فردای اقتصاد: در ۵ ماه ابتدای سال ۹۹، بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان توسط مردم وارد بازار سرمایه شد. این مبالغ نتوانست جذب ترازنامه شرکتها و توسعه کسب و کار آنها شود. بیش از ۱۰ سال است که فرایند تشکیل سرمایه در کشور دچار چالش جدی شده. شرکتها برای پیشبرد اهداف تولیدی خود به منابع مالی احتیاج دارند. رشد نقدینگی در کشور همچنان بیش از ۴۰ درصد است و مسئولان کشور به دنبال هدایت نقدینگی به سمت تولید هستند. در این زمینه بازار سرمایه می تواند در تخصیص بهینه منابع به شرکتهایی که کارایی عملیاتی بالاتری دارند نقش مهمی را انجام دهد. یکی از اصلی‌ترین کارکردهای بازار سرمایه نیز کمک به تامین مالی شرکتها است. در کشورهای توسعه یافته روشهای متنوع و با مدت زمان کوتاه، در دسترس شرکتها برای تامین مالی است. «فردای اقتصاد» در گفتگوی ویژه خود با حضور «محمدرضا دهقانی» دبیرکل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار، «محمد مهدی مومن‌زاده» مدیرعامل گروه مالی مهر آیندگان و «وحید روشن قلب» مدیریت نظارت بر بازار اولیه سازمان بورس و اوراق بهادار به بررسی روش تامین مالی برای شرکتها در بازار سرمایه پرداخت.
بازار سرمایه پلی برای تامین مالی شرکتها
محمدرضا دهقانی دبیرکل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار مقایسه روشهای تامین مالی از طریق بازار سرمایه با کشورهای پیشرفته عنوان کرد: مهمترین ابزار تامین مالی که مردم را در تامین منایع سهیم می‌کند، افزایش سرمایه از محل آورده نقدی است. در این روش و در کشور ما از سهامداران خواسته شده که با قیمت اسمی و اولویت سهامداران شرکت، پول به شرکت وارد کنند و مسئله اصلی این است که ارتباط بین قیمت سهام با عملکرد شرکت در این روش دچار اشکال خواهد شد و از سوی دیگر منافع اصلی این افزایش سرمایه برای سهامداران خواهد بود.
او ادامه داد: با وجود معافیت‌های مالیاتی که برای افزایش از محل آورده نقدی به قیمت بازار شرکت در نظر گرفته شده اما اتفاقات قابل توجهی در این زمینه رخ نداده است، این در حالی است که در کشورهای آمریکا، کره جنوبی، آلمان و ... حجم زیادی از افزایش سرمایه‌ها را این بخش تشکیل می‌دهد. مهمترین دلیل تفاوت بورس ایران با کشورهای پیشرفته این است که در آن کشورها ارتباط مستقیمی میان قیمت بازار نماد و قیمت پذیره نویسی وجود دارد و در این صورت سهم بیشتری از منابع ورودی به شرکت خواهد رسید و مقدار تامین مالی شرکت افزایش می یابد.
محمد مهدی مومن زاده مدیرعامل گروه مالی مهر آیندگان در این رابطه خاطرنشان کرد: بحث افزایش سرمایه در ایران بر اساس روشهای قدیمی است و قانون تجارت نیز بروزرسانی نشده است. اما دلیل استقبال شرکت ها از افزایش سرمایه از محل آورده نقدی نسبت به سایر کشورها این است که این روش هیچ مالیات و هزینه‌ای به شرکت تحمیل نخواهد کرد. تحقیقات نشان می‌دهد که رویه صفر و یک، در قبال بانک محور یا بازار محور بودن تامین مالی در اقتصاد به تنهایی بهینه نیست و این دو روش در کنار هم و با مقررات زیربنایی صحیح به پویایی اقتصاد کمک کنند. بنابراین تغییر در نحوه تامین و بهبود نقش بازار سرمایه در گروه تغییر مقررات است که اقدامات مالی و حقوقی پیچیده ای نیاز دارد.
وی ادامه داد: افزایش سرمایه یکی از متداول ترین روشهای تامین مالی بنگاه‌ها در کشور با قدمت بیش از ۵۰ سال است و مورد استفاده قرار می‌گیرد. نکته که وجود دارد روشهای مورد استفاده فعلی منجر به ورود منابع قابل نقد به شرکت نمی‌شود بلکه از خروج وجه نقد از شرکت جلوگیری می‌کند. باید روش های افزایش سرمایه اصلاح شود و به دنبال روش های بود که بیشتر منابع را از بازار ثانویه به بازار اولیه سرازیر کند. روش افزایش سرمایه عرضه سهام به قیمت بازار یا ATM یکی از روش هاست مکه در چند سال گذشته در دنیا با استقبال مواجه شده و به نظر می‌رسد با تغییرات اندک در قوانین موجود مورد استفاده قرار گیرد. در این روش با درصد های کوچک که تقربا پیش بینی شده که ۳ درصد ارزش بازار شرکت ها را شامل می‌شود، شرکت ها سهم به ارزش بازار ارائه می‌کنند و صرف سهام آن به شکل اندوخته در درون شرکت مانده، NAV شرکت به این ترتیب رشد می‌کند مبلغ اسمی و صرف سهام عددی قابل توجه برای شرکت به همراه می‌آورد.
