فردای اقتصاد: نخستین ماه نیمه دوم سال با افت ۳.۴ درصدی شاخص کل بورس تهران پایان یافت تا این نماگر برای پنجمین ماه متوالی در مسیر افت قدم بردارد و با قرار گرفتن در سطح یک میلیون و ۳۰۸ هزار واحدی از اوج تجربه شده در خردادماه، حدود ۱۸.۵ درصد عقب‌تر بنشیند. نماگر هم‌وزن نیز در این ماه ۴.۲ درصد کاهش ارتفاع داد. حالا پنج ماه متوالی است که نماگرهای بورسی روند کاهشی را طی می‌کنند. در میان رقبا اما نرخ دلار آزاد ۳.۴ درصد افزایش یافت و سکه نیز ۴.۴ درصد گران‌تر قیمت خورد. در بازار خودرو نیز شاهد رشد بیش از ۲ درصدی میانگین قیمت‌ها بودیم. در شهریورماه نیز روندی مشابه بر بازار درایی‌ها حاکم بود و در حالی دلار، سکه و حتی خودرو روندی صعودی طی میکردند که میانگین قیمت سهام در تالار شیشه‌ای کاهشی بود. شرایطی که حتی باعث شد تا بورسی‌ها در این ماه شاهد برگزاری چند جلسه حمایتی سازمان بورس با فعالان بازار، سیاستگذاران بخش‌های مختلف دولت و حقوقی‌های بزرگ باشد. جلساتی که البته حال تغییر چندانی در روند بازار ایجاد نکرد.
خروج حقیقی‌ها برای پانزدهمین ماه متوالی
در نخستین ماه پاییز شاهد خروج بیش از ۴۸۲۹ میلیارد تومانی سرمایه‌های خرد از جریان دادوستد سهام بودیم که ۳۵ درصد بیشتر از ماه قبل بود. به طور میانگین حقیقی‌ها در هر روز کاری مهرماه ۲۷۰ میلیارد تومان فروخته‌اند. حالا ۱۵ ماه متوالی است که سهامداران خرد بی‌وقفه می‌فروشند.
افت ۲۵ درصدی ارزش معاملات مهرماه
میانگین روزانه ارزش معاملات سهام نیز در این ماه کمی بیش از ۲هزار میلیارد تومان بود تا این متغیر در مقایسه با آخرین ماه تابستان با افت ۲۵ درصدی مواجه شود.
مهمترین تحولات بورس مهر ۱۴۰۱ چه بود؟
در این ماه بورسی‌ها به دنبال تداوم نگرانی‌ها از کاهش بی‌وقفه قیمت سهام و خروج سرمایه‌ها از بازار، شاهد برگزاری جلسات متعدد سازمان بورس با فعالان بازار، سیاستگذاران بخش‌های مختلف دولت و حقوقی‌های بزرگ بودند تا شاید حمایتی از بازار به عمل آید اما تغییر چندانی در روند بازار مشاهده نشد. در این میان صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار نیز با هدف تامین مالی از سه‌شنبه ۱۹ مهر عرضه اوراق اختیار فروش تبعی روی سهام ۱۵ شرکت منتشر کرد تا هلدینگ‌ها از سهام زیر مجموعه خود حمایت به عمل آوردند.
دور جدید انتشار اوراق تبعی برای تشویق سرمایه‌گذاری
ناامیدی سهامداران از روند آتی بازار در هفته‌های گذشته سبب شده تا در کنار کاهش ارتفاع دماسنج‌های بورسی به کمترین سطح از اسفند سال گذشته، هم خروج سرمایه از جریان دادوستد سهام شدت گیرد و هم ارزش معاملات خرد بازار از حاکمیت فضایی رکودی خبر دهد. شرایطی که سبب شد روز شنبه نشستی با حضور وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار و مدیران هلدینگ‌های بزرگ بازار سرمایه برگزار شود. از موضوعات مهمی که در این نشست به جمع‌بندی رسید، حمایت هلدینگ‌ها از سهام زیر مجموعه خود در قالب انتشار اوراق اختیار تبعی بود. در این راستا صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار با هدف تامین مالی از سه‌شنبه ۱۹ مهر عرضه اوراق اختیار فروش تبعی روی سهام ۱۵ شرکت ایران‌خودرو، سایپا، پالایش نفت بندرعباس، پتروشیمی پارس، مخابرات ایران، پالایش نفت اصفهان، پالایش نفت تهران، سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی، ملی صنایع مس، فولاد مبارکه، بانک تجارت، بانک ملت، بانک صادرات، بانک پارسیان و ارتباطات سیار ایران را آغاز کرد.
با این حال در همان ابتدا قوانین مربوط به خرید اوراق مذکور که به نوعی بیمه سهام محسوب شده و در روندهای نزولی، اقدامی ارزشمند تلقی می‌شود، مورد نقد فعالان تالار شیشه‌ای قرار گرفته بود. اطلاعیه شرکت بورس نشان می‌داد تنها صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت مجاز به خرید این اوراق بوده و نرخ سود نیز ۲۲ درصد خواهد بود. این در حالی است که قیمت روز تابلوی سهام مذکور با قیمت اعمال در تاریخ سررسید بین ۲۵ تا ۳۲ درصد بود و از این رو صندوق‌های با درآمد ثابت در صورت تمایل باید با قیمتی بالاتر از نرخ روز تابلو اقدام به خرید اوراق مذکور میکردند تا نرخ سود ۲۲ درصد به دست آید. این در حالی بود که در حال حاضر اوراق دولتی نیز همین نرخ سود ۲۲ درصدی را داشته و بانک‌ها نیز عموما ۲۳ درصد سود به سپرده‌گذاران خود پرداخت می‌کنند و اوراق گام نیز از سودهای ۲۵ درصدی برخوردار است. از این رو انتظار می‌رفت دور جدید اوراق اختیار تبعی چندان مورد اقبال صندوق‌ها واقع نشود. مدیر صندوق توسعه بازار سرمایه اما در گفتگویی با بورس۲۴ از موافقت هیات مدیره سازمان بورس با افزایش ضریب اوراق تبعی منتشر شده از طرف این صندوق برای صندوق‌های سرمایه گذاری با درآمد ثابت خبر داد. با این حال تغییر چندانی در روند بازار سهام مشاهده نشد و حال باید دید در ادامه آیا این نسخه حمایتی به هدف خود خواهد رسید یا خیر.
ورود بورس به لیگ جهانی مسکن
پذیره‌نویسی بخشی از واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق سرمایه‌گذاری «املاک و مستغلات مدیریت ارزش مسکن» از سه‌شنبه ۱۹ مهرماه آغاز شد. در اولین گام، صندوق بازنشستگی کشوری ۳۰میلیون واحد سرمایه‌گذاری عادی صندوق املاک و مستغلات را در نماد «ارزش مسکن» عرضه خواهد کرد. ارزش مبنای هر واحد سرمایه‌گذاری این صندوق ۱۰ هزار ریال در نظر گرفته شده و حداقل تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری عادی قابل عرضه برای عموم مطابق با اساسنامه صندوق ۳۰ میلیون واحد است. چهارشنبه ۲۶ مهرماه بود که خبر رسید پذیره‌نویسی اولین صندوق املاک و مستغلات با موفقیت انجام شد.
تعمیق بازار سهام با تنوع‌بخشی به جعبه ابزار معاملاتی، سبک شدن ترازنامه بانک‌ها و رهایی آن‌ها از دارایی‌های منجمد و مسموم، جبران جاماندگی افراد با سرمایه‌های خرد از تورم مسکن، نقدشوندگی مناسب‌تر صندوق‌های مذکور نسبت به معاملات فیزیکی در بازار ملک و استفاده بهینه و مولد از علاقه ایرانی‌ها به ملک‌بازی تنها بخشی از مزیت‌های راه‌اندازی صندوق سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات است. ضمن آنکه می‌توان از این ابزار به عنوان راهی برای کنترل افزایش تقاضای سرمایه‌ای در بازار ملک که طی سال‌های گذشته زمینه جهش قیمت مسکن را فراهم کرده، استفاده کرد و بانک‌ها را نیز با نجات دادن از دارایی‌های منجمد و مسموم، در پرداخت آسان‌تر تسهیلات بدون نیاز به چاپ پول و اثرات تورمی آن یاری کرد. در مجموع اما راه‌اندازی صندوق‌های املاک و مستغلات و ادامه مسیر آن با پویایی بیشتر، می‌تواند به یخ‌زدایی از اقتصاد ایران بینجامد.