقتی قیمت نهایی یک محصول برای تولیدکننده ۱۰ واحد (برای نمونه) تمام می‌شود، به او دستور بدهیم که با قیمت ۸ واحد محصول خود را به فروش برساند و اینکه الان قیمت در کارخانه‌های خودروسازی و بازار آزاد متفاوت است، به خاطر دستوری بودن اقتصاد است.
وضعیت بورس و ارز رانتی
مسعود پزشکیان از ارز ۴۲۰۰ تومانی به عنوان رانت یاد می‌کند. وی معتقد است که این ارز در اختیار هر کس قرار بگیرد باعث ایجاد رانت می‌شود و اگر قرار است دولت پول بدهد و یک عده با رانت، پول را در جای دیگری خرج کنند، همان بهتر که این کار انجام نشود و می‌گوید در رابطه با موضوع ارز، مخالف هر نوع ارز غیر آزاد هستم. ما در شرایط تروم هستیم و در عین حال قیمت دلار ثابت بود که این وضعیت یعنی هرکس که می‌توانست دلار بگیرد، رانت ایجاد می‌کرد.
وضعیت ارز ترجیحی مبحث دیگری بود که پزشکیان یادآور شد و ادامه داد: استناد گزارش رئیس کل بانک مرکزی در ۳۰ فروردین ۱۴۰۳ این بوده که ۲۰ میلیارد دلار ارز به قیمت ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان فروخته شده و ۵۰ میلیارد دلار ارز به نرخ زیر ۴۰ هزار تومان توزیع شده است که معنای این حرف آن است نزدیک به ۶۰۰ الی هزار همت پول به عده‌ای رانت داده‌ایم.
انتقادات جدید از وضعیت بورس
مسعود پزشکیان در رابطه با بورس بیشتر متکی به نظر کارشناسان است و می‌گوید برنامه‌ام برای بازار بورس در وهله اول شنیدن سخن کارشناسان طبق شواهد علمی است.
وی همچنین در صفحه توئیتری خود وضعیت بازار سرمایه را به باد انتقاد گرفت و نوشت: «بورس اوراق بهادار بدترین دوران خود را در چهارسال گذشته سپری کرده است. مشکل بورس همان مشکل اقتصادی کشور است. دخالت ناروای دولت در کسب و کارها و تحریم‌های بین‌المللی. قرار بود مشکل بورس سه روزه حل شود اما بحران سه سال کامل ادامه یافت. برای حمایت از بورس نرخ خوراک صنایع را چندبرابر کردند و مصوبه را دو ماه در کشوی معاون اول نگه داشتند تا نورچشمی‌ها فرصت کافی برای خالی کردن پرتفویشان داشته باشند. اینطور شد که سقوط بزرگ اردیبهشت ۱۴۰۲ شکل گرفت.»
دلیل گم شدن پول در کشور عدم شفافیت داده‌هاست
وی با تاکید بر لزوم شفافیت داده‌ها در کشور گفت: اگر داده‌ها در کشور شفاف شود به راحتی می‌توان جلوی قاچاق، زمین خواری، رانت و رشوه را گرفت. من معتقدم که باید FATF داخلی پیاده کنیم و حداقل کاری کنیم که در کشور ما پول گم نشود. علت گم شدن پول در کشور به دلیل عدم شفافیت در داده‌ها است، این در حالیست که قوانین مربوط به این موضوع نیز وجود دارد.
افزایش بدهی دولت به بانک مرکزی در چند سال اخیر
این نامزد انتخابات ریاست جمهوری در یک میزگرد تلویزیونی با اشاره به شاخص‌های اقتصادی کشور گفت: به استناد من بانک مرکزی، مرکز مدیریت بدهی‌های دولت وزارت اقتصاد و همچنین سازمان برنامه و بودجه و مرکز آمار کشور است؛ بدهی دولت به بانک مرکزی از آغاز سال ۱۴۰۰ تا بهمن از ۱۱۵ همت به ۳۰۲ همت رسیده است یعنی ما ۱۸۷ همت افزایش بدهی داریم؛ همچنین بدهی دولت به بانک‌ها از همان سال از ۴۱۶ همت به ۸۱۹ یعنی نزدیک به دو برابر رسیده است. انتشار اوراق مالی طی این سال‌ها ۷۵۲ همت یعنی دو برابر آن‌چه که در شهریور ۱۴۰۰ وجود داشته است.