وحید روشن قلب مدیریت نظارت بر بازار اولیه سازمان بورس و اوراق بهادار در رابطه با اقدامات سازمان بورس در خصوص بهبود عملکرد بازار سرمایه در تامین مالی گفت: در خصوص مشوق‌های مالیاتی افزایش سرمایه در قانون بودجه بر اساس پیشنهاد سازمان بورس، آن بخش از سود تقسیم نشده شرکتها که به حساب سرمایه منتقل شود در محاسبه مالیات بر درآمد مشمول نرخ صفر مالیاتی خواهد بود. در راستای این اقدام مبلغ افزایش سرمایه از محل سود انباشته نسبت به سال قبل رشد داشت که این موضوع سبب کاهش خروج نقدینگی از شرکتها و سرمایه گذاری بیشتر آنها در شرکت می‌شود.
او ادامه داد: در خصوص افزایش سرمایه از طریق مطالبات و آورده نقدی برنامه‌هایی برای تسهیل و کاهش زمان این فرایند وجود دارد که با توجه به زیر ساخت‌های سامانه سجام و مجوز موجود در برنامه توسعه در حال فراهم سازی است. اقدامات اولیه برای طراحی زیر ساخت‌های لازم و نرم افزارهای مناسب برای این کار در سازمان و شرکت سپرده گذاری مرکزی انجام شده و مراحل اولیه آن صورت گرفته است. در خصوص تاسیس شرکت سهامی عام می‌توان با جمع آوری سرمایه‌های خرد و ایجاد شرکت‌های سهامی عام جدید نسبت به راه اندازی کسب و کارهای جدید اقدام نمود و در این راستا امسال، ۶ مجوز تاسیس داده شد که در مقایسه با سال قبل پیشرفت داشته است.
روشن قلب همچنین عنوان کرد: بحث تاسیس شرکت‌های عام پروژه موضوع بعدی است شرکتهایی که نیاز به جذب سرمایه برای پروژه‌های در حال اجرای خود دارند و پروژه آنها حایز شرایط ذکر شده در دستور العمل مربوطه باشد، با این روش می‌توانند اقدام به تاسیس شرکت سهامی عام جدید کنند.
راهکار افزایش نقش بازار سهام در تامین مالی شرکتها
محمد مهدی مومن زاده در خصوص راهکارهای بهبود نقش بازار سهام در تامین مالی شرکتها عنوان کرد: حوزه تامین مالی سرمایه ای باید اقدامات جدید و نوآورانه‌ای شکل بگیرد و افزایش سرمایه شرکت های ثبت شده در سازمان بورس با روشهای جدیدی در بازار سرمایه رقم بخورد. برای توسعه تامین مالی از بازار سرمایه و احیاء نقش اصلی بازار سهام در تامین نیاز بنگاه‌ها نیازمند مطالعات بین المللی و استفاده از تجربه جهانیان هستیم. اکنون ضعف‌هایی در بازار وجود دارد که با الگو برداری صحیح از تجربه کشورهای پیشرو و پیشرفته و رفع و اصلاح خلاء های موجود می توانیم پویایی بیشتری را در این حوزه به وجود بیاوریم.
وی افزود: البته تمام ضعف‌ها به اصلاحات ساختاری بازار پول یا سرمایه ختم نمی‌شود و یک سوی این موضوع به شرکتها بر می‌گردد. شرکتها نیز برای جذب منابع باید زیرساخت و آمادگی لازم را داشته باشند. پرداختی‌ها در بازار سرمایه منظم است و دارندگان اوراق و سهام شرکتها در قبال این تامین مالی انتظار دریافت منظم سود خود را دارند و یا اینکه نتیجه تامین مالی را در سود بنگاه‌ها مشاهده کنند؛ بنابراین شرکتها نیز برای تامین مالی و استفاده از مزایای آن باید از نظر عملیاتی و نظم جریانات مالیشان آمادگی لازم را داشته باشند.
دهقانی نیز در این خصوص اعتقاد داشت: نقش بازار سرمایه در افزایش سرمایه از محل آورده نقدی بسیار مهم است چراکه این موضوع میتواند به طرح های توسعه شرکت کمک شایانی کند. یکی دیگر از کارکردهای مهم بازار سرمایه هدایت منابع به بخش کارای اقتصاد است که این موضوع به روش های افزایش سرمایه بستگی دارد و افزایش سرمایه از محل آورده نقدی باید متناسب با قیمت بازار سهم بوده چراکه در این صورت هزینه های تامین مالی شرکت ها کاهش خواهد یافت. به نظر می رسد این بهبود در گرو افزایش ارتباط بخش واقعی اقتصاد و قیمت سهم است.