ایلنا: پروفسور «مانوج پانت»، استاد دانشگاه، تحلیل‌گر امور اقتصادی، نویسنده و معاون انستیتو تجارت خارجه هند است. آنچه در پی می‌آید گفت‌وگوی خبرنگار ایلنا با این پژوهشگر درباره ابعاد روابط تجاری میان دهلی‌نو و تهران است:
چرا هند با وجود توافق چابهار و توافق کریدور شمال-جنوب با ایران اخیرا محموله‌های خود را از سمت پاکستان به افغانستان و از سمت گرجستان به روسیه ارسال می‌کند؟
بخشی از قضیه این است که از یک سو ایران با تحریم‌هایی از سوی جامعه بین‌المللی روبه‌رو است. این قضیه سبب می‌شود که نقل‌وانتقال پول از و به ایران دچار مشکل‌هایی شود. بنابراین این قضیه خود سبب می‌شود که تجارت با مشکل روبه‌رو شود. در نهایت اما یکی دیگر از مشکلات روندی است که این مسیر به خود گرفته است. برای مثال، سازوکار جاده‌ها در برخی مناطق آنچنان کیفیت مناسبی ندارد که بتوان روی آن‌ها حساب کرد. با این همه، این کریدور طی سه ماه گذشته در جریان تحریم‌های غرب علیه مسکو پس از جنگ اوکراین، حجم بیشتری از تجارت میان هند و روسیه از طریق ایران را تسهیل کرده است.
نباید از یاد برد که شبکه کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب، کوتاه‌ترین مسیر ارتباطی بین روسیه و هند را پیش می‌کشد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که این مسیر مهم و تاثیرگذار همچنین هزینه حمل و نقل بین دو کشور را حدود ۳۰ درصد کاهش می‌دهد.
با این همه، باید از این مسیر بهره‌برداری بیشتری کرد و دو طرف باید تلاش کنند به سازوکاری مناسب در این زمینه دست یابند. در نهایت، بهبود و توسعه این مسیر به سود همه است و باید در این جهت حرکت کرد.
تبادل اصلی تجاری میان ایران و هند در صورت برداشته شدن تحریم‌ها و به نتیجه رسیدن مذاکرات احیای برجام چه خواهد بود؟
راستش را بخواهید نفت بیشترین اهمیت را در تبادلات تجاری میان هند و ایران دارد. پس از سال‌ها تحریم، برخی مسیرهای تجاری با مشکلات جدی روبه‌رو شده است که البته باید روی آن‌ها کار کرده و در صورت عقد مجدد توافق هسته‌ای، آن‌ها را احیا کرد. اما در این زمینه، طی این مدت، پیشنهاد چندانی از سوی ایران برای هند مطرح نشده است. در زمینه صادرات خودرو به ایران نیز تا جایی که من می‌دانم پیشنهاد ملموس و عملی از سوی تهران مطرح نشده است.
اگر تحریم‌ها برداشته شوند، می‌توان این روند را تغییر داد. در سال ۲۰۱۸، ایران بیش از ۳۱۵ میلیون دلار کود به هند صادر کرد. اما این روند طی سال‌های بعد کاهش داشت. به طور کلی طی سال مالی ۲۰۲۰-۲۰۲۱ روابط تجاری میان ایران و هند دو میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار برآورد شده است. این رقم در قیاس با سال مالی ۲۰۱۹-۲۰۲۰ کاهشی ۵۶ درصدی را شاهد بوده است. از آغاز سال ۲۰۲۲ این روند حتی روندی کاهشی نیز داشته است. بنابراین همانطور که قبلا هم گفتم، باید منتظر نتایج بود اما می‌توان به آینده امید داشت!
آیا درگیری‌ها در اوکراین می‌تواند سبب شود که کشوری چون هند بتواند پیشرفت بیشتری داشته و جایگاه خود در میان کشورهای برتر جهان را ارتقا دهد؟
گمان نمی‌کنم جنگ اوکراین در زمینه تغییر معادلات اقتصادی چندان تاثیرگذار باشد. از یک سو، شاهد آن بودیم که روبل برخلاف تصور بسیاری از کشورها چندان ضربه ندید و کرملین توانست آن را مهار کند. البته برخی معتقدند که تاثیر این درگیری‌ها در آینده بیشتر آشکار می‌شود، اما در نهایت تا به اینجای کار که مسکو به‌خوبی توانسته از پس امور بربیاید. همچنین نگرانی‌ها از گردش غلات و دانه‌های خوراکی نیز با میانجی‌گری ترکیه کم‌وبیش دیگر محلی از اعراب ندارد و این روزها شاهد آن هستیم که کشتی‌های غلات اوکراین در حال پهلوگیری در بنادر بسیاری از کشورها هستند. بنابراین به نظر من نباید چنین تصور کرد که جنگ در اوکراین تمامی معادلات اقتصادی را دستخوش تغییر بنیادین خواهد کرد.
نکته دیگر این است که جنگ اوکراین به نظر من بیشتر جنگی سیاسی است تا اقتصادی. بنابراین بعید می‌دانم که کشوری بتواند آنچنان از این نزاع به نفع سود اقتصادی خودش و بالا آمدن در نردبان قدرت‌های مالی بهره ببرد. هند نیز نمی‌تواند چنین کند. نتیجه نهایی جنگ اوکراین این خواهد بود که شکاف میان کشورهای دموکراتیک و غیردموکراتیک بیشتر و بیشتر خواهد شد.