پزشکیان با اشاره به نرخ تورم بیش از ۴۰ درصد در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ با اعلام تورم برخی اقلام پروتئینی، گفت: تورم گوشت قرمز و سفید در ۱۴۰۳، ۷۹.۲ درصد و گوشت ماکیان ۸۰ درصد و ماهی ۶۳ درصد بوده‌است؛ از سوی دیگر رشد اقتصادی کشور در گروه کشاورزی منفی ۲.۲ درصد، گروه صنایع و معادن بدون نفت منفی نیم درصد و استخراج نفت و گاز طبیعی ۲۰ درصد بوده است.
لزوم واردات خودروهای کم مصرف در صورت افزایش قیمت بنزین
این نامزد ریاست جمهوری این را که می‌گویند او موافق بنزین ۲۰ هزار تومانی است اطلاعات غلط دانسته و می‌گوید هر مداخله و هر تصمیمی برای مردم با نظر آنان خواهد بود. اگر روزی قیمت بنزین بالا رود باید ماشین‌هایی وارد کنیم که کم مصرف هستند و مردم را مجبور به خرید ماشین‌هایی با مصرف سوخت بالا نکنیم. این گونه خودروسازان به خود می‌آیند. بنزین بیت المال و برای همه است. چرا کسی که در روستا و حاشیه شهر است نباید از یارانه بنزین بهره مند شود؟
می‌توان به هر نفر ۱۰ میلیون تومان یارانه داد
مسعود پزشکیان با ارائه‌ی نمودارهای اقتصادی، مصرف دهک‌های پایین و بالای جامعه در رابطه با یارانه‌های انرژی و بنزین را وحشتناک توصیف کرد. او معتقد است که اختلاف بسیاری میان دهک‌های بالا و پایین وجود دارد؛ به کسانی که توانمند هستند، بیشتر امکانات داده شده و به آن‌هایی که ضعیف‌ترند، تخصیص کمتری صورت گرفته است. همچنین وضعیت جمعیت زیر خط فقر بدتر شده که بهتر نشده است. از سوی دیگر مناطق در حاشیه و مرزها به شدت وضعیت نامناسبی دارند؛ لذا برای آنکه بخواهیم این بی عدالتی را اصلاح کنیم، بایستی اولویت نخست را پیدا کنیم.
پزشکیان معتقد است به راحتی می‌توان نفری ۱۰ میلیون تومان یارانه پرداخت کرد؛ اما لازمه‌ی آن، مدیریت تورم و شاخص‌ها، انسجام داخلی، کنار گذاشتن دعواها و رسیدن به زبان و نگاه مشترک و همچنین دیدن مردم محروم است؛ اگر ما وضعیت رشد اقتصاد و اشتغال را درست نکنیم و مشکلات‌مان را با دنیا حل نکنیم، راه به جایی نخواهیم برد.
پیگیری توسعه کشور اولویت است
این نامزد انتخابات در یک میزگرد تلویزیونی با اشاره به نقش سیاست خارجی در اقتصاد و موضع تحریم‌های بین‌المللی گفت: در سیاست خارجی دولت احتمالی خود، شعارهای دهن پر کن که جیب مردم را خالی کند نمی‌دهم. شعاری که مردم را از قافله توسعه عقب اندازد نمی‌دهم. در سیاست خارجی، توسعه کشور را پیگیری می‌کنم. می‌خواهم از زندگی حداقلی و صرفا تامین معیشت بخور نمیر به یک زندگی رضایت بخش و شایسته مردم ایران برسیم.
هر زمانی که قصد مذاکره داشتیم نرخ تورم پایین آمد
پزشکیان می‌گوید: نمی‌خواهم مردم مدام چشمشان به اخبار باشد تا ببینند بیشتر تحریم می‌شویم یا نمی‌شویم، فردا نرخ دلار بالا می‌رود یا پایین می‌آید. ما می‌خواهیم از هوش مصنوعی تا بهترین صنعت جهانی را به مردم خود ارائه دهیم. ما برای بر طرف کردن مشکلات مردم به همت و انسجام ملی و گشایش خارجی نیاز داریم. در رابطه با موضوع رشد اقتصادی و مسئله تحریم، هر زمانی که خواستیم توافق کنیم، نرخ تورم پایین آمد و نرخ رشد اقتصادی بالا رفت و هر زمانی هم قصد نداشتیم توافق کنیم، نرخ رشد اقتصادی کاهش و نرخ تورم افزایش یافته است.
