دنیای کسب و کار مملو از داستان برندهایی است که روزی همچون ستارهای نوظهور درخشیدند اما به دلیل آنکه ماموریت اصلی خود را گم کردند، چون اختری بی فروغ رو به زوال و نابودی گذاردند. آن دسته از مدیران موفقی که توانستند در درازمدت نه تنها اعتبار برند خود را حفظ کنند، بلکه آن را ارتقاء ببخشند همگی به این حقیقت اذعان دارند که حفظ و صیانت از یک برند به مراتب دشوارتر از ایجاد آن است.
دلایل نابودی برندهای معروف جهان متنوع هستند، از پیدا شدن رقیب تازه نفس گرفته تا اهمیت ندادن به پیشرفتهای زمانه یا بی توجهی به منابع انسانی و از دست دادن نیروهای ماهر و متخصص. دلیلش هر چه باشد، این سرنوشتی است که بسیاری از برندهای معروف را تهدید میکند. در اینجا نمونه هایی از برندهای آشنایی را برمی شمریم که دیگر چون گذشته اثری از آنها نیست.

نوکیا

گرچه برخی برندها هنوز فعالیت‌هایشان را ادامه می‌دهند اما مثل بیماری هستند که حال خوشی ندارد و در حال احتضار است، گویی فقط برای زنده ماندن تقلا می‌کند. در دنیای گوشی‌های همراه، نوکیا مثال بارزی است از برندی که بازی را سخت به رقبایش باخته است. گر چه هنوز گوشی‌های نوکیا فروخته می‌شوند اما این شرکت در مقایسه با رقبایی چون آیفون و سامسونگ فروش و سودآوری ندارد و مهم‌تر آنکه ارزشش در بازار نسبت به رقبا به سطحی ناچیز تقلیل یافته است. در سال 2007 ارزش بازاری شرکت نوکیا در سطحی بالاتر از اپل قرار داشت و رقم 110 میلیارد دلار را به خود اختصاص داده بود، در حالی‌که ارزش بازاری شرکت اپل 104 میلیارد دلار بود. چرخ روزگار اما طوری چرخید که در سال 2021 ارزش نوکیا تنها 34 میلیارد دلار شد در حالی‌که شرکت اپل توانست رقم 2.5 تریلیون دلار را برای خود ثبت کند. امسال هم ارزش بازاری اپل رکورد 3 تریلیون دلاری را شکست و به نخستین شرکتی تبدیل شد که ارزش آن به چنین رقمی رسیده است. در حالی که نوکیا امسال به روند نزولی خود ادامه داد و هم اکنون ارزش آن به رقمی تنها نزدیک به 27 میلیارد دلار رسیده است.  به عبارت دیگر، ارزش اپل در یک برش زمانی کمتر از ۱۵ سال نه تنها از نوکیا سبقت گرفته بلکه بیش از ۱۰۰ برابر رقیب جامانده شده است.

کداک

شرکت کداک، که در زمینه فیلم و دوربین فعالیت می‌کرد، یکی از مشهورترین و قدیمی‌ترین شرکت‌ها در میان کسب و کارهایی است که شکست خورده‌اند. این شرکت که سال تاسیس آن به 1888 باز می-گردد، گر چه هنوز وجود دارد، اما حیات آن به زندگی نباتی شبیه است. در سال 2012 کداک اعلام ورشکستگی کرد و تولید دوربین‌های دیجیتال، دوربین‌های ویدیویی جیبی و دوربین‌های عکاسی را برای همیشه متوقف کرد. کداک بسیاری از حق ثبت اختراعات خود را به شرکت‌های گوناگونی همچون اپل، گوگل، فیس‌بوک فروخت. همه این‌ها در حالی رخ داد که در قرن بیستم شرکت کداک بر صنعت عکاسی جهان سلطه داشت. این شرکت هم اما نتوانست با عصر عکاسی دیجیتال همگام شود و به همین دلیل در دهه 1990 به مشکلات مالی گرفتار شد. به رغم تلاش‌های گوناگون برای تغییر مدل سودآوری، مشکلات مالی این شرکت ادامه یافت تا جایی که در نهایت در سال 2012 مجبور شد اعلام ورشکستگی کند. پس از آن بود که کداک مجبور شد عمده حق ثبت اختراعات خود را به شرک‌های گوگل ، فیس بوک، اپل و غیره به مبلغ 525 میلیون دلار بفروشد. سپس کداک فعالیت‌های محدودی را در زمینه بسته‌بندی، چاپ و ارتباطات گرافیکی در پیش گرفت.

