فردای اقتصاد: مدت‌هاست که بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری جهانی خود را در بند جنگ بین فدرال رزرو و اژدهای تورم می‌بینند. جنگی که برنده آن مدام در حال تغییر است و هنوز نمی‌توان به طور قطعی از آینده آن صحبت کرد. طی دو سال گذشته بازارها نوسانات سنگینی را تجربه کردند و پس از ثبت سقف‌های جدید، اکنون درحال کاهش به سمت میانگین‌های ۱۰ ساله خود هستند و هنوز چشم‌انداز مساعدی برای آن‌ها دیده نمی‌شود.
بازارهای جهانی سهام و کالایی فردا در اولین روز کاری هفته جدید میلادی کار خود را بار دیگر از سر می‌گیرند و تفاوت این هفته با هفته‌های قبل، کوله‌باری از آمارهاست که بازارها همراه با خود آورده‌اند تا مسیر پیش روی خود را رقم بزنند. هفته گذشته مهم‌ترین آماری که منتشر شد و نگاه ویژه‌ای به آن دوخته شده بود، وضعیت بازار کار ایالات متحده بود که برخلاف انتظارات ظاهر شد. در ادامه به بررسی مهم‌ترین این آمارها و سیگنالی که به اقتصاد جهانی مخابره کرده‌اند، خواهیم پرداخت.
خبر بد کاهش بیکاری برای فدرال رزرو
همانطور که اشاره شد، روز جمعه آمار بازار کار آمریکا منتشر شد و برخلاف انتظارات و برنامه‌های فدرال رزرو، شاهد بهبود آن برای ماه سپتامبر بودیم. در ماه آگوست نرخ بیکاری با افزایش ماهانه ۰.۲ درصدی همراه شده بود و انتظار کارشناسان نیز برای ماه سپتامبر عددی به همین میزان بود اما برخلاف انتظارات نرخ بیکاری ایالات متحده در ماه سپتامبر با کاهش ۰.۲ درصدی به ۳.۵ درصد بازگشت تا باز هم در کف خود از سال ۱۹۶۹ میلادی قرار بگیرد. این موضوع نشان داد که تلاش‌های فدرال رزرو و ۵ مرحله افزایش نرخ بهره طی ماه‌های اخیر همچنان نتوانسته است بر بازار کار تاثیر بگذارد و میزان مصرف از این منظر همچنان بالاست.
این اما تمام ماجرا نبود و آمار دستمزد ساعتی بر شدت این خبر بد برای بانک مرکزی ایالات متحده افزود. دستمزد ساعتی کارگران آمریکایی در ماه سپتامبر ۰.۳ درصد نسبت به ماه قبل افزایش یافت و نسبت به مدت مشابه سال گذشته نیز رشد ۵ درصدی را نشان می‌دهد. این موضوع خود می‌تواند به تشدید تورم در ماه‌های آینده بیانجامد و فدرال رزرو را درگیر یک مارپیچ دستمزد-تورم کند.
در این رابطه ران هترینک اقتصاددان ارشد شرکت Lightcast اعتقاد دارد: «نرخ بیکاری پایین قبلا احساس خوبی داشت اما اکنون شرایط تغییر کرده است. درحال حاضر هرکسی که دنبال کار بگردد پیدا می‌کند اما ما در شرایطی قرار گرفته‌ایم که نرخ بیکاری پایین‌تر می‌تواند به تشدید تورم در ماه‌های آینده منجر شود.»
در سمت مقابل اما جفری روچ، اقتصاددان ارشد شرکت LPL Financial معتقد است: «افزایش حقوق و دستمزد در ماه سپتامبر امیدی را به وجود آورده است که بازار کار به قدری قدرت دارد که می‌تواند در مقابل انقباضات پولی مقاومت کند. این موضوع می‌تواند به همان داستان «فرود نرم» و به دور از شکست اقتصادی منجر شود و اگر فدرال رزرو شرایط را سخت‌تر نکند، این فرود نرم در دسترس خواهد بود.»
تلاش‌ها برای کاهش مصرف ناکام ماند؟
یکی از آمارهای مورد توجه فدرال رزرو که بعضا از شاخص قیمت مصرف کننده و تورم نیز از اهمیت بالاتری برای این سازمان برخوردار است، شاخص مخارج مصرف شخصی یا همان Personal Consumption Expenditure (به اختصار PCE) است که در اوایل هفته گذشته برای ماه آگوست منتشر شد. این شاخص به خوبی نشان می‌دهد که وضعیت مصرف در سطح اقتصاد به چه شکل است و هم‌زمان می‌تواند سیگنالی از وضعیت تورمی و رکودی اقتصاد را مخابره کند.
افزایش ۰.۳ درصدی این شاخص و ثبت عدد ۴.۹ درصدی در ماه آگوست به خوبی نشان داد که شرایط مصرف و تورم پیچیده‌تر از چیزی است که کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند. ثبت عدد بالاتر از انتظار برای این شاخص نشان می‌دهد تورم همچنان در سطوح بالایی قرار دارد و پایین آوردن آن نیز کار سختی خواهد بود. از آنجا که هدف اصلی فدرال رزرو نیز از افزایش نرخ بهره کاهش مصرف و تقاضا است تا به این واسطه بتواند تورم را کاهش دهد، به نظر می‌رسد باید تداوم رقابت بانک مرکزی و اژدهای تورم در ماه‌های آینده باشیم.
در کنار این مسائل اما تاکنون صحبت‌های زیادی در رابطه با احتمال ورود اقتصاد جهانی به یک دوره رکودی را شنیده‌ایم و حتی سران فدرال رزرو نیز تاکنون چندین مرتبه بر آن تاکید کرده‌اند. آمارهای بیکاری و مخارج مصرف شخصی که تاکنون نه تنها نشانه‌ای از رکود را نمایش نداده‌اند بلکه وضعیت رو به بهبودی را نیز مخابره می‌کنند اما در برخی شاخص‌ها نیز سیگنال‌هایی از تضعیف اقتصاد مخابره می‌شود که شاخص مدیران خرید (PMI) یکی از همان‌هاست.
زنگ خطر در تولیدات آمریکا
اوایل هفته گذشته بود که شاخص مدیران خرید بخش تولیدی برای اکثر کشورهای اروپایی و حوزه یورو منتشر شد و ثبت اعداد زیر ۵۰ برای اکثریت کشورها به خوبی نشان داد که قاره سبز درحال تجربه دوران سختی در اقتصاد خود است و وضعیت تولید روند رو به افولی را نسبت به ماه‌های گذشته سپری می‌کند. اما اواسط هفته بود که این شاخص برای کشور آمریکا نیز منتشر شد و درحالی که پیش‌بینی‌ها عدد ۵۲.۵ واحد را هدف گرفته بودند، ثبت عدد ۵۰.۹ واحدی زنگ خطری جدی را برای وضعیت تولید ایالات متحده به صدا درآورد تا در کنار آمارهایی که همچنان در سطوح بالایی قرار دارند، شاخص PMI سیگنال رکودی خود را مخابره کند. همانطور که در نمودار زیر پیداست، این شاخص در آمریکا طی ماه‌های گذشته با وجود حفظ محدوده بالای ۵۰ واحد، روندی نزولی را تجربه می‌کند و در صورت تداوم شرایط کنونی ممکن است به زیر این مرز رفته و تولید کاهش یابد.
از این رو پیش‌بینی‌ها بار دیگر از یک افزایش ۰.۷۵ درصدی برای نرخ بهره آمریکا در نشست بعدی فدرال رزرو خبر می‌دهند که نرخ بهره را در این کشور به ۴ درصد خواهد رساند و به جنگی تمام عیار تبدیل خواهد شد البته در هفته پیش جاری و در روز پنجشنبه نرخ تورم ماه سپتامبر نیز منتشر می‌شود و اگر این نرخ تفاوت فاحشی با عدد ۸.۱ درصد مورد انتظار داشته باشد، شرایط می‌تواند تغییر کند. از همین رو انتظار می‌رود که بازارهای جهانی سهام و کالایی در هفته پیش روی خود احتمال کاهش را بیشتر از رشد احساس کنند. البته برخی کامودیتی‌ها مانند نفت شرایط متفاوتی را دنبال می‌کنند و احتمال افزایش قیمت برای آن‌ها دیده می‌شود.