فردای اقتصاد: پس از آنکه سهامداران اولین هفته آبان ماه را با ریزش سنگین بیش از ۵ درصدی شاخص کل - که بیشترین میزان عقب‌گرد هفتگی این نماگر در سال جاری نیز به شمار می‌رفت – به پایان رساندند، دادوستدهای هفته منتهی به ۱۱ آبان‌ماه متفاوت سپری شد. شاخص کل بورس تهران معاملات این هفته را با ۵ روز سبز و رشد ۳.۴۲ درصدی به پایان رساند که از فرودین‌ماه تا کنون نظیری برای آن نمی‌توان یافت. با ثبت این میزان رشد، عنوان سومین هفته با بیشترین افزایش ارتفاع شاخص کل در سال ۱۴۰۱ از آن دادوستدهای هفته دوم آبان‌ماه شد. با این حال ارزش معاملات نتوانست خودی نشان دهد و در همان نیمه پایینی کانال ۲هزار میلیارد تومان جا خوش کرد و حقیقی‌ها نیز رقبتی برای خرید از خود نشان ندادند تا هنوز بسیاری از فعالان بازار نسبت به پایداری این روند صعودی به دیده تردید نگاه کنند. البته تنها بورس نبود که معاملات هفتگی خود را مثبت به پایان رساند. دلار آزاد در هفته‌ای که گذشت ۶.۲ درصد افزایش قیمت داد و وارد کانال ۳۵هزار تومان شد. سکه نیز با دادوستد در سقف تاریخی ۱۶ میلیون تومانی، ۶.۹ درصد گران‌تر قیمت خورد.
اثر حمایت‌ها بر هفته سبز بورس
در نخستین روز هفته بود که سیاستگذار بورسی از یک بسته جدید حمایتی رونمایی کرد. بسته‌ای که نظیر آن را در ۲۷ ماه گذشته نیز ارائه شده بود اما تنها رشدهای موقتی برای سهامداران به ارمغان آورده است. رشدهای ثبت شده در این هفته نیز به نوعی یادآور تجربیات دفعات قبل است. فارغ از میزان اثرگذاری بندهای موجود در این بسته، اما اثرات روانی این گونه حمایت‌ها را نمی‌توان کتمان کرد. کاهش نگرانی سهامداران پس از ارائه این بسته حمایتی و سخنان متولی این بازار در خصوص تداوم روند حمایتی شاید یکی از دلایل تحریک تقاضا در روزهای اخیر به شمار رود. در میان‌های هفته نیز مجید عشقی، رئیس سازمان بورس در جلسه‌ای با اعضای کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران تاکید کرد: «جهت افزایش اثرگذاری اقدامات حمایتی، قصد ارائه یک پیشنهاد چندبندی (سه الی چهار بند) به ستاد اقتصادی دولت را داریم و در تلاش برای اخذ مصوبه‌هایی در راستای رفع دغدغه‌های کلان بازار سهام هستیم.». اما آیا این روند صعودی پایدار خواهد ماند؟
در این خصوص بخوانید: نسخه نجات بورس در بایگانی؛ حمایت تکراری روی میز
بورس و دلار همسو می‌شوند؟
دلار میان فعالان اقتصادی به عنوان دماسنج تحولات غیراقتصادی شناخته می‌شود و نوسانات روزانه آن می‌تواند میزان حرارت فضای سیاسی کشور را البته با چاشنی هیجانات روایت کند. تا قبل از سال ۱۴۰۰، بازار ارز به عنوان بازاری هوشمند که سریع‌ترین و البته منطقی‌ترین واکنش‌ها را به خبرهای غیراقصادی نشان می‌داد، پذیرفته شده بود و در این میان بورسی‌ها که امید چندانی به کسب یک سود واقعی از کانال بازار سهام نداشتند، پیگیر نوسانات ارزی بوده تا شاهد از مسیر رشد تورمی قیمت‌ها بتوانند سودی به خانه ببرند. از این رو عموما بورس و دلار روندی مشابه و هم‌هت یکدیگر طی می‌کردند. طی یک سال گذشته این معادله تا حدودی تغییر کرده بود و در بسیاری از برش‌های زمانی که با رویدادهای خاص سیاسی مواجه بودیم، دماسنج این دو بازار مسیر را خلاف جهت یکدیگر پیموده‌اند. امید به احیای برجام و دستیابی بنگاه‌های بورسی به سودهای واقعی، از مهمترین دلایل واگرایی این دو بود اما به دنبال ناامیدی فعالان بورسی از احیای زودهنگام برجام و احتمال فرسایشی شدن روند مذاکرات برای مدتی نامعلوم، به نظر می‌رسد بار دیگر نگاه سهامداران به نوسان نرخ‌ها در میدان فردوسی معطوف شود. دلار در این هفته دو کانال را در نوردید و در حالی که معاملات روز شنبه را در سطح ۳۳ هزار تومان آغاز کرده بود، در پایان دادوستدهای پنجشنبه از مرز ۳۵ هزار تومان نیز عبور کرد تا رشد هفتگی بیش از ۶ درصدی را ثبت کند.
نگاه بورسی‌ها به بازار جهانی
بورس کامودیتی‌محور تهران همواره نیم نگاهی به تحولات قیمتی در بازارهای جهانی داشته است. بازاری که در ابتدا با حمله روسیه به اوکراین و سیاست‌های کووید صفر چین غافلگیر شد و بعد هم قربانی تورم جهانی شد. آنگونه که آمارها نشان می‌دهند شاخص کالایی بلومبرگ (که وزن متناسبی از محصولات انرژی - ۲۹.۸۳ درصد، کشاورزی – ۲۲.۵۸ درصد، فلزات اساسی – ۱۵.۴۸ درصد، فلزات گرانبها – ۱۹.۷۵ درصد، مصنوعات کشاورزی – ۷.۰۳ درصد و مصنوعات دامی ۵.۳۴ درصد را پوشش می‌دهد) از سقف تجربه شده در ۹ جون ۲۰۲۲، بیش از ۱۷ درصد عقب‌تر نشسته است و خود را به کمترین سطح از ۱۴ جولای رسانده است. در این میان آلومینیوم با ثبت افت ۴۲ درصدی از سقف تاریخی خود که در ۴ مارس ۲۰۲۲ رقم زده بود، بیشترین میزان عقب‌نشینی را نشان می‌دهد. پس از آن نیز روی با افت ۴۰ درصدی، بیشترین عقب‌نشینی از سقف اخیر خود (۱۹ آوریل)، در رتبه دوم کالاهای بازنده در نزول اخیر بازار کامودیتی‌ها جای گرفت. در ادامه مس با افت ۳۰.۲ درصدی نسبت به سقف تاریخی، نفت WTI با نزول ۳۰ درصدی، نفت برنت با افت ۲۵.۹ درصدی، سرب با کاهش قیمت ۲۰.۴ درصدی از سقف تاریخی و طلا با نزول ۱۹.۸ درصدی طی ۷ ماه گذشته یعنی بالاترین سطح قیمتی این کالاها مواجه شده‌اند.
در این خصوص بخوانید: کامودیتی‌ها از سقف ۲۰۲۲ چقدر عقب نشستند؟
قاطعیت بانک‌های مرکزی برای مقابله بی‌چون و چرا با اژدهای تورم و افزایش پی در پی نرخ‌های بهره را شاید بتوان مهمترین دغدغه بازارهای جهانی دانست. در این میان چهارشنبه نشست ماه نوامبر فدرال رزرو برگزار شد و بانک مرکزی ایالات متحده در ششمین اقدام خود برای مبارزه با اژدهای تورم، نرخ بهره را برای چهارمین بار متوالی ۰.۷۵ درصد دیگر افزایش داد و این نرخ را به ۴ درصد رساند. این عدد از سال ۲۰۰۷ تاکنون تکرار نشده بود و یک رکورد ۱۵ ساله محسوب می‌شود.
در این خصوص بخوانید: ششمین شلیک ضدتورمی فدرال رزرو
پس از اعلام این تصمیم، جرومی پاول رئیس فدرال رزرو در سخنانی از تداوم سیاست‌های انقباضی در ماه‌های پیش رو خبر داد. او تاکید کرد مقصد نهایی بانک مرکزی آمریکا برای نرخ بهره، نسبت به پیش‌بینی‌های گذشته افزایش یافته است. با این حال گفته می‌شود احتمالا فدرال رزرو ادامه این مسیر را با سرعت کمتری خواهد پیمود و باید دید قیمت جهانی کالاها آیا قرار است همانند ماه‌های گذشته به کاهش تند و تیز ادامه دهند یا وضعیت تغییر خواهد کرد. جواب هر چه که باشد می‌تواند بر معاملات سهام در بورس تهران نیز تاثیر بگذارد و شاید روند بازار و نماگرها را نیز تغییر دهد.
کوچک‌ترها پیشران می‌شوند؟
در هفته دوم آبان‌ماه همزمان با رشد ۳.۴ درصدی شاخص کل، نماگر هم‌وزن نیز ۱.۲ درصد افزایش ارتفاع داد. در دو روز ابتدای هفته، شاخص کل جامه‌ای سبز به تن کرده بود اما نماگر هم‌وزن به نزول ادامه داد تا شائبه شاخص‌سازی آن هم پس از ارائه بسته حمایتی جدید سازمان بورس، پرنگ شود. در ادامه اما شرایط تغییر کرد . توجه فعالان بورسی به نمادهای با ارزش بازار پایین‌تر نه تنها شاخص هم‌وزن را نیز صعودی کرد بلکه این نماگر توانست حتی شاخص کل را در معاملات روزانه پشت سر بگذارد. به نظر می‌رسد حالا سرمایه‌گذاران تصمیم گرفته‌اند از فرصت به وجود آمده در خصوص کاهش قیمت سهام استفاده کرده و به جمع سهامداران شرکت‌هایی بپیوندند که یا از منظر NAV در وضعیت مناسبی قرار دارند یا عملکرد مناسبی را طی ماه‌های گذشته رقم زده‌اند. در این میان سهام با ارزش بازار پایین‌تر و با اصطلاح چابک‌تر، در روزهایی که ارزش معاملات در تالار شیشه‌ای چنگی به دل نمی‌زند بیشتر مورد توجه سهامداران قرار می‌گیرند.