دست پر در مذاکره بعد از عملیات موشکی
وی معتقد است: اگر بتوانیم تحریم‌ها را برطرف کنیم، مردم می‌توانند راحت زندگی کنند. هیچ استناد علمی در دنیا وجود ندارد که بگوید کشوری در تحریم بوده و اقتصاد آن رشد کرده است. امروز بعد از ماجرای حملات موشکی به اسرائیل و نشان دادن اقتدار کشور و نظام می‌توانیم با دست بالا بر روی میز مذاکره بنشینیم. با این حال از زمان جنگ جهانی دوم تا امروز، هیچ کشوری بدون سرمایه گذاری خارجی و صادرات نتوانسته رشد اقتصادی داشته باشد.
با اعمال فیلترینگ بسیاری از مشاغل را از دست داده‌ایم
این نامزد اصلاح‌طلب مطابق انتظار، در بخش از صحبت‌های خود درخصوص اینترنت گفت: با اعمال فیلترینگ بسیاری از مشاغل را از دست داده‌ایم و زندگی میلیون‌ها انسان به هم ریخت. او با اشاره به رونق کاسبی فروشندگان فیلترشکن گفت: توییتر محل آموزش است می‌توانیم بسیاری از علوم را از آنجا یاد بگیریم. اگر من رئیس جمهور شوم قطعا در مقابل ممنوعیت‌هایی که اعمال شده و موجب عصبانیت شده و موجب تخریب بسیاری از مشاغلی که در فضای مجازی وجود داشت شده است، می‌ایستم؛ این به معنای آن نیست که اگر قرار است در بحران‌های خاصی مداخله شود، مداخله‌ای نشود؛ این مداخلات انجام خواهد شد.
نفت، گاز و وضعیت ژئوپلیتیکی از مزیت‌های امروز اقتصاد کشور
مسعود پزشکیان، بر مزیت‌های اقتصادی کشور به عنوان فرصت توسعه اقتصادی تاکید دارد و می‌گوید: نفت، گاز و همچنین وضعیت ژئوپلیتیکی از مزیت‌های امروز اقتصاد کشور است، درحالیکه ما می‌توانستیم در منطقه ترانزیت شرق به غرب باشیم و بیشترین مزیت را در گردشگری و نفت و گاز برای مردم و کشور به ارمغان آوریم اما نتوانستیم این کار را انجام دهیم؛ به این دلیل که هم با خودمان دعوا داریم هم با کسانی که در همسایگی ما هستند.
از تولیدکنندگان بپرسید که آیا برجام و FATF را بد می‌دانند یا خیر
وی در رابطه با موضوع پیامدهای اقتصادی برجام و FATF معتقد است: یک نفر از اتاق بازرگانان سوال کند و ببیند که آیا این افراد برجام و FATF را بد می‌دانند یا خوب. اینکه عده‌ای به اسم کارشناسان نشستند و آنها را توجیه کرده‌اند بحث جدایی است اما با اعضای اتاق بازرگانی صحبت کنند و ببینند که چه بلایی بر سر تولید کنندگان و سرمایه‌گذاران ما آمده است؛ اعضای اتاق بازرگانی در جلسه با من می‌گفتند که ما نمی‌توانیم با این روند ادامه دهیم حال این‌ها می‌گویند که ما ادامه می‌دهیم.
زیان در میادین مشترک
این کاندیدای کرسی ریاست جمهوری در رابطه با عدم بهره برداری مناسب از میادین مشترک انرژی کشور می‌گوید: همین الان ما که در دنیا در زمینه گاز و نفت جمعا اول هستیم در زمستان گاز نداریم به مردم بدهیم و تابستان نیز برق آنها را قطع می‌کنیم. بگویند که ما چقدر در حال ضرر کردن در میادین مشترک هستیم؟ قطر، عمان، امارات و کویت در میادین مشترک سهم خود را می‌برند اما ما اصلا عین خیالمان نیست و از این سمت می‌گوییم که فلان شرکت‌ها می‌خواستند با ما فلان کار را بکنند.
نتیجه
در نهایت اگر بخواهیم محورها و دیدگاه‌های اقتصادی مسعود پزشکیان اصلاح طلب که برای اولین بار است در رقابت‌های ریاست جمهوری حضور دارد را به صورت خلاصه تشریح کنیم، ارتباطات مناسب و سازنده با دنیا برای رفع یا کاهش تحریم‌ها، افزایش سرمایه گذاری خارجی برای تحقق رشد اقتصادی و اجرای قوانین به جای ایجاد قوانین جدید، بیش از دیگر محورها مطرح شده و در اولویت برنامه‌های اقتصادی وی قرار دارد.