فردای اقتصاد: شاخص «زیست‌پذیری شهرها» که توسط اکونومیست منتشر می‌شود، شاخصی برای سنجش کیفیت زندگی در شهرهای مختلف جهان است. اکونومیست این شاخص را نخستین‌بار با هدف کمک به شرکت‌ها برای تعیین منصفانه حق ماموریت و اضافه حقوق برای نیروهای کاری که به شهرهای دیگر فرستاده شده‌اند، ایجاد کرد. شاخص «زیست‌پذیری شهرها» کیفیت زندگی را بر اساس ۳۰ پارامتر مختلف که در ۵ دسته کلی فرهنگ و محیط زیست، آموزش، مراقبت‌های بهداشتی، زیرساخت و ثبات قرار دارند می‌سنجد.
در میان ۱۷۳ شهری که اکونومیست در شاخص سال ۲۰۲۲ بررسی کرده بود، ۲۷ شهر از خاورمیانه و آفریقا حضور داشتند. در بین این شهرها، ابوظبی و دوبی بهترین شهرها برای زندگی و دمشق سوریه و لاگوس نیجریه بدترین شهرهای این منطقه از جهان بودند.
بهترین شهرها برای زندگی در حاشیه خلیج فارس
ابوظبی و دوبی بین ۲۷ شهر بررسی شده توسط اکونومیست در خاورمیانه و آفریقا در جایگاه بهترین شهرها برای زندگی قرار گرفته‌اند. در امارات متحده عربی حدود ۹۹ درصد مردم حداقل دو دوز واکسن دریافت کرده‌اند و به همین واسطه امارات در بین سه کشوری قرار دارد که بیشترین نرخ واکسیناسیون در جهان را دارند. به نظر می‌رسد همین واکسیناسیون گسترده که باعث شد تا قرنطینه‌ها در امارات به حداقل برسد و زندگی خیلی زود به شرایط عادی برگردد، از عللی بوده که بزرگ‌ترین شهرهای امارات را در صدر لیست بهترین شهرهای خاورمیانه و آفریقا قرار داده است.
رشد عجیب دوحه به واسطه جام جهانی فوتبال
بعد از دو شهر ابوظبی و دوبی، تل‌آویو پایتخت رژیم صهیونسیتی، در جایگاه سوم قرار گرفته است. چهارمین، پنجمین و ششمین شهرها هم سه شهر عربی دیگر از حاشیه خلیج فارس، یعنی پایتخت کویت، پایتخت بحرین که تا همین ۵۰ سال پیش جزوی از ایران بود و همچنین دوحه، پایتخت قطر، بودند. دوحه میزبان جام‌جهانی در رده‌بندی امسال اکونومیست از زیست‌پذیری شهرها با رشد ۶ رتبه‌ای جایگاه جهانی همراه شده است. به نظر می‌رسد علی‌رغم تمام انتقاداتی که به وضعیت کارگران در این کشور شده است و همچنین مسائل حقوق بشری، دوحه به واسطه بهبود و توسعه سریع برای برگزاری جام جهانی با این رشد رتبه همراه شده است. پایتخت کویت نیز با جهش ۹ پله‌ای در رده‌بندی جهانی، بیشترین رشد را در بین شهرهای منطقه داشته است. رشد سریع اقتصاد کویت به نظر می‌رسد عامل اصلی این جهش کویت در رده‌بندی جهانی قابلیت زیست‌پذیری شهرها باشد.
این شش شهر تنها شهرهایی بودند که در منطقه خاورمیانه و آفریقا شاخص زیست‌پذیری بیشتر از ۷۰، به معنی «خوب»، داشتند. البته هر چند که این شهرها با شاخص بیشتر از ۷۰ در صدر شهرهای منطقه قرار گرفته اما در رتبه‌بندی جهانی این شهرها با چنین امتیازی در رده‌های میانی قرار گرفته‌اند. چنین چیزی نشان از سطح کیفیت نسبتا پایین در منطقه خاورمیانه و آفریقا دارد که شهرهایی با رتبه‌بندی متوسط در دنیا، بهترین شهرهای این منطقه هستند. در همین خصوص هم می‌توان خاطر نشان کرد که متوسط امتیاز ۲۷ شهر مورد بررسی در خاورمیانه و آفریقا در سال جاری ۵۸ بوده است. این در حالی است که بیشترین میانگین منطقه‌ای مربوط به غرب اروپا است که متوسط شاخص زیست‌پذیری این شهرها حدود ۹۱ واحد است.
بدترین شهرهای خاورمیانه و آفریقا برای زندگی
در سمت مقابل جدول اما ۱۱ شهر وجود دارند که با شاخص کمتر از ۵۰ وضعیت زندگی در آن‌ها «بد» است. بدترین شهر جهان برای دومین سال پیاپی دمشق، پایتخت سوریه، شده است که شاخص آن روی عدد قرار گرفته است. در سوریه تحت حکومت اسد بیش از ۹۰ درصد مردم زیر خط فقر قرار دارند. جنگ داخلی و ناآرامی‌ها از جمله دیگر دلایلی بودند که دمشق سوریه را برای دومین سال پیاپی بدترین جای جهان برای زیستن کرده است. دومین شهر بد منطقه و البته جهان، لاگوس پایتخت تجاری نیجریه قرار گرفته است. به نظر می‌رسد فعالیت گروهک‌های تروریستی و بمب‌گذاری از جمله دلایلی هستند که لاگوس هم برای دومین سال پیاپی دومین شهر بد دنیا برای زیستن شده است. البته هر دوی این شهرها در قیاس با سال گذشته شاهد رشد شاخص بودند ولی این رشد در حدی نبوده که باعث شود جایگاهشان بهبود یابد.
دیگر شهرهایی که با امتیاز کمتر از ۵۰ وضعیت زندگی در آن‌ها بد است اغلب در آفریقا قرار دارند. به طوری که در بین این ۱۱ شهر، ۹ شهر آفریقایی هستند و تنها تهران و دمشق غیرآفریقایی محسوب می‌شوند. در همین خصوص هم می‌توان به جایگاه تهران اشاره کرد که با امتیاز ۴۴ در شاخص زیست‌پذیری اکونومیست، در جایگاه هفتمین شهر بد منطقه و دهمین شهر نامناسب دنیا برای زندگی قرار بگیرد.