فردای اقتصاد: جدیدترین گزارش شامخ مدیران خرید مهرماه نشان می‌دهد که شامخ کل اقتصاد به مرز رونق و رکود رسیده است؛ ارزیابی‌ها نشان می دهد که اختلالات اینترنت اثرش را بر روند فعالیت کسب و کارها گذاشته است. در کنار این موضوع مدیران از کاهش فروش در اثر افت قدرت خرید متقاضیان ابراز نگرانی کرده‌اند.
شاخص مدیران خرید برای کل اقتصاد در مهرماه ۵۰.۱۹ ثبت شده که در مقایسه با ماه قبل با کاهش ۱.۸۹ واحدی، کندتر شدن میزان فعالیت‌ها را نشان می‌دهد. در این ماه، شاخص مدیران خرید صنعت نیز ۵۱.۶۶ به دست آمده که ۱.۵۹ واحد کمتر از ماه قبل است و از کاهش شیب رشد فعالیت‌های بخش صنعت نسبت به شهریورماه حکایت دارد.
در طرح شامخ، از پاسخ‌دهندگان خواسته می‌شود به ۱۲پرسش پاسخ دهند. مقدار تولید محصولات، میزان سفارشات جدید، سرعت انجام و تحویل سفارش، موجودی مواد اولیه، میزان استخدام و بکارگیری نیروی انسانی، قیمت خرید مواد اولیه، موجودی محصول نهایی در انبار، میزان صادرات کالا، قیمت محصولات تولیدشده، مصرف حامل‌های انرژی، میزان فروش محصولات، همچنین انتظارات تولید در ماه آینده محورهای سوالات ۱۲گانه است.
هر سوال در این نظرسنجی جواب سه‌گزینه‌ای بسیار ساده‌ای دارد: نسبت به ماه قبل «بهتر شده است» یعنی عدد ۱۰۰؛ نسبت به ماه قبل «تغییر نکرده است» عدد ۵۰؛ نسبت به ماه قبل «کاهش یافته است» عدد صفر. بنابراین، شامخ بالای ۵۰ یا زیر آن می‌گوید که به‌طور متوسط اوضاع بهتر یا بدتر شده است، اما اینکه چقدر بهتر یا بدتر شده را نمی‌توان فهمید. به عبارت دیگر، عدد شامخ «میزان بهبود» را نشان نمی‌دهد و فقط و فقط روند بهبود یا تضعیف را نشان می‌دهد. نکته دیگر که در گزارش شامخ باید به آن توجه کرد، این است که شامخ فقط نسبت به ماه قبل بررسی می‌شود و در نتیجه اگر اتفاق خاصی در ماه قبلی افتاده باشد، می‌تواند سیگنال اشتباه دهد که در تحلیل گزارش باید به آن توجه داشت.
جزییات شامخ کل اقتصاد
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران، شاخص مدیران خرید به رقم ۵۰.۱۹ واحد رسیده، که در مرز خنثی (۵۰ واحد) قرار گرفته و در مقایسه با ماه قبل کندتر شدن میزان فعالیت‌ها را نشان می‌دهد. در این ماه به‌جز مؤلفه میزان سفارشات جدید مشتریان و موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده، سایر مؤلفه‌های اصلی بیشتر از ۵۰ بوده‌اند.
در مهرماه، شاخص میزان فعالیت‌های کسب‌وکار (۵۱.۶۰) با شیب کمتری در مقایسه با شهریورماه افزایش داشته است. افزایش میزان فعالیت‌ها بیشتر در بخش صنعت و خدمات و کشاورزی بوده است و در بخش ساختمان فعالیت‌ها با رکود شدید روبه‌رو بوده‌اند. شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان در مهرماه (۴۶.۸۲) در مقایسه با شهریورماه با کاهش روبه رو بوده است. این شاخص در هر سه بخش کاهش داشته، اما بیشترین کاهش را در بخش ساختمان ثبت کرده است.
شاخص موجودی مواد اولیه و لوازم خریداری‌شده در مهرماه (۴۶.۲۸) همچنان با کاهش روبه‌رو است؛ البته شیب کاهش نسبت به شهریورماه اندکی کمتر شده است. این شاخص به‌رغم افزایش در بخش ساختمان، در بخش صنعت و به‌ویژه خدمات و کشاورزی با کاهش روبه‌رو بوده است. بنا به گفته فعالان اقتصادی کمبود شدید نقدینگی و نوسانات نرخ ارز دلیل عمده کاهش موجودی مواد اولیه است.
شاخص قیمت خرید مواد اولیه۷۱.۸۰ و شاخص قیمت فروش محصولات به ۵۷.۴۵ رسیده است. اما افزایش این شاخص ناشی از افزایش در بخش خدمات و کشاورزی بوده است و این شاخص در بخش صنعت و به‌ویژه ساختمان با کاهش شدید روبه‌رو بوده است.
شاخص میزان صادرات کالا یا خدمات در مهرماه (۴۷.۰۵) همچنان کاهشی است البته نسبت به شهریورماه شدت کمتری دارد.
شاخص میزان فروش کالاها یا خدمات در مهرماه ۴۲.۵۶ ثبت شده است. این شاخص در هر سه بخش اقتصادی با کاهش روبه‌رو بوده و در بخش ساختمان بیشترین نرخ کاهش را به ثبت رسانده است.
شاخص انتظارات در ارتباط با میزان فعالیت اقتصادی در ماه آینده (۵۹.۵۸) در مقایسه با شهریورماه افزایش قابل‌توجهی داشته است. به‌رغم انتظارات خوش‌بینانه به بهبود فعالیت‌ها در بخش صنعت و خدمات و کشاورزی، فعالان اقتصادی در بخش ساختمان انتظار کاهش شدید فعالیت‌ها را در آبان ماه دارند.
به‌طورکلی در مهرماه شرکت‌ها با کاهش شدید تقاضا و فروش روبه‌رو هستند که علاوه بر کاهش قدرت خرید مشتریان اتفاقات اخیر کشور هم در این روند کاهشی تأثیرگذار بوده است، به‌ویژه که در بخش خدمات شرکت‌ها با مشکل اینترنت نیز مواجه هستند. همچنین بسیاری از کسب‌وکارها به دلیل کمبود شدید نقدینگی و عدم ثبات نرخ ارز برای تأمین مواد اولیه یا لوازم مورد نیاز خود با مشکل روبه رو هستند.
جزییات شامخ در بخش صنعت
بر اساس داده‌های به دست آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید صنعت در مهرماه عدد ۵۱.۶۶ به دست آمده است، که نشان می‌دهد فعالیت‌های بخش صنعت با رشد اندکی روبه رو بودند که شیب آن نسبت به شهریورماه کاهش داشته است. در مهرماه همه مؤلفه‌های اصلی شامخ بخش صنعت به‌غیراز میزان سفارشات جدید مشتریان و موجودی مواد اولیه افزایش داشته‌اند و عدد بیشتر از ۵۰ را ثبت کرده‌اند. در میان رشته فعالیت‌های صنعتی، به ترتیب سایر صنایع، پوشاک و چرم و کانی غیرفلزی با بیشترین کاهش در مقدار شامخ روبه‌رو بوده‌اند.
شاخص مقدار تولید محصولات بخش صنعت در مهرماه (۵۴.۸۶) با نرخ کمتری نسبت به شهریورماه افزایش داشته است. هرچند با توجه به کاهش شدید تقاضا و میزان فروش، افزایش تولید منجر به افزایش موجودی انبار شده است.
شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان در مهرماه (۴۵.۰۸) نسبت به شهریورماه کاهش قابل‌توجهی داشته است. به عقیده فعالان اقتصادی علاوه بر کمبود نقدینگی و کاهش قدرت خرید، اتفاقات اخیر کشور نیز در کاهش تقاضا بسیار مؤثر بوده است.
شاخص موجودی مواد اولیه خریداری‌شده در مهرماه (۴۹.۶۴) اگرچه نسبت به شهریور شدت کاهش کمتری داشته، اما همچنان نشان‌دهنده کمبود مواد اولیه است. به عقیده فعالان اقتصادی کمبود نقدینگی و عدم ثبات قیمت ارز باعث شده تا بنگاه‌ها در تأمین مواد اولیه با مشکل روبه‌رو باشند.
شاخص میزان استخدام در مهرماه (۵۱.۳۸) به کمترین میزان ۶ ماهه اخیر از فروردین‌ماه رسیده است. با کاهش فروش و کاهش تقاضا، برخی از شرکت‌ها برای کم کردن هزینه‌ها ناچار به تعدیل نیرو بوده‌اند.
شاخص قیمت خرید مواد اولیه در مهرماه ۶۵.۳۳ ثبت شده است. بر اساس گزارش مرکز آمار از شاخص قیمت مصرف‌کننده در مهرماه نیز نرخ تورم ماهانه مهر به ۳درصد رسیده که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل، ۰.۸درصد افزایش داشته است.
شاخص موجودی محصول نهایی در انبار در مهرماه ۵۵.۱۸ ثبت شده است. به دلیل سبقت گرفتن رشد تولید از رشد تقاضا و فروش، میزان موجودی انبار در این ماه با شدت بیشتری افزایش داشته است. شاخص میزان صادرات کالا در مهرماه ۴۸.۷۱ ثبت شده که همچنان روند کاهشی دارد.
شاخص قیمت محصولات تولیدشده در مهرماه ۴۷.۸۲ ثبت شده است؛ اما شدت کاهش آن نسبت به شهریورماه اندکی کمتر است. کاهش قدرت خرید مشتریان و کاهش میزان تقاضا باعث شده تا فعالان اقتصادی، به‌رغم هزینه زیاد نهاده‌های تولید، به دلیل دستوری بودن قیمت برخی از محصولات، همچنین کاهش تقاضا، محصولات خود را با قیمت بسیار اندک و نزدیک به قیمت تمام‌شده به فروش برسانند.
شاخص میزان فروش محصولات در مهر (۴۳.۹۳) در مقایسه با شهریورماه با شدت بیشتری همچنان کاهشی است. کاهش شدید قدرت خرید و اتفاقات اخیر کشور باعث کاهش شدید تقاضا و در نتیجه میزان فروش شرکت‌ها شده است.
شاخص انتظارات تولید در ماه آینده ۶۰.۳۹ ثبت شده که همچنان نشان‌دهنده خوش‌بینی فعالان بخش صنعت برای تولید در آبان ماه است.
به‌طورکلی در مهرماه، در بخش صنعت به دلیل تقاضای پایین مشتریان که ناشی از کاهش قدرت خرید و اتفاقات اخیر کشور است، میزان فروش شرکت‌ها با کاهش شدیدی روبه رو شده است که منجر به افزایش موجودی انبار شده است. از سوی دیگر، شرکت‌ها به دنبال بی‌ثباتی نرخ ارز در تأمین مواد اولیه خود با مشکل روبه رو هستند.