آلتا ویستا

آلتا ویستا یک موتور جستجو بود که در سال 1995 کار خود را آغاز کرد و توانست بعدها به یکی از پرطرفدارترین موتورهای جستجوی زمان خود تبدیل شود. در سال‌های بعد اما این برند مشهور هم به مانند دیگر موتورهای جستجو در برابر گوگل شکست خورد و به رغم آنکه در سال 2003 یاهو آن را خریداری کرد، در سال 2013 مجبور شد برای همیشه به فعالیت خود پایان دهد.

کونیکا

کونیکا یک شرکت ژاپنی مشهور در زمینه تولید لوازم عکاسی، فیلم عکاسی، دوربین و چاپگر لیزری بود. این شرکت در سال 1873 تاسیس شد و سرانجام با پیوستن به شرکت مینولتا در سال 2003 شرکت کونیکا مینولتا را تشکیل داد. اما این شرکت نیز در سال 2006 فروش دوربین‌های عکاسی را متوقف کرد و عملا با فروش بخشی از کسب و کار خود به شرکت سونی از صحنه دنیای فیلم‌ها و دوربین‌های عکاسی محو شد. صاحبنظران، علت شکست این شرکت را چنین عنوان کرده‌اند: برای کونیکا مینولتا ورود به دنیای دیجیتال بیش از حد طول کشید. در واقع این کسب و کار نتوانست با سرعت تحولات جهان پیرامون خود همگام قدم بردارد. گرچه هنوز آثاری از مینولتا در برخی محصولات به چشم می‌خورد، اما فعالیت اصلی آن که دلیل شهرتش بود یعنی همان دوربین‌ها و فیلم‌های عکاسی معروف به کونیکا، برای همیشه متوقف شد.

تویز آر آس

این شرکت مشهور درر زمینه خرده‌فروشی اسباب‌بازی، که در سال 1957 میلادی تاسیس شد زمانی آنقدر قدرت گرفت که توانست در دهه 1990 با حدود 1500 فروشگاه در سرتاسر جهان یک چهارم دنیای اسباب‌بازی‌های جهان را از آن خود کند. سرنوشت این شرکت اما در قرن 21 تغییر کرد. چندین شرکت سرمایه‌گذاری سعی کردند طی قراردادی 6/6 میلیارد دلاری در سال 2005 سهام آن را به بخش خصوصی واگذار کنند. اما فروش این شرکت رو به افول گذاشت و در نهایت در سال 2017 تویز آر آس اعلام ورشکستگی کرد. در آن زمان 5 میلیارد دلار بدهی داشت. یک سال بعد شرکت اعلام کرد برنامه دارد 800 فروشگاه باقی‌مانده خود را نیز بفروشد. و بدین ترتیب غول دنیای اسباب‌بازی‌ها چشم از جهان فروبست.

پان امریکن ایرویز

پان امریکن ورلد ایرویز یا خطوط هواپیمایی سراسری آمریکا، از اواخر 1920 تا زمان فروپاشی‌اش در پایان سال 1991، شرکت اصلی ترابری هوایی آمریکا بود. این شرکت به مدد فناوری‌های نوین در صنعت هواپیمایی بین‌المللی و استفاده از هواپیماهای جت، جمبو جت و سیستم‌های رزرو آنلاین، به شرکت عظیمی تبدیل شد تا جایی که لوگوی آبی‌رنگ آن ، نماد فرهنگی قرن 20 آمریکا شده بود. به رغم همه این شهرت و وسعت فعالیت‌ها اما تلاش برای نجات مالی شرکت اثربخش نشد و در نهایت این شرکت در 1991 اعلام ورشکستگی کرد.

نویسنده: شادی